نوع مقاله: مقاله پژوهشی
نویسنده
دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، مدرس دانشگاه فرهنگیان یزد، یزد، ایران
چکیده
امروزه اثرگذاری اقدامات توسعه‌ای در ابعاد اجتماعی، اقتصادی، زیست‌محیطی و کالبدی یکی از مؤلفه‌های مهم در موفقیت یا شکست اقدامات و الگوهای توسعه محسوب می‌شود؛ به‌طوری که ارزیابی جامع اثراتِ اقدامات و الگوهای توسعه با دیدی کل‌نگر، زمینۀ ارزیابی کامل اثرات و نیل به الگوی اثرگذاری مراکز معدنی- صنعتی را ممکن می‌کند. در همین راستا پژوهش حاضر با دیدگاه ارزیابی اثرات جامع و با بررسی تأثیرات معدن چادرملو بر شهرستان بهاباد، در جستجوی میزان تأثیرگذاری مراکز معدنی- صنعتی بر سکونتگاه‌های نواحی مرکزی ایران است. این پژوش از منظر ماهیت در ردۀ پژوهش‌های کاربردی و توسعه‌ای بوده و از منظر روش از نوع توصیفی تحلیلی است که با بهره‌گیری از روش‌های اسنادی، کتابخانه‌ای و پیمایشی، اطلاعات موردنیاز پژوهش را گردآوری کرده و سپس با استفاده از آزمون‌های T-test و تحلیل مسیر، به تجزیه‌و‌تحلیل اطلاعات مبادرت کرده‌است. نتایج به‌دست‌آمده از پژوهش نشان می‌دهد که میزان اثرات منفی به‌ترتیب در شاخص‌های اجتماعی- فرهنگی و سپس شاخص‌های زیست‌محیطی بیشتر بوده و در شاخص‌های اقتصادی و کالبدی مجتمع چادرملو دارای اثرات به‌نسبت مثبتِ بیشتری بوده‌است. تجربۀ توسعۀ معدنی- صنعتی در ایران مرکزی و به‌طور ویژه در شهرستان بهاباد نشان می‌دهد، اگرچه از منظر اقتصادی و در سطوح استانی و ملی این الگوی توسعه نسبتاً موفقیت‌آمیز به‌نظر می‌رسد؛ اما از منظر اقتصاد محلی، زیست‌محیطی و همچنین حوزه‌های اجتماعی- فرهنگی با اثرات منفی بسیاری روبه‌رو بوده‌است و توجه به مسئلۀ پایداری توسعه را در مقیاس‌های محلی به‌شدت به چالش کشیده‌است. در مقیاس‌های محلی در مقابل آنچه از دست رفته‌است، برآیند و نتایج بایسته و شایسته‌ای که از آن بتوان به‌مثابۀ «نقش پایدار و مهم توسعۀ معدنی- صنعتی در فرایند توسعۀ ایران مرکزی» یاد کرد، وجود ندارد و متأسفانه باید از آن به‌مثابۀ «میراث ناپایدار توسعۀ معدنی- صنعتی بر سکونتگاه‌های ایران مرکزی» یاد کرد.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Evaluation of impact assessment of mining-industrial development in central part of Iran; Case study :Chadormalloo Complex Impact on Bahabad County
نویسنده [English]
- dr. seyed mahmood mir abolghasemi behabadi
چکیده [English]
Nowadays, impacts of developmental measures on social, economic, environmental and physical dimensions is one of the important factors in the success or failure of developmental measures and development patterns. In this regard comprehensive assessments of impacts is essential. In other words, a comprehensive assessment of the effects of developmental measures and development patterns will allow us to fully assess the effects and achieve the model of the impact of industrial-mineral facilities. In this regard, the present study is based on a comprehensive impact assessment approach and a review of the impacts of the Chadermulu mine on the city of Bahabad in the search for a model of the impact of mineral-industrial centers on the settlements in the central regions of Iran. From the perspective of the nature of this research, it is a descriptive-analytical method that by collecting documentation, library and survey methods, collecting the information needed for research and then using T-test and path analyses to analysis the information has taken place. The results of the research show that the negative effects were higher in socio-cultural indicators and then the environmental indicators, and in the economic and physical indicators of the Chadormalloo complex there were more positive effects. The experience of mineral-industrial development in Central Iran, and especially in Bahabad, shows that although this model is relatively successful from the economic point of view and at the provincial and national levels, but from the perspective of the local economy, the environment as well as the socio-cultural areas with many negative impacts And has been challenging the issue of sustainable development at local scale. On the local scale, in contrast to what has been lost, there is no real and desirable results that can be described as "the sustainable and important role of mineral-industrial development in the process of developing central Iran", and unfortunately it should be considered as "legacy" Indemnified Mineral-Industrial Development on the Process of Destruction of Central Iranian Settlements.
کلیدواژه‌ها [English]
- Mineral-Industrial Development
- Social Impact
- Economic Impact
- Environmental Impact
- Bahabad
پیام چادرملو. (1396). نشریۀ داخلی شرکت معدنی و صنعتی پیام چادرملو، معاونت فناوری، ارتباطات و توسعۀ شرکت معدنی و صنعتی چادرملو.
توکل، محمد؛ نوذری، حمزه. (1391). تحلیل اثرات اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطیِ صنعت پالایشگاه گاز پارسیان بر نواحی روستایی (مورد مطالعه: نواحی روستایی شهرستان مُهر در استان فارس). فصلنامۀ مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران، دورۀ 1، شمارۀ 4، صص 48-29.
جهاد دانشگاهی واحد استان یزد. (1395). گزارش مطالعات هیدرولوژی منطقۀ بهاباد.
جوارانی، رضوان؛ رحیمی، امیرحسام؛ باقری، حسام، (۱۳۸۹): اثرات زیست‌محیطی معدن گل‌گهر سیرجان، چهارمین همایش تخصصی مهندسی محیط زیست، تهران، دانشگاه تهران، دانشکدۀ محیط زیست.
حبیب‌پور گتابی، کرم؛ صفری‌شالی، رضا. (1388). راهنمای جامع کاربرد SPSS در تحقیقات پیمایشی. تهران: چاپ متفکران.
خبازیان، اعظم؛ مرادیان، عباس. (1389). بررسی اثرات زیست‌محیطی عناصر نادر خاکی در معدن سنگ آهن چغارت، بافق، چهارمین همایش تخصصی مهندسی محیط زیست، تهران، دانشگاه تهران، دانشکدۀ محیط زیست.
دبیری، فرهاد؛ کیانی، مژده. (1386). بررسی قوانین و مقررات پیشگیرانه ازجمله ارزیابی اثرات زیست‌محیطی در کشور ایران و چند کشور صنعتی، فصلنامۀ علوم و تکنولوژی محیط زیست، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، دورۀ 9، شمارۀ 4، صص 109-95.
سازمان امور اجتماعی کشور. (1397). خلاصۀ گزارش 31 شهرستان کم‌برخوردار کشور، وزارت کشور.
سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان یزد. (1395). سالنامۀ آماری استان یزد، سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان یزد، معاونت آمار و اطلاعات.
سالاری، ایمان؛ صادقی، زینالعابدین؛ شکیبایی، علیرضا، (1397): برآورد هزینه نهایی کاهش CO2 گارگاههای صنعتی 10 نفر کارکن و بیشتر در ایران: رویکرد قیمت سایهای، فصلنامه مطالعات اقتصادی کاربردی ایران، دانشگاه بوعلی سینا، دورۀ 6، شمارۀ 23، صص 314-295.
شرکت ملی فولاد ایران. (1371). نگرشی بر طرح تجهیز سنگ آهن چادرملو.
شهابی‌پور، محمد؛ اسراری، علی‌اکبر؛ شیخی، حسین؛ شهابی‌پور، افسانه. (۱۳۹۱). بررسی تأثیر فعالیت‌های معدنی بر شرایط اجتماعی-اقتصادی و زیست‌محیطی شهرستان بافق، اولین کنفرانس ملی راهکارهای دستیابی به توسعۀ پایدار، تهران، وزارت کشور.
شهبازی، افسانه؛ خراسانی، نعمت‌الله. (۱۳۸۲). بررسی ارتباط متقابل محیط زیست و معدن با استفاده از روش ماتریس (مطالعۀ موردی: معدن روباز سنگ لاشتر اصفهان). پنجمین همایش ایمنی، بهداشت و محیط زیست در معادن و صنایع معدنی، کرمان، شرکت معدنی و صنعتی چادرملو.
شیعه، اسماعیل. (1386). نقش‌دهی صنعتی به شهرهای ایران در دوران معاصر، نشریۀ بین‌المللی علوم مهندسی دانشگاه علم و صنعت ایران، دانشگاه علم و صنعت ایران، شمارۀ 5، جلد 18، صص 53-45.
عبدلی، مهران. (۱۳۹۳). فعال‌سازی و گسترش صنایع در روستا و تأثیر آن‌ها بر توسعۀ روستایی (مطالعۀ موردی: روستاهای شهرستان ارومیه)، دومین همایش ملی گردشگری، جغرافیا و محیط زیست پایدار، همدان، انجمن ارزیابان محیط زیست هگمتانه، دانشکدۀ شهید مفتح.
فاضلی، محمد. (1390). ارزیابی اثرات اجتماعی ساخت دریاچۀ مصنوعی چیتگر، معاونت اجتماعی و فرهنگی شهرداری منطقۀ 22 تهران.
کیفری، غلامرضا. (۱۳۸۵). بررسی و تحلیل آمار حوادث سایت صنعتی چادرملو، ششمین همایش ایمنی، بهداشت و محیط زیست در معادن و صنایع معدنی، تهران، شرکت معدنی و صنعتی چادرملو.
محمدی، علیرضا؛ غفاری گیلانده، عطا؛ نوری، سپیده. (1396). تعیین پهنه‌های مناسب مکان‌گزینی خوشه‌های صنعتی با استفاده از مدل‌های تصمیم‌گیری چندمعیاره در محیط GIS (مطالعۀ موردی: خوشۀ صنایع چوبی استان اردبیل)، فصلنامۀ مطالعات شهری، دانشگاه کردستان، دورۀ 6، شمارۀ 23، صص 86-69.
مطیعی لنگرودی، سید حسن؛ نجفی کانی، علی‌اکبر. (1385). بررسی و ارزیابی اثرات شهرک‌ها و نواحی صنعتی در توسعۀ اجتماعی و اقتصادی مناطق روستایی (نمونۀ موردی: شهرستان بابل). فصلنامۀ پژوهش‌های جغرافیایی، دانشکده جغرافیای دانشگاه تهران، شمارۀ 58، صص 165-147.
مقصودلو، بیژن. (۱۳۸۶). ارزیابی اثرات و پیامدهای زیست‌محیطی سدهای باطلۀ معدنی (مطالعۀ موردی: کارخانۀ تغلیظ مس شهربابک). سومین همایش زمین‌شناسی کاربردی و محیط زیست، اسلام‌شهر، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اسلام‌شهر.
مهندسین مشاور بوم‌آرای میهن. (1390). سند راهبردی توسعۀ شهرستانبهاباد:مطالعاتشناختشهرستان، فرمانداریشهرستانبهاباد.
مهندسین مشاور زمین‌ساخت. (1385). گزارش طرح جامع تفصیلی شهر بهاباد.
نونژاد، مسعود. (1381). اقتصاد و توسعه.تهران:انتشاراتکوشامهر.
Aragón, F. M., & Rud, J. P. (2013): Modern industries, pollution and agricultural productivity: Evidence from Ghana. International Growth Centre Working Paper.
Asare, B. K., & Darkoh, M. B. K. (2013): Socio-economic and environmental impacts of mining in Botswana: a case Study of the Selebi-Phikwe Copper-Nickel Mine. Eastern Africa Social Science Research Review, 17(2), 1-42.
Ban, N. C., Mills, M., Tam, J., Hicks, C. C., Klain, S., Stoeckl, N., ... & Chan, K. M. (2013). A social–ecological approach to conservation planning: embedding social considerations. Frontiers in Ecology and the Environment, 11(4), 194-202.
Brouwer, R., Georgiou, S. & Turner, R. K. (2003) “Impact Assessment and Sustainable Water and Wetland Management: A Review of Concepts and Methods”. Integrated Assessment, Vol. 4, No. 3, pp. 172-184.
Bui, N. T., Kawamura, A., Kim, K. W., Prathumratana, L., Kim, T. H., Yoon, S. H., ... & Truong, N. T. (2017). Proposal of an indicator-based sustainability assessment framework for the mining sector of APEC economies. Resources Policy, 52, 405-417.
CHANG, I-Shin; Wenqi WANG, WU Jing, Yuhong SUN, HU Rong, (2018) " Environmental impact assessment follow-up for projects in China: Institution and practice", Environmental Impact Assessment Review, Vol. 73, pp: 7-19.
Dendena, B., & Corsi, S. (2015). The Environmental and Social Impact Assessment: a further step towards an integrated assessment process. Journal of cleaner production, 108, 965-977.
Esteves, A. M., Franks, D., & Vanclay, F. (2012). Social impact assessment: the state of the art. Impact Assessment and Project Appraisal, 30(1), 34-42.
Gałaś, Slávka; Gałaś, Andrzej, (2016) " The qualification process of mining projects in environmental impact assessment: Criteria and thresholds", Resources Policy, Vol. 44, pp: 204-212.
Haberl, H., Wackernagel, M., & Wrbka, T. (2004). Land use and sustainability indicators. An introduction. Land Use Policy, 21(3), 193-198.
Hamilton, S. H., ElSawah, S., Guillaume, J. H., Jakeman, A. J., & Pierce, S. A. (2015). Integrated assessment and modelling: overview and synthesis of salient dimensions. Environmental Modelling & Software, 64, 215-229.
Hresc, J., Riley, E., & Harris, P. (2018): Mining project's economic impact on local communities, as a social determinant of health: A documentary analysis of environmental impact statements. Environmental Impact Assessment Review, 72, 64-70.
Jakeman, A. J., & Letcher, R. A. (2003). Integrated assessment and modelling: features, principles and examples for catchment management. Environmental Modelling & Software, 18(6), 491-501.
Lechner, A. M., Baumgartl, T., Matthew, P., & Glenn, V. (2016). The impact of underground longwall mining on prime agricultural land: a review and research agenda. Land Degradation & Development, 27(6), 1650-1663.
Lechner, A. M., McIntyre, N., Witt, K., Raymond, C. M., Arnold, S., Scott, M., & Rifkin, W. (2017). Challenges of integrated modelling in mining regions to address social, environmental and economic impacts. Environmental modelling & software, 93, 268-281.
Mancini, L., & Sala, S. (2018). Social impact assessment in the mining sector: Review and comparison of indicators frameworks. Resources Policy, 57, 98-111.
Morgan, R. K. (2012). Environmental impact assessment: the state of the art. Impact Assessment and Project Appraisal, 30(1), 5-14.
Taylor, C. N., Bryan, C. H., & Goodrich, C. (2004). Social assessment: theory, process and techniques. Centre for Resource Management.
Wei, S., & Jie, F. (2010): A research on problems for sustainable development of mining cities in China. Chinese Journal of Population Resources and Environment, 8(3), 29-37.
Weston, J. (2010). EIA theories—all Chinese whispers and no critical theory. Journal of Environmental Assessment Policy and Management, 12(04), 357-374.
Worrall, R., Neil, D., Brereton, D., & Mulligan, D. (2009). Towards a sustainability criteria and indicators framework for legacy mine land. Journal of cleaner production, 17(16), 1426-1434.
Zhang, Y., Sun, Y., & Qin, J. (2012): Sustainable development of coal cities in Heilongjiang province based on AHP method. International Journal of Mining Science and Technology, 22(1), 133-137.
