نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

• مهدی میرعلایی موردی ¹
• دکتر غلامرضا میراب شبستری ²
• بهروز اعتباری ³
• دکتر محمود رضا هیهات ²

¹ دانشجوی کارشناسی ارشد رسوب¬شناسی و سنگ شناسی¬رسوبی، گروه زمین شناسی، دانشگاه بیرجند

² استادیار گروه زمین شناسی، دانشگاه بیرجند

³ کارشناس ارشد شرکت آب منطقه ای خراسان جنوبی

چکیده

فرآیند کارستی شدن باعث ایجاد اشکال زمین ریخت شناسی خاصی می­شود که معمولاً با تشکیل شکاف­ها، کانال­ها و حفرات بزرگ انحلالی همراه است. در این تحقیق منطقۀ آهنگران واقع در شمال شرق بیرجند (استان خراسان جنوبی) که دارای درجه حرارت کم و بارش بیش از 200 میلیمتر در سال می­باشد، به منظور شناسایی این عوارض مورد مطالعه قرار گرفته است. طبقات آهکی متعلق به کرتاسه پایینی عمده­ترین سنگ­های کربناته این منطقه را تشکیل می­دهد. توده­های آهکی کارستی نسبتاً گسترده­ای در ارتفاعات آهنگران وجود دارد که تحقیق و بررسی بر روی آنها می­تواند به لحاظ شناسایی اشکال کارستی، آبخوان­های آهکی و ارتباط فرم­های کارستی با سیستم آبی منطقه حائز اهمیت باشد. توده کارستی آهنگران از نوع کارست­های مناطق گرم و خشک و بیابانی بوده که دارای چشمه­های متعددی می­باشد. آب شرب روستاهای این منطقه از طریق چشمه­های دائمی و فصلی تأمین می­گردد. علاوه بر چشمه­ها، از جمله دیگر اشکال زمین ریخت شناسی که در این منطقه مشاهده می­شود، می­توان به کارن­ها، چاله­های باران و دره­های خشک اشاره نمود. توسعه یافتگی تخلخل ثانویه به صورت شبکه­ای از درز و شکستگی­ها و عملکرد فرآیندهای کارستی در سنگ­های کربناته منطقه از جمله مهم­ترین عوامل مؤثر در کارستی شدن منطقه می­باشند.

کلیدواژه‌ها

• ژئومورفولوژی کارست
• کارست کربناته
• آهنگران
• بیرجند

عنوان مقاله [English]

Introduction of Karst Geomorphology of Carbonate Rocks in Ahangaran Region (Northeast of Birjand)

نویسندگان [English]

• Mahdi Miralaeimurdi ¹
• Dr. Gholamreza Mirab Shabestari ²
• Behrooz Etebari ³
• Dr. Mahmood Reza Heyhat ²

چکیده [English]

Karstification process makes specific geomorphological features and forms typically slots, channels and large dissolution cavities. In this research, Ahangaran region which is located in northeast of Birjand (Southern Khorasan Province) with low temperature and more than 200 mm of annual rainfall has been studied for the purpose of recognition of karstic features. The Lower Cretaceous limestone forms the main carbonate rock unit in this region. There are relatively numerous karstic limestone masses in Ahangaran heights which study of them can be significant in identifying of karstic forms, limestone aquifers and relation of karst and water system in this region. Ahangaran karstic system is classified in arid climate karst types which have some springs. Drinking water for villages of this region is prepared from permanent and seasonal springs. In addition to springs, karens, rain pits and dry valleys could be noted as other geomorphological forms in this area. Development of secondary porosity as a network of joint and fractures and performance of karstic processes within the carbonate rocks are the most effective factors in karstification of this region.

کلیدواژه‌ها [English]

• karst geomorphology
• carbonate karst
• Ahangaran
• Birjand