موانع مؤثر در مشارکت اجتماعی روستاییان در طرح‌‌های عمرانی (مورد شناسی: دهستان بناجوی شمالی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

2 دانش آموخته کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه زابل، زابل، ایران

3 استادیار گروه جغرافیا و و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده

مشارکت اجتماعی با توجه به نقش‌پذیری و ایفای نقش ساکنان روستایی در برنامه‌‌‌‌های اقتصادی- اجتماعی به‌‌ویژه در طرح‌‌های عمرانی برای دستیابی به اهداف جمعی به‌‌ویژه در مناطق روستایی از اهمیت فوق‌العاده‌‌‌‌ای برخوردار است. در این میان، موانعی در ارزیابی مشارکت اجتماعی روستاییان در طرح‌‌‌‌های عمرانی وجود دارد؛ ازاین‌رو پژوهش حاضر با هدف ارزیابی مهم‌‌‌‌ترین موانع مشارکت اجتماعی روستاییان در فعالیت‌‌‌‌های عمرانی روستایی در دهستان بناجوی شمالی شهرستان بناب است. تحقیق حاضر ازنظر هدف، کاربردی و ازنظر روش، توصیفی- تحلیلی است. در این پژوهش، روش نمونه‌‌‌‌گیری تصادفی بوده‌‌است و با فرمول کوکران 320 خانوار در سطح محدودۀ مورد مطالعه، به‌عنوان حجم نمونه تعیین شد. بخشی از داده‌‌‌‌ها براساس مطالعات میدانی (پرسشنامه) و مشاهده (شاخص‌‌‌‌های انتخابی و محقق‌ساخته) و بخشی دیگر با استفاده از مطالعات کتابخانه‌‌‌‌ای جمع‌آوری شده‌‌است. روایی پرسشنامه‌‌‌ها توسط متخصصان مورد بررسی قرار گرفته‌است. ضریب روایی پرسشنامه نیز برابر با 81/0 به‌دست آمده‌است. برای تجزیه‌وتحلیل داده‌‌‌‌ها از مدل ANPو نرم‌‌افزار Super Decisions،SPSSاستفاده شده‌‌است. نتایج آزمون Tتک‌‌نمونه‌‌‌‌ای نشان داد که از بین عوامل مختلف مؤثر مشارکت اجتماعی روستاییان در طرح‌‌‌‌های عمرانی، به‌‌ترتیب عامل اجتماعی (470/31)، آموزشی- ترویجی (269/29)، نهادهای دولتی (925/26)، اقتصادی (351/20)، نهادهای روستایی (721/18) و درنهایت عامل نهاد حقوقی- قانونی (231/14) به‌‌ترتیب در رتبه‌‌‌‌های یک تا شش قرار دارند. درنهایت با توجه به نتایج به‌‌دست‌‌آمده با تأکید بیشتر بر عوامل اجتماعی، استراتژی‌‌‌‌های رفع این موانع و راهکارهای پیاده‌‌‌‌سازی این استراتژی‌‌‌‌ها تدوین شده‌‌است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Effective Obstacles to Social Participation of Villagers in Development Plans (Case Study: Northern Banajooy Village)

نویسندگان [English]

  • marziyeh sadaat moosavi 1
  • ali izadi 2
  • dr.seyed amir mohammad alavi zadeh 3
  • dr.ali monazam esmaeil poor 3
1
2
3
چکیده [English]

Social participation is very important in rural areas due to taking the role and role playing by rural inhabitants in economic and social programs, especially in development plans, to achieve the collective goals in rural areas. Meanwhile, there are obstacles to assessing and prioritizing the social participation of villagers in development plans. Therefore, the present study aims to evaluate and prioritize the most important obstacles in social participation of rural development activities in the northern Banajooy village of Bonab[1]. The present study was conducted by descriptive - analyzing method based on library resources, field studies and questionnaire's completion. In this research, simple random sampling was used and the sample size was determined by Cochran formula. The data were collected from a sample of 320 rural households based on field studies and by using Cochran sampling method. Data collection was done on the basis of selective and researcher-made indicators and was done by using a household questionnaire. Validity of the questionnaires was examined by experts (experts in the departments responsible for civil development). The validity of the questionnaire obtained 0.81. To analyze the data, ANP Model and the Super Decisions and SPSS softwares was used. The results of single-sample t-test showed that among the effective various factors of the social participation of villagers in the development plans, these following factors are ranked 1 to 6, respectively : the social (31.474), educational-extension (29.269), state institutions (26.925), economic (20/351), rural institutions (18.721), and the legal-lawful institutions (14/231) . Finally, according to the results and with more emphasis on social factors, strategies of removing the obstacles and implementing of these strategies was developed.



[1] Bonab is a twon

کلیدواژه‌ها [English]

  • Participation
  • Obstacles to Social Participation
  • Development Plans
  • Northern Banajewi Vill
  • ANP Model
ابراهیم‌‌زاده، عیسی. (1377). مدیریت مشارکتی شوراها‌‌‌‌ی اسلامی و نظام مدیریت روستایی در ایران. تهران، همایش شورای اسلامی و مشارکت مردمی ، شمارۀ 2، صص 15-1.
اصلاحی، احسان ، سنجش و تحلیل سطح توسعۀ مناطق روستایی استان زنجان در سال‌‌های 1380 و 1385 (پایان‌نامۀ ارشد)، رشته اقتصاد کشاورزی، دانشکده علوم کشاورزی، دانشگاه تبریز.(1390).
اقوامی، داود؛ باباجانی، جعفر. (1383). اصول و کاربرد حسابداری در سازمان‌‌‌‌های دولتی و غیرانتفاعی. تهران: انتشارات سمت. چاپ سوم.
امیری، حسین؛ صمیدیان، فرزانه. (1396). تأثیر ادوار سیاسی بر طرح‌‌‌‌های عمرانی (مطالعۀ موردی: استان‌‌‌‌های ایران). فصلنامۀ تحقیقات مدل‌سازی اقتصادی دانشگاه خوارزمی، دوره8، شمارۀ 30، صص 44-7.
اعظمی موسی؛ یعقوبی‌فراهانی، احمد؛ معتقد، مهسا. (1394). بررسی وضعیت مشارکت و عوامل تأثیرگذار بر آن در طرح هادی روستایی روستای سنگستان. مجلۀ تحقیقات اقتصاد و توسعۀ کشاورزی ایران دانشگاه تهران، دورۀ 2-46، شمارۀ 4، صص 899-881.
دانش‌فرد، کرم‌اله؛ اکبری، ولی‌اله. (1391). موانع اجرای طرح‌‌‌‌های عمرانی دادگستری تهران. فصلنامۀ رسالت مدیریت دولتی دانشگاه تهران، سال 3، شمارۀ 5 و 6، صص 88-81.
سازمان برنامه و بودجه. (1380). طرح جامع شهر بناب، صص 3-5.
سعیدی، محمدرضا. (1382). درآمدی بر مشارکت مردمی و سازمان‌‌‌های غیر‌دولتی. تهران: انتشارات سمت. چاپ اول.
شیخ‌حسنی، غلامحسین؛ مهماندوست، فهیمه. (1389). نقش مشارکت اجتماعی و اقتصادی روستاییان در طرح‌‌‌‌های عمران روستایی (مطالعۀ موردی: دهستان نساء). فصلنامۀ جغرافیایی سرزمین دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات، سال 7، شمارۀ 28، صص 125-109.
طالب، مهدی؛ میرزایی، حسین؛ نادری، عفوات. (1391). ارزیابی نقش مشارکت در طرح‌‌‌‌های توسعۀ روستایی (مطالعۀ موردی: طرح‌‌‌‌های تجمیع مناطق روستایی). فصلنامۀ توسعۀ محلی(روستایی-شهری) دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران، دورۀ 4، شمارۀ 1، صص 18-1.
علیایی، محمدصادق. (1394). تحلیلی بر رویکرد مشارکت اجتماعی روستاییان در برنامه‌‌‌‌های توسعۀ پایدار روستایی با تأکید بر جامعۀ روستایی ایران. مجلۀ مطالعات توسعۀ اجتماعی ایران، دانشکاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات، سال 7، شمارۀ 3، صص 80-69.
عنابستانی، علی‌‌‌‌‌اکبر؛ موسوی، سیده مهدیه. (1396). بررسی میزان مشارکت روستاییان در روند تهیه و تصویب طرح ‌‌‌‌هادی روستایی (مطالعۀ موردی: شهرستان دشتستان)، فصلنامۀ علمی- پژوهشی مطالعات برنامه‌‌‌‌‌ریزی سکونتگاه‌‌‌‌های روستایی،دانشگاه آزاد اسلامی واحدرشت، دورۀ 12، شمارۀ 3 (پیاپی 40)، صص 583-569.
عنابستانی، علی‌اکبر. (1393). نقش نگرش فکری و فلسفی مؤثر بر مشارکت روستاییان در فرایند اجرای طرح‌‌‌‌های هادی روستایی (مطالعۀ موردی: شهرستان خواف). مجلۀ آمایش جغرافیایی فضا،دانشگاه گلستان، سال 4، شمارۀ مسلسل 11، صص 150-125.
قاسمی، محمدعلی. (1384). بررسی عوامل اجتماعی- اقتصادی مؤثر بر میزان مشارکت روستاییان در طرح‌‌‌‌های عمرانی (مطالعۀ موردی: بخش مرکزی شهرستان کاشان). فصلنامۀ روستا و توسعه، موسسه پژوهشهای برنامه ریزی اقتصادکشاورزی و توسعه روستایی وزارت جهاد کشاورزی دورۀ 8، شمارۀ 4، صص 112-79.
لاهیجانیان، اکرم‌الملوک؛ شیعه‌بیگی، شادی. (1394). بررسی موانع مشارکت اجتماعی شهروندان در محیط زیست شهری با استفاده از روش swot و ارائۀ راهکارهای مناسب جهت ارتقاء پایدار محیط زیست. مجلۀ علوم و تکنولوژی محیط زیست، دانشکاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات ،دورۀ 17، شمارۀ 4، صص 164-145.
کوثری، مسعود، بررسی تأثیر انسجام اجتماعی بر میزان مشارکت روستاییان در فعالیت‌‌‌‌های عمرانی. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد،دانشکده علوم انسانی، تهران، دانشگاه تربیت مدرس.(1375).
محمودیان، حسین. (1371). بررسی میزان و علل مشارکت روستاییان در طرح‌‌‌‌های عمرانی. تهران: معاونت ترویج و مشارکت مردمی وزارت جهاد سازندگی.
مرکز آمار ایران. (1390). سرشماری عمومی نفوس و مسکن، شهرستان بناب، تهران: مرکز آمار ایران.
نقی‌پور القلندیس، توحید. سنجش و تحلیل سطح توسعه‌یافتگی دهستان‌‌های استان آذربایجان شرقی در سال 1385 و1390. پایان‌نامۀ ارشد ، اقتصاد کشاورزی، دانشکدۀ کشاورزی، دانشگاه تبریز،(1392).
نوروزی فیض‌اله‌؛ بختیاری، مهناز. (1388). مشارکت اجتماعی و عوامل اجتماعی مؤثر بر آن، فصلنامۀ راهبرد، مرکز تحقیقات استراتژیک، شمارۀ 53، صص 269-249.
وحیدا فریدون؛ نیازی، محسن. (1383). تأملی در مورد رابطۀ بین ساختار و مشارکت اجتماعی در شهر کاشان، فصلنامۀ علوم اجتماعی دانشگاه تهران، شمارۀ 23، دوره11، شماره3(پیاپی23)، صص145-117.
یعقوبی فراهانی؛ احمد، معتقد، مهسا. (1395). موانع مشارکت روستاییان در طرح‌های هادی روستایی شهرستان همدان، فصلنامۀ مسکن و محیط روستا،بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، دوره35، شمارۀ 153، صص 126-113.
 
Biru, A. (1991). Culture of social sciences. B. Saroukhani, Trans. Tehran: Keyhan Publication.
Chambers, J. and Blackburn, W. (1996). The Scope for Effective Local Participation in the Economic Development and Planning of Rural Areas and Regions, Washington, U.S.A.
De Stefano, L. (2010). Facing the water framework directive challenges: a baseline of stakeholder participation in the European Union. Journal of environmental management, 91 (6), 1332-1340.
Daneshmehr, H.  (2012). The Importance and situation of public participation in the maintenance of construction projects. Monthly of Dehyari, 4  (38), 8-12.
Ferguson, K. E. (1987). Male-ordered politics: feminism and Political Science. Idioms of Inquiry: Critique and Renewal in Political Science, 209-229.
Heiner, M. & Klumb, P.L. (2005). Social Participation and Survival at older Ages: Is the Effect Driven by Activity Content or Context?. European Journal of Ageing. Vol 2. p
Misra, Supriti and Damodar Suar (2005), Development and Partnership, Journal of Rural Development, Vol. 24, No.4, Oct-Des.
Moslemi, A. R. (2007). The role of popular participation and the cooperation of local institutions  (Councils and Dehyari) in the preparation, implementation, maintenance and evaluation of rural guidance plans. Monthly of Dehyari, 2 (22), 49-51.
Newton, K. & Giebler, H. (2008). Patterns of Participation: Political and Social Participation in 22 Nations. Berlin: Discussion Paper SP IV 2008-201. p 22.
Sato, H., Akabayashi, A., and Kai, I. 2006. “Public, experts, and acceptance of advanced medical technologies: the case of organ transplant and gene therapy in Japan”. Health Care Analysis, 14 (4): 203-214.
Weinberger, K. & Hutting, G.P. (2001). Womens participation in local organization condition and constraints.World Development.29  (8), 1391- 140.
Windle, L  (2008). Efficiency through knowledge financial times. 1 August, pp 12.