تحلیل رابطۀ سرمایۀ اجتماعی و عوامل تهدید‌کنندۀ امنیت مورد شناسی: سکونتگاه‌‌های مرزی استان سیستان و بلوچستان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه مازندران

2 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه اصفهان

3 کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه اصفهان

4 کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه سیستان و بلوچستان

چکیده

در سکونتگاه‌‌های واقع‌در مرزهای شرقی ایران (مرزهای بین ایران-افغانستان و ایران-پاکستان)، - که بنا به دلایل امنیتی و غیر‌امنیتی در زمرۀ مناطق مرزی بحران‌‌زا قلمداد شده‌‌اند- میزان سرمایۀ اجتماعی پایین‌‌تر از حد انتظار به‌نظر می‌‌رسد. این در‌حالی است که این سرمایه از عوامل کلیدی در توسعۀ پایدار سکونتگاه‌‌های مرزی شمرده می‌‌شود؛ از‌این‌رو پژوهش حاضر با هدف تبیین عوامل تهدید‌کنندۀ امنیت در چارچوب رهیافت سرمایۀ اجتماعی و بررسی تفاوت‌‌های مکانی آن در سکونتگاه‌‌های مرزی استان سیستان و بلوچستان انجام گرفته است. سرمایۀ اجتماعی، شاخص‌‌های اعتماد، مشارکت و انسجام اجتماعی را در‌بر می‌‌گیرد. عوامل تهدید‌کنندۀ امنیت نیز بی‌سازمانی اجتماعی، محرومیت نسبی و فقدان کنترل اجتماعی را شامل می‌‌شود. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی و همبستگی است. به‌دلیل گستردگی جامعۀ آماری، 382 نفر از مردم محلی به روش کوکران و 136 نفر مدیر محلی به روش سرشماری از میان شهرستان‌‌های میرجاوه، سراوان و زهک به‌عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. داده‌‌های تحقیق به روش منطق فازی (نرم‌افزار MATLAB) و روش‌‌های آماری (SPSS) پردازش و تحلیل شد. یافته‌‌های پژوهش حاکی‌از میزان نسبتاً بالای سرمایۀ اجتماعی و میزان متوسط تهدید‌کننده‌‌های امنیت به‌ترتیب با درجۀ (628/0) و (593/0) و نیز همبستگی بالا و معکوس بین سرمایۀ اجتماعی و تهدید‌کننده‌‌های امنیت (838/0-) است. همچنین یافته‌‌ها بیانگر وجود تفاوت‌‌ معنادار مکانی از‌نظر موقعیت سیاسی- جغرافیایی و نبود آن از‌نظر نوع سکونتگاه (روستایی و شهری بودن) است؛ بنابراین نتایج پژوهش نشانگر فقدان مدیریت کارآمد مناطق مرزی در منطقه و فقدان نگاه فرصت‌‌زا و فرصت‌‌ساز به مرز و مناطق مرزی است که معیشت و سایر ابعاد زندگی مرزنشینان را در پیوند با امنیت و توسعۀ منطقه‌ای و ملی تأکید کند.

کلیدواژه‌ها

dor 20.1001.1.23452277.1397.8.26.10.2

عنوان مقاله [English]

Analysis the Relationship of Social Capital and Threatening Factors of Security (Case Study: Border settlements of Sistan and Baluchestan)

نویسندگان [English]

  • Dr.Faramarz Barimani 1
  • Hadi Rasti 2
  • Meysam Dehani 3
  • Raziyeh Jahantigh 4
چکیده [English]

In settlements located on the eastern borders of Iran (the borders between Iran and Afghanistan, Iran and Pakistan) - that for reasons, security and non-security have been considered as critical border areas- rate of social capital seems lower than expected. However, this capital is considered as a key factor of sustainable development of border settlements. Therefore this study has been done with the aim of explaig the threatening factors of security in the framework of social capital approach and investigating its spatial differences in border settlements of Sistan and Baluchistan province. Social capital be included indicators of social trust, participation and solidarity. Threatening factors of security to be included social disorganization, relative deprivation and lack of social control. The method of research is analytical- descriptive and correlation. Due to widespread population, 382 local people and 136 local administrators were selected by Cochrane from Mirjaveh, Saravan and Zahak Township as the sample size. The data processed and analyzed using fuzzy logic (MATLAB) and statistical methods (SPSS). The research findings indicate a relatively high rates of social capital and average of threatening factors of security respectively with the degree (0.628) and (0.593) as well as high reverse correlation between social capital and threatening factors of security (-0.838). Findings also indicate a significant difference, of spatial in terms of geo-political location and the lack of it in terms of the type of settlement (rural and urban). Therefore, the results indicate lack efficient management of border areas in the region and lack of based-opportunity approach to border and border areas that emphasizes livelihood and other aspects of frontiersmen life in relation to security and national and regional development.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Social Capital
  • social disorganization
  • Relative Deprivation
  • lack of social control
  • border settlements
  • Sistan and Baluchestan

مراجع

ابراهیم‌زاده، عیسی؛ کوهزاد رئیس‌پور. (1390). بررسی روند تغییرات درجۀ توسعه‌یافتگی مناطق روستایی سیستان و بلوچستان با بهره‌گیری از تاکسونومی عددی طی دهه‌های 1385 و 1375. مجلۀ جغرافیا و توسعه، دورۀ 9، شمارۀ 24، صص 76-51.
اسماعیل‌زاده، خالد. (1387). مطالعۀ انسان‌شناختی بازارچۀ مشترک مرزی با رویکرد انسان‌شناسی اقتصادی، نامۀ انسان‌شناسی، سال پنجم، شمارۀ 9، صص 65-38.
بیات، بهرام. (1389). تبیین رابطة بین سرمایة اجتماعی پلیس و امنیت عمومی (میزان بروز جرایم). فصلنامۀ دانش انتظامی، سال دوازدهم، شمارۀ 2، صص 86-51.
بنی‌فاطمه، حسین؛ عباس‌زاده، محمد؛ فاطمی، داوود. (1391). بی‌سازمانی اجتماعی و بزهکاری نوجوانان پسر شهر زنجان. فصلنامۀ مطالعات امنیت اجتماعی، شمارۀ 31، صص 36-13.
پاتنام، رابرت. (1380). دموکراسی و سنت‌های مدنی: تجربۀ ایتالیا و درس‌هایی برای کشورهای در‌حال گذار. ترجمة محمدتقی دلفروز. چاپ اول. تهران: دفتر مطالعات و تحقیقات سیاسی وزارت کشور.
پیلتن، فخرالسادات؛ برومند، مختار. (1393). بررسی نقش سرمایۀ اجتماعی بر امنیت اجتماعی در شهر جهرم. مجلۀ مطالعات توسعۀ اجتماعی ایران، سال ششم، شمارۀ 2، صص 129-119.
حافظ‌نیا، محمدرضا. (1381). جغرافیای سیاسی ایران. تهران: انتشارات سمت.
راموز، ملیحه. (1383). تربیت دینی و امنیت اجتماعی. فصلنامۀ مطالعات امنیت اجتماعی، شمارۀ 3، صص 89-70.
رضوانی، محمدرضا. (1381). سنجش درجۀ توسعه‌یافتگی استان‌های کشور با استفاده از تحلیل تاکسونومی. مجلۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی (دانشگاه تهران)، دوره  51-50، شماره  163-162، صص 474-459.
زیاری، کرامت‌الله. (1379). سنجش درجۀ توسعه‌یافتگی فرهنگی استان‌های ایران. نامه علوم اجتماعی، شماره 16، صص 104-91.
ذاکری‌ماهانه، راضیه؛ افشانی، علیرضا؛ عسکری‌ ندوشن، عباس. (1391). بررسی رابطۀ سرمایۀ اجتماعی و میزان احساس امنیت اجتماعی در شهر یزد. مجلۀ جامعه‌شناسی ایران، دورة سیزدهم، شمارة 3، صص 110-83.
سلیقه، محمد؛ بریمانی، فرامرز؛ اسماعیل‌نژاد، مرتضی. (1387). پهنه‌بندی اقلیمی استان سیستان و بلوچستان، مجلۀ جغرافیا و توسعه، شمارۀ 12، صص 116-101.
سراج‌زاده، سید حسین؛ گیلانی، اشرف. (1388). بی‌سازمانی اجتماعی و ترس از جرم (مطالعۀ مقایسه‌ای مناطق 3 و 12 شهر تهران). مجلۀ رفاه اجتماعی، دورۀ 9، شمارۀ 34، صص 244-223.
شیخ‌بیگلو، رعنا؛ تقوایی، مسعود؛ وارثی، حمیدرضا. (1391). تحلیل فضایی محرومیت و نابرابری‌های توسعه در شهرستان‌های ایران. مجلۀ رفاه اجتماعی، سال دوازدهم، شمارۀ 46، صص 214-189.
صدیق‌سروستانی، رحمت‌الله. (1373). آسیب‌شناسی اجتماعی. واحد آموزش جهاد دانشگاهی دانشگاه تهران، شاخة علوم اجتماعی، انتشارات جهاد دانشگاهی دانشگاه تهران.
صالحی‌امیری، سید رضا؛ افشاری‌نادری، افسر. (1390). مبانی نظری و راهبردی مدیریت ارتقای امنیت اجتماعی و فرهنگی در تهران. فصلنامۀ راهبرد. سال بیستم، شمارۀ 5، صص 76-49.
عندلیب، علیرضا. (1380). نظریۀ پایه و اصول آمایش مناطق مرزی جمهوری اسلامی ایران. تهران: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، دانشکدۀ فرماندهی و ستاد دورۀ عالی جنگ.
عرف، جواد. (1376). مطالعۀ جامعه‌شناختی میزان تأثیر پایگاه اقتصادی- اجتماعی بر کنش جمعی. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد جامعه‌شناسی دانشگاه تربیت‌ مدرس.
عباس‌زاده، محمد؛ محمدباقر، علیزاده‌اقدم؛ سیدرضا، اسلامی بناب. (1391). بررسی رابطۀ بین سرمایۀ اجتماعی و آنومی اجتماعی. مجلۀ مطالعات و تحقیقات اجتماعی، دورۀ اول، شمارۀ 1، صص 172-145.
عسگری، حشمت‌الله؛ شرافت، سجاد. (1392). تحلیل عوامل مؤثر بر شکل‌گیری اعتماد اجتماعی در جوامع روستایی (مطالعة موردی: دهستان هجدان دشت، شهرستان مهران). پژوهش‌‌های روستایی، دورة 4، شمارة 4، صص 879-851.
فوکویاما، فرانسفیس. (1385). پایان نظم، سرمایة اجتماعی و حفظ آن، ترجمۀ غلام‌عباس توسلی. تهران: حکایت قلم نوین.
فیروزآبادی، سیداحمد؛ ایمانی جاجرمی، حسین. (1385). سرمایۀ اجتماعی و توسعۀ اقتصادی- اجتماعی در کلان‌شهر تهران. مجلۀ رفاه اجتماعی، سال ششم، شمارۀ 23، صص 224-197.
فیلد، جان. (1386). سرمایة اجتماعی. ترجمة غلامرضا غفاری و حسین رمضانی. تهران: انتشارات کویر.
قاسمی‌ اردهایی، علی. (1387). بررسی تطبیقی وضعیت رفاه در خانوارهای شهری و روستایی. مجلۀ روستا و توسعه، سال ۱۱، شمارۀ ۲، صص 20-1.
قائد رحمتی، صفر؛ خادم‌الحسینی، احمد؛ محمدی، علی. (1389). تحلیلی بر درجۀ توسعه‌یافتگی شهرستان‌های استان سیستان و بلوچستان. مجلۀ آمایش محیط، دورۀ 3، شمارۀ 9، صص 113-97.
قدیمی، مهدی؛ قاسمی، حامد. (1391). بررسی تأثیر احساس محرومیت نسبی و احساس بیگانگی اجتماعی بر احساس امنیت اجتماعی (مورد مطالعه: دانشجویان دانشگاه‌های شهر زنجان). فصلنامۀ علمی-تخصصی دانش انتظامی زنجان.
کلمن، جیمز. (1377). بنیادهای نظریة اجتماعی. ترجمة منوچهر صبوری. تهران: نشر نی.
کردستانی، غلامرضا؛ رحیمی، مصطفی. (1388). کاربرد منطق فازی در حسابداری و تصمیم‌‌گیری‌های مالی. مجلۀ حسابرس، شمارۀ 47، صص 93-86.
مشکانی، محمدرضا و مشکانی، زهرا. (1381). سنجش تاثیر عوامل درونی و بیرونی خانواده بر بزهکاری نوجوانان (آزمون تجربی نظریه ترکیبی کنترل اجتماعی و پیوند افتراقی).  مجله جامعه شناسی ایران، شماره 2 (ویژه نامه آسیب­های اجتماعی در ایران)، صص 25-3.
مرکز آمار ایران. (1390). سرشماری عمومی نفوس و مسکن.
محمدپور، علی. (1385). نقش تحول کارکرد مرز بر فضای جغرافیایی بخش باجگیران در مرز ایران و ترکمنستان. فصلنامۀ مدرس علوم انسانی، ویژه‌نامۀ جغرافیا، صص 172- 147.
مولایی، محمد. (1386). مقایسة درجۀ توسعه‌یافتگی بخش خدمات و رفاه اجتماعی استان‌های ایران طی سال‌های 1373 و 1383. مجلۀ رفاه اجتماعی، سال ششم، شمارۀ 24، صص 258-241.
نادری، حمدالله؛ جاهد، محمدعلی؛ شیرزاده، مهین‌دخت. (1389). بررسی رابطۀ احساس امنیت اجتماعی و سرمایۀ اجتماعی (مطالعۀ موردی: شهر اردبیل). مجلۀ مطالعات امنیت اجتماعی، شمارۀ 21، صص 87-59.
نیازی، محسن؛ شفایی‌مقدّم، الهام؛ شادفر، یاسمین. (1390). بررسی رابطۀ بین میزان سرمایۀ اجتماعی و احساس امنیت اجتماعی در بین زنان مناطق شمال و جنوب شهر تهران. فصلنامۀ جامعه‌شناسی مطالعات جوانان، سال دوم، شمارۀ 3، صص 160-131.
Ackaert, J; Craen, V.M. (2006). Quality of Social Existence in Local Democracy. Paper to be presented at the XVI ISA World Congress ofSociology.Durban, South-Africa, 23-29 July 2006./ RC03 Sessions.
Al-jarrah, O; Abu-Qdais, H. (2006). Han, Municipal solid waste landfill sitting using intelligent system, Waste Management 26, 299-306.
Beyerlein, K and Hipp, J. (2005). Social Capital, Too Much of a GoodThing? American Religious Traditions and Community Crime, Journal of Social Forces, 84 (2), 995-1013.
Boldrin, M; De Nardi, M; Larry, E. (2015). Fertility and Social Security, Journal of Demographic Economics, 81 (3), pp. 261-299.
Bourdieu, p. (1986). The forms of capital, in J. G. Richardson(ed). Handbook of Theory and Research for the sociology of Education, New York: landon: Greenwood press.
Caring, R. L. (1987). Training and development handbook, Third edition, new York: Mc Ggrow- Hill Book Company.
Coleman, J. S. (1988). Social Capital in the Creation of Human Capital, American Journal of Sociology, Vol 94: 95- 120.
Eldrige, I. (2005). Mean little Girls, Cwk Network, Inc.
Greenberg, S; Rone, W; Williams, L. (1982). Safety in Urban Neighborhoods, Population and Environments, 5.
Jackson, J and Gray, E. (2007). Functional Fear: Adaptational Features of Worry about Crime, London School of Economics, Working Paper.
Jones Richard, W. (1999). Security, Strategy, and Critical Theory, London, Lynne Rienner Publications.
Kawachi, I; Kennedy B; Lochner, K; and Prothrow-Stith, D. (1997). Social capital, income inequality, and mortality. American Journal of Public Health, Vol. 87, No. 9, pp. 1491-1500.
Lindstrom, M and et al. (2008). Social capital, anticipated ethnic discrimination and self-reported psychological health: A population- based study, Social Science & Medicine, 66 (1): 1-13.
Osler, A and et al. (2001). Not a problem? Girls and Scool Exclusion, National Children’s Bureau.
Putnam, R. (1995). Bowling Alone: America’s Declining Social Capital, Journal of Democracy.6: Pp65-78
Robinson, J; Lawton, B.A., Taylor, R.B., and Perkins, D. (2003). Multilevel longitudinal impacts of incivilities: Fear of crime, Expected safety, and block satisfaction. Journal of Quantitative Criminology Vol. 19, No 3: PP 237- 274.
Sampson, R and Groves, B. (1989). Community Structure and Crime: Testing Social Disorganization Theory, American Journal of Sociology, 94, pp: 774-802
Sampson, R., Raudenbush, S and Earls, F. (1997). Neighbourhoods and violent crime: a multilevel study of collective efficacy, Science, vol. 277, pp. 918-924.
Skogan, W.G. (1986). Fear of Crime and Neighborhood Change, in Reiss A. & Tonry M. (eds), Crime and Justice: An Annual Review of Research, The University of Chicago Press, Chicago, 8: 203-229.
Waver, O. (2009). Waltz's Theory of Theory, Journals Permissions, Vol. 23, No 2.
فصلنامه جغرافیا و آمایش شهری- منطقه ای
دوره 8، شماره 26
بهار 1397
صفحه 159-178

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 09 اسفند 1396
  • تاریخ پذیرش: 09 اسفند 1396

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار