نوع مقاله: مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشگاه ایلام
2 دانشجوی کارشناسی ارشد معماری، دانشگاه ایلام
3 - دانشجوی کارشناسی معماری، دانشگاه ایلام
چکیده
کیفیت محیط شهری حاصل ترکیب پیچیدهای از عناصر کالبدی شهر، وجود فعالیتهای شهری و عناصر طبیعی محیط بوده است. یکی از معیارهای ارزیابی کیفیت محیط هر شهر، وجود فضاهای سبز عمومی است، فضاهایی که شهروندان در آن بتوانند با ایمنی و آسایش خاطر با هم به تعامل و گفتگو بپردازند. امروزه یکی از دغدغه‌های اصلی طراحان شهری ایجاد فضاهای جمعی با هدف بالا بردن تعاملات اجتماعی شهروندان است. پارکهای شهری به عنوان یکی از فضاهای جمعی علاوه بر ایجاد مکانی برای سپری کردن اوقات فراغت و سرگرمی، می‌تواند محلی برای حضور جمعی مردم و در نتیجه افزایش تعاملات شهری فراهم کند. اما سرزندگی پارکهای شهری مستلزم دارا بودن کیفیت‌های فضاهای جمعی است که عدم وجود این کیفیت‌ها سبب متروک شدن این فضاها و در نتیجه ایجاد بستر مناسبی برای نابهنجاریهای اجتماعی در شهر می‌شود.
هدف از این پژوهش بررسی و شناخت کیفیت فضایی پارک ملت و علل عدم استفاده آن از سوی شهروندان و نیز ارائه راهکارهایی به منظور افزایش بهره وری اجتماعی و جلوگیری از تبدیل شدن آن به فضایی جهت استفاده نامطلوب است. پژوهش حاضر در شکل مطالعات کتابخانه‌ای و میدانی شامل بررسی کالبدی پارک و دستیابی به تصور ذهنی شهروندان از طریق انجام مصاحبه و پرسشنامه در بین شهروندان ایلامی صورت گرفته است. نتایج بدست آمده نشان می‌دهد نبود خدمات عمومی مناسب، ضعف در نورپردازی و مبلمان، وجود ساختمانهای بدون استفاده، کاربری‌های ناهمخوان اطراف پارک، ورودی های ضعیف بیشترین تأثیر را در عدم استفاده مردم از این پارک داشته است. همچنین تصور ذهنی نامناسب و احساس ناامنی از سوی شهروندان، تأثیر بسزایی بر مولفه های سن و جنسیت داشته است. بنابراین با توجه به اهمیت و تأثیر اجتناب ناپذیر پارک ها و فضاهای سبز شهری در بهبود کیفیت زندگی شهری راهکارهایی جهت ارتقاء به منظور افزایش بهره وری اجتماعی و پیشگیری و کاهش جرائم ناهنجاری ارائه شده است.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Improvement of Spatial Quality of Urban Parks in Order to Increase Social Efficiency and Prevent Abnormal Crimes Case Study: Mellat Park in Ilam
نویسندگان [English]
- Dr. Hojjat Sheikhi 1
- Hassan Abbasnejad 2
- Elahe Haghani 3
چکیده [English]
Quality of urban environments is created as a result of a complex combination of urban physical elements, existence of urban activities and natural elements of the environment. One of the standards for cities environmental quality is the existence of public green spaces where citizens are able to interact with each other with safety and comfort. Nowadays, one of the main concerns of urban planners is creating collective spaces to enhance social interaction of citizens. Urban parks as one of the collective spaces in addition to being as a place to spend leisure time and have entertainment may provide a place for gathering of people and as result it may increase urban interactions. However, vitality of urban parks requires having collective spaces qualities that the lack of such qualities causes deserting these spaces, and as result becomes a suitable bed for social crimes in cities. The purpose of this study was to investigate and identify the quality of Mellat park space and the reasons why people don’t use it and also providing guide lines to increase its social productivity and prevent it to change to a place for unsuitable uses. The present research is both library and field study including physical investigation of the park and attaining subjective perception of the citizen about the park through questionnaires and interviews. The results indicate the lack of appropriate public services, poor lighting and furniture, buildings with no use, inconsistent properties around the park and poor entries were the most effective reasons for lack of using this park by people. Moreover, bad perception, and feeling of insecurity by citizens had a great influence on the variables of age and gender. Therefore, considering the inevitable importance and impact of urban green spaces in improving the quality of urban life strategies are presented for improving efficiency to social promote and crime prevention and abnormalities reduction.
کلیدواژه‌ها [English]
- green spaces
- urban park
- urban environmental quality
- social interactions
- Ilam
امین‌زاده، بهناز؛ افشار، دخی(1382)، طراحی و الگوهای رفتاری: پیشنهادی برای بهسازی پارکهای شهری، ویژهنامه طراحی محیط، شماره 29، صص 43-6.
بهرام‌سلطانی،کامبیز(1371)، مجموعه مباحث و روشهای شهرسازی، محیط زیست، تهران: مرکز مطالعات شهرسازی و معماری ایران.
تقوایی، مسعود و شاهوردیان، مرضیه(1382)، برنامه ریزی و طراحی فضای سبز شهری و تأثیرات متقابل آن بر انسان و طبیعت، سپهر، دوره دوازدهم، شماره 47، صص 55 – 46.
تقوایی، مسعود، وارثی، حمیدرضا، درکی، افشین(1390)، بررسی نقش نورپردازی در توسعه گردشگری شهری، مطالعات و پژوهش‌های شهری منطقه‌ای،سال دوم،شماره 8، 18-1.
خلیل نژاد، سید محمد رضا و واحد کیانی(1391)، بررسی کیفی توسعه پارک های شهری و بهینه سازی استفاده شهروندان از آن در بیرجند، جغرافیا و آمایش شهری- منطقه ای، شماره 5.، صص 34-21.
رفیعیان، مجتبی؛ خدایی، زهرا(1389)، شهروندان و فضاهای شهری، انتشارات دانشگاه آزاد، تهران.
زیاری، کرامت‌اله(1381)، برنامهریزی کاربری اراضی شهری،انتشارات دانشگاه یزد.
سعیدنیا، احمد(1383)، فضای سبز شهری، کتاب سبز شهرداری‌ها(ج 9)، انتشارات سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور، تهران.
شیخی، حجت، ناصری، وحید، حیدری، محمد(1392)، بررسی اصول و معیارهای مکان یابی پارک های شهری، مطالعه موردی؛ پارک ملت ایلام، اولین همایش ملی جغرافیا، شهرسازی و توسعه پایدار، تهران اسفند.
صالحی فر، محمد، علی‌زاده، سیددانا(1387)، تحلیلی بر ابعاد اجتماعی و روان‌شناختی فضاهای سبز در شهرها، فصلنامه مدیریت شهری، شماره 21، صص 33- 19.
لقائی، حسنعلی(1373)، برنامه ریزی و طراحی فضای سبز شهری، فصلنامه محیط زیست، شماره 5، صص 78- 63.
محمدی، جمال و رخشانی نسب، حمید رضا(1390)، تحلیل رفتاری عوامل کمی و کیفی موثر بر جذب شهروندان به پارک های شهری اصفهان، فصلنامه علمی پژوهشی فضای جغرافیایی، سال یازدهم، شماره 34، صص 48- 28.
محمدی، جمال، محمدی ده چشمه، مصطفی و ابافت یگانه، منصور(1386)، ارزیابی کیفی نقش فضاهای سبز شهری و بهینه سازی استفاده شهروندان از آن در شهرکرد، محیط شناسی، سال سی وسوم، شماره٤٤، صص 104-88.
مدنی‌پور، علی(1387)، فضاهای عمومی و خصوصی شهر، تهران، انتشارات شرکت پردازش و برنامهریزی شهری(وابسته به شهرداری تهران).
معینی، مهدی(1390)، شهرهای پیاده مدار، تهران، انتشارات آذرخش.
Carr, S .et al. 1992. Public Space, New York: Cambridge University Press.
Choay.Francoise: urbanism in Question, Translated excerpte from, L urbanism utopias et realites: one anthologies. Paris: Seuil, in Cottdiner and LAGOPOULUS, 1986.
Clarke, R. et al,1997, Designing out Crime, in Critical Justice Issues, American Society of Criminology.
Fyfe, R. Nicholson, 1988. The Image of the street, London: E and FN Spon.
Marcus, C. Francis, C. 1990. People and Design in the Violent City, London Architectural Press.
