نوع مقاله: مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشیار، جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه محقق اردبیلی
2 استادیار، گروه جغرافیا، دانشگاه افسری امام علی (ع)،
3 دانشجوی دکترای ژئومورفولوژی،، دانشگاه محقق اردبیلی
چکیده
گردشگری صنعتی درآمدزا و با صرفه اقتصادی بسیار مناسب است که نقش و جایگاه ویژه‌ای در توسعۀ مناطق جغرافیایی دارد و امروزه با ایجاد تبادلات فرهنگی و اجتماعی میان ملل مختلف به‌خاطر فقدان آلودگی‌های زیست‌محیطی، بسیار مورد توجه قرار گرفته است. تجربیات نظری و اجرایی متعددی در سطح دنیا برای مطالعه، بررسی، برنامه‌ریزی و مدیریت مناطق گردشگری وجود دارد که همگام با پیشرفت‌های فناوری روند صعودی دارند. جاذبه‌های طبیعی هر کشور در جذب گردشگری نقش بسزایی دارند. در این پژوهش، لندفرم‌های ژئومورفولوژیکی نمونۀ گردشگری استان زنجان شناسایی شده و وضعیت توانمندی‌های ژئومورفورتوریسمی آنها مورد ارزیابی قرار گرفته است. برای ارزیابی لندفرم‌های منطقه از نقشه‌های زمین‌شناسی، توپوگرافی و دادههای میدانی استفاده شده و میزان قابلیت‌های ژئومورفوتوریسمی لندفرم‌ها براساس روش پرالونگ مورد ارزیابی قرار گرفت. بر این اساس، لندفرم غار کتله‌خور با کسب امتیاز 73/0 میانگین عیار گردشگری و کسب امتیاز 63/0 میانگین ارزش بهره‌وری به‌دلیل داشتن تزئینات آهکی؛ همچون استالاگتیت و استالاگمیت و اشکال خاصی که در نتیجۀ فرایند رسوب‌گذاری یا فرسایش آبی درون آن، بیشترین پتانسیل جذب توریسم و گردشگری را به خود اختصاص داده و غار خرمنه‌سر در جایگاه دوم قرار دارد. همچنین، پدیده‌های فرسایشی دودکش‌جن در منطقۀ ماهنشان نیز با کسب امتیاز 30/0 میانگین عیار گردشگری و کسب امتیاز 48/0 میانگین ارزش بهره‌وری رتبۀ سوم را به خود اختصاص داده است. با توجه به یافته‌های پژوهش جهت توسعۀ گردشگری و توسعۀ پایدار این صنعت بزرگ در محدودۀ مطالعاتی مورد‌نظر، بایستی با ایجاد آگاهی در مردم برای حفاظت جاذبه‌های ژئوتوریستی که سبب می‌شود آلودگی و فرسایش و آسیب‌رسانی به منطقه به حداقل برسد و با استفاده از سرمایه‌گذاری‌های بخش خصوصی و دولتی در تأسیس زیرساخت‌ها در جهت گسترش ژئوتوریسم در منطقه، گام برداشت و در سایۀ برنامه‌ریزی و مدیریت صحیح و اصولی بتوان این پدیده‌های ژئومورفیک را به‌عنوان یکی از قطب‌های مهم گردشگری استان زنجان و حتی ایران در دنیا مطرح کرد.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Assessment of Geo –Morpho- Tourism Landform Capabilities with Prolong MethodCase Study: Zanjan Province
نویسندگان [English]
- Dr. Vakil. Heidari Sarban 1
- Dr. Mohammad.Hossein. Fathi 2
- Ibrahim Beheshti Javid 3
چکیده [English]
A kind of industrial tourism is profitable and appropriate from economical view that has a special position and role in the development of gepgraphical areas and by creatin of the cultural and social interactions and exchanges among different nations, due to lack of environmental pollutions is very important. Today, numerous theorical and functional experiences in the world for the study, review , planning and management of tourism areas which have an upward trend in line with the technology advances. Natural potentials of each country has a great role in tourism attraction. In this study, the geomorphologic landforms of tourism sample of Zanjan province have been identified and their geomorphotouristic capabilities have been evaluated. Regional geology maps, topographic maps and field data were used for evaluating the landforms of the area and the amount of Landforms' geomororphotouristic capabilities have been evaluated based on prolong method. According to landforms, Katalekhor cave landform with 0.73 point of average tourism grade and obtainment of 0.63 of the average productivity value and due to having limestone ornamentations such as stalactites and stalagmite and special shapes as a result of sedimentation or water erosion inside it, has dedicated the most amount of tourist attraction potential and Kharmanhe Sar cave is placed at the second place. Also the erosion phenomenon of Jen Doodkesh in Mahneshan area, by obtaining 0.30 of the average tourist grade and 0.48 of mean of productivity value has dedicated itself the third rank.With respect to the findings of the study for tourism development and sustainable development of this large industry in the considered study area, through informing people for protection of geo tourism attractions which causes the pollution, erosion and damages of the area to be minimized and also through using the investment of private and the state parties in the establishment of infrastructures, it is possible to take steps for development of geotourism in the area, and also in the light of proper and correct management and planning, such geomorphologic phenomenon can be indicated as one of the main important centers of tourism of Zanjan province and even in Iran and in the world.
کلیدواژه‌ها [English]
- geomorphotourism
- landform
- Prolong
- Tourism
- Zanjan
بیاتی‌خطیبی، مریم؛ شهابی، هیمن؛ قادری‌زاده، هانا (1388). ژئوتوریسم، رویکردی نو در بهره‌گیری از جاذبه‌های ژئومورفولوژی مطالعۀ موردی: غار کرفتو در استان کردستان). فضای جغرافیایی. دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهر. شماره 29، صص 50-27.
حاج‌علی‌لو، بهزاد؛ نکویی‌صدر، بهرام (1390). ژئوتوریسم. انتشارات پیام‌نور. دانشگاه پیام‌نور تهران.
خوش‌رفتار، رضا؛ سوسن سلحشور (1391). ضرورت حفظ پدیده‌های زمین گردشگری با تأکید بر حفاظت غارها (مطالعۀ موردی: غار خرمنه‌سر). همایش میراث زمین‌شناختی ایران. سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور. صص 9-1.
روستایی، شهرام؛ بهرامی، زینب (1392). ارزیابی توانمندی‌های ژئوتوریستی تالاب‌های پل دختر به روش پرالونگ. فصلنامه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری – منطقه‌ای. دورۀ 3. شمارۀ 9. صص 82-69.
شایان، سیاوش؛ شریفی‌کیا، محمد؛ زارع، غلامرضا (1389). ارزیابی توانمندی‌های ژئومورفوتوریستی لندفرم‌ها براساس روش پرالونگ )مطالعۀ موردی: شهرستان داراب). مجلۀ مطالعاتمناطقخشک. دانشگاهسبزوار. شمارۀ 2. صص91-73.
عفیفی، محمد‌ابراهیم؛ قنبری، عبدالرسول (1388). بررسی جاذبه‌های ژئوتوریستی گنبدهای نمکی لارستان (مطالعۀ موردی: گنبد نمکی کرموستج). فصلنامه جغرافیای طبیعی. سال دوم. شمارۀ 6. صص 47-31.
علایی‌طالقانی، محمود (1382). ژئومورفولوژی ایران. انتشارات قومس.تهران، چاپ دوم.
فتحی، محمد‌حسین؛ خلیجی، محمد‌علی؛ سردشتی، ماهرخ (1392). ارزیابی جاذبه‌های ژئوتوریستی غار کتله‌خور با استفاده از مدل SWOT-ANP. اولین همایش ملی انجمن کواترنری ایران. تهران. صص 4-1.
مشکینی، ابولفضل؛ قاسمی، اکرم (1391). سطح‌بندی شهرستان‌های استان زنجان براساس شاخص توسعۀ فرهنگی با استفاده از مدل تاپسیس. فصلنامه برنامه‌ریزی منطقه‌ای. سال دوم. شمارۀ 7. صص 11-1.
نجفی، اسماعیل؛ کاظمی، مینا؛ گل‌کرمی، عابد (1388). قابلیت‌های ژئوتوریسمی اشکال کارستیک در استان کرمانشاه. اولین همایش دانشجویی دانشگاه تهران.
یمانی، مجتبی؛ عظیمی‌راد، صمد؛ باقری‌سید‌شکری، سجاد (1391). بررسی قابلیت‌های ژئوتوریسمی ژئومورفوسایت‌های منطقۀ سیمره با استفاده از روش پرالونگ. فصلنامۀ جغرافیا و پایداری محیط. شمارۀ 2، صص 88-69.
Bernard Joyce, Edmund (2010) Australia’s Geoheritage: History of Study, a New Inventory of Geosites, and Applications to Geotourism and Geoparks, Geoheritage, 39 – 56.
Brandolini. P, Faccini, F, and Piccazzo.M (2006) Geomorphological hazard and tourist vulnerability along Portofine Paek trails (Italy), Natural Hazards, and earth system sciences, 563 - 571.
Carton A, Cavallin A, Francavilla F, Mantovani F, Panizza M, Pellegrini G.G. and C. Tellini, (1994) Ricerche ambientali per l’individuazione e la valutazione dei beni geomorfologici – metodi ed esempi, in Il Quaternario, 7, 365-372.
Comanescu, Laura, Nedelea, Alekandru, Dobre, Robert (2009) Inventoring and Evaluation of Geomorphosites in the Bucegimountains, Forum Geografic, No, 8, 38 – 43.
Coratza.P, Chinoi.A, Piacentini. D and Valdati. J (2008) Management of Geomorphosites in hight tourist vocation area: an example of geo- hiking maps in the Alpe di fanes (natural park of fanes-senesbraies, Italian dolomites), Geo Journal of tourism and Geosites, no 2, vol 2, 106- 117.
Fennel. D: (1999) Ecotourism an Introduction, Routledge, 34- 43.
Georgiana Gavrila, Ionela, Man, Titus, Surdeanu,Virgil (2011) Geomorphological Heritage Assessment Using Gis Analysis For Geotourism Development In Mancin Mounains Dobrogea Romania, Tourism and Geosites, No 2, Vol 8, 81- 87.
Grandgirard V, (1997) Géomorphologie, protection de la nature Et gestion du paysage, Thèse de doctorat, Faculté des Sciences, Université de Fribourg.
Grandgirard, V., (1999), L’évaluation des géotopes. Geol. Insubrica, 4, 59-66.
Hooke J. M, (1994) Strategies For Conserving And Sustaining Dynamic Geomorphological Sites, In O’Halloran, et al, (eds) - Geological And Landscape Conservation – London, Geological Society, pp. 191-195.
Ilieş, Dorina Camelia, Josan, N., (2009), Geosites-Geomorphosites and Relief, GeoJournal of Tourism and Geosites Year II, no. 1, vol. 3, pag. 78-85, Oradea.
LAW, Christopherom (2002) Urban Tourism, Continuu, 231-234.
Marthaler, M., (2003), Le memoire de la Terre cache derriere les panoramas, Geomorphologie et tourisme, Lausanne, Géomorphologie et Tourisme, Actes de la Réunion annuelle de la Société Suisse de Géomorphologie (SSGm).,pp,93-104.
Newsome, D, Dowling, RK (2010) Geotourism: the tourism of geology and landscape. Goodfellow Publishers, Oxford.
Nickolas, C, Zouros, Mytilene (2007) Geomorphosite assessment, and management in protected areas of Greece Case study of the Lesvos Island – coastal geomorphosites, Geographica Helvetica, jg.62, 169 – 180.
Panizza M, Piacente S, (1993) Geomorphological assets evaluation, in Zeitschrift für Geomorphologie, N.F, Suppl. Bd, 87, 13-18.
Panizza, M (2001) Geomorphosites. Concepts, methods and examples of geomorphological survey, in Chinese Science Bulletin 46, 4-6.
Panizza, M., Piacente, S., (2008), Geomorphosites and geotourism, Rev. Geogr. Acadêmica v.2 n.1, 5-9.
Pralong, J.P., (2004), Pour une mise en valeur touristique et culturelle des patrimoines de l’espace alpin: le concept d’”histoire totale”, Histoire des Alpes, 9, 301-310.
Pralong, J.P., (2005), A method for assessing the tourist potential and use of geomorphological sites. Gemorphologie. Formes, processus, environnement, 3, 189-196.
Reynard, E., (2004), Getopes, geo (morpho) sites et paysages gemorphologiques, In: Paysages gemorphologiques, Institut de Gegraphie, Lausanne, 123-136.
Reynard, E., (2005), Geomorphosites et paysages, Gemorphologie. Formes, processus, environnement, 3, 181-188.
Reynard, E., Fontana, G., Kozlik, L., Scapozza, C., (2007), A method for assessing the scientific and additional values of geomorphosites. Geogr. Helv. 62, 148-158.
Tourtellot, J (2004) Geotourism, National Geographic Society, USA, pp234.
