تحلیل نقش هسته‌های عملکردی در ایجاد عدم‌تعادل ساختار فضایی (مورد شناسی: کلان‌شهر تهران)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه ارومیه

2 دانشجوی دوره دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه خوارزمی

3 دانشجوی دوره دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه خوارزمی

چکیده

< p>امروزه یکی از رهیافت‌های مهم در ساماندهی مطلوب فضا، ایجاد یک ساختار فضایی متعادل است که در توسعۀ پایدار نقش مهمی ایفا می‌کند. ساختار فضایی مطلوب نیازمند توزیع متعادل فضایی جمعیت و فعالیت در محیط است. این دو متغیر به‌عنوان ارکان اصلی ساختار فضایی نقش زیادی در ایجاد یا عدم‌ایجاد سازماندهی فضایی مطلوب دارند. از طرفی توزیع جمعیت در فضا بستگی زیادی به توزیع فعالیت دارد؛ درنتیجه توزیع فعالیت نقش اساسی در ساماندهی فضا دارد. هدف از این پژوهش بررسی تعادل یا عدم‌تعادل ساختار فضایی کلان‌شهر تهران براساس هسته‌های عملکردی است. روش تحقیق انجام پژوهش توصیفی-تحلیلی از نوع علّی-همبستگی است. ابزار گردآوری اطلاعات و داده‌ها به‌صورت کتابخانه‌ای بوده است. داده‌ها شامل فعالیت‌های شهری هستند که از منابع اسنادی استخراج شده است. تعداد فعالیت‌ها 25 مورد بود که در 7 شاخص اصلی صنعتی، تجاری، اداری، آموزشی و تفریحی، فرهنگی و درمانی گنجانده شده است. این 7 شاخص به‌عنوان هسته‌های عملکردی در نظر گرفته شده‌اند. برای بررسی هسته‌های عملکردی در کلان‌شهر تهران از روش پیتر هال مبنی بر تقسیم فعالیت بر جمیعت در مناطق شهری استفاده شده است. برای تحلیل توزیع هسته‌های عملکردی فعالیت‌ها و جمعیت در سطح کلان‌شهر تهران از روش تخمین تراکم کرنل استفاده شده است. برای تحلیل الگوهای فضایی از مرکز میانگین، بیضی انحراف معیار و میانگین نزدیک‌ترین همسایه استفاده شده است. برای مدل‌سازی همبستگی‌های فضایی از رگریسیون وزنی جغرافیایی (GWR) استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که الگوهای پراکنش هسته‌های عملکردی به صورت تک هسته‌ای و در بعضی مولفه‌ها به صورت چند هسته‌ای بوده است. همچنین نتایج آمار فضایی نشان می‌دهد که الگوی توزیع هسته‌های عملکردی خوشه‌ای بوده است و همچنین نتایج رگرسیون جغرافیایی نشان می‌دهد که ارتباط معناداری بین هسته‌های عملکردی و توزیع جمعیت وجود دارد. نتیجه اینکه ساختار فضایی هسته‌های عملکردی در ایجاد مشکلات ترافیکی و ازدحام کلان‌شهر تهران نقش زیادی دارند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Analysis of Functional Core role in Creating Imbalance Spatial Structure (Case study: The Metropolis of Tehran)

نویسندگان [English]

  • dr.ayoob manoochehri miyandoab 1
  • arezoo anvari 2
  • hasan ahar 3
1
2
3
چکیده [English]

< p >Today, one of the most important approaches in the optimal organization of space is the creation of a balanced spatial structure that plays a fundamental role in sustainable development. Optimal spatial structure requires balanced spatial distribution of population and activity in the environment. Optimal spatial structure requires a balanced spatial distribution of population in the environment. These two factors are the main pillars of the spatial structure and important role in creating or lack of proper organization of space. on the other hand, population distribution in space depends on the activity of distribution; as a result, the distribution of activity plays an essential role in the organization of space. The aim of this study was to examine the balance or imbalance of the spatial structure of Tehran metropolitan core based on performance. The research method is descriptive and analytical and of type its Causal-correlation. Information and data collection is a library. The data includes urban activities extracted from documentary sources. The number of indicators based activities was 25 cases. There are 25 activities which are included in 7 industrial, commercial, administrative, educational, recreational, cultural and therapeutic indexes. These seven factors are considered as the core functional metropolis. To investigate the functional core in Tehran metropolis is used Peter Hall Method used (the division activities on population in urban areas). To analyze the distribution of functional core activities and population in the metropolis of Tehran is using kernel density estimation method. To analyze the spatial patterns is used from the the mean center and standard deviation ellipses. To model spatial correlation Is used whit the geographically weighted regression (GWR). The results indicate that spatial patterns of functional core are a single pole. However, some components might have been bipolar. The positive changes have been made compared to the previous period. Spatial correlation results show that there is no link between the core functional and population distribution. Consequently, the location and position of the functional core of Tehran metropolitan area have a lot of problems and crisis

کلیدواژه‌ها [English]

  • functional cores
  • imbalance
  • spatial structure
  • metropolitan
  • Tehran

مراجع

پژوهان، موسی. (1393). تحلیل ساختار فضایی منطقۀ کلان‌شهری تهران. رسالۀ دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشکدۀ جغرافیا، دانشگاه تهران.
زیاری، کرامت‌الله؛ رزاقی، حبیب‌الله؛ زیاری، سمیه. (1389). مدل چندهسته‌ای و چندمرکزی شهر و کلان‌شهری از نظریه تا عمل (مورد شهر کرج)، مجموعه مقالات چهارمین کنگره بین‌اللملی جغرافیدانان جهان اسلام، زاهدان، ایران.
سعیدنیا، احمد. (1382). ساختار فضایی کلان‌شهر، مجموعه مقالات کارگاه آموزشی سیاست‌های استراتژیک برای توسعۀ آیندۀ کلان‌شهر تهران.
سیفالدینی، فرانک. (1385). فرهنگ لغات برنامه‌ریزی شهری منطقه‌ای. تهران: انتشارات آییژ.
شکویی، حسین، (1383)، دیدگاه نو در جغرافیای شهری، انتشارات سمت، تهران.
لاله‌پور، منیژه. (1388). مدیریت شهری و سازماندهی فضایی کلان‌شهر تهران، رسالۀ دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشکدۀ علوم انسانی، دانشگاه خوارزمی.
وزارت مسکن و شهرسازی. (1386). کار و فعالیت در تهران، بررسی و برنامه‌ریزی توسعۀ شهری.
 
Aguilera, A. (2005): Growth in commuting distances in French polycentric metropolitan areas: Paris, Lyon and Marseille. Urban Stud. 42(9), 1537–1547.
Anas, A., Arnott, R., & Small, K. A, (1998),Urban spatial structure. Journal of EconomicLiterature, 36(3), 1426e1464.
Bertaued and Malpezzi., (2003) The Spatial Distribution of Population in 48 world Cities, implication for Economies in Transition , The center for urban land Economics research the university oh Wisconsian.
Bunge, W., (1966) Theoretical Geography. Second Edition. Lund Studies in Geography Series C: General and Mathematical Geography, No. 1. Lund, Sweden: Gleerup.
Cervero, R., & Day, J. (2008). Residential relocation and commuting behavior in Shanghai, China. Berkeley: UC Berkeley Centre for Future Urban Transport.
Cervero, R., & Wu, K.-L. (1997). Polycentrism, commuting, and residential location in the San Francisco Bay Area. Environment and Planning A, 29(5), 865e886.
Davoudi, S. (2003) EUROPEAN BRIEFING: Polycentricity in European spatial planning: from an analytical tool to a normative agenda, EuropeanPlanningStudies, Vol.11,No.8.
Delladetsima, P., (2006) The emerging property development pattern in Greece and its impact on spatial development. European Urban and Regional Studies 13 (3), 245–278.
European Commission, (1999) ESDP (European Spatial Development Perspective). Towards balanced and sustainable development of the territory of the European Union. Committee on Spatial Development, Bruxelles.
Fernández-Maldonado, A.M., Romein, A., Verkoren, O., Parente Paula Pessoa, R.,( 2013) Polycentric structures in Latin American Metropolitan areas: identifying employment sub-centres. Regional Studies, http://dx.doi.org/10.1080/ 00343404.2013.786827
Garrison w(1959),Studies of Highway Development and Geographic Change (with Brian Berry, Duane Marble, John Nystuen, and Richard Morrill) Greenwood Press, New York.
Gilli, F.,)2009 (Sprawl or reagglomeration? The dynamics of employment decon- centration and industrial transformation in greater Paris. Urban Studies 46 (7),1385–1420.
Giuliano, G, Agarward, A and Redfearm , C,(2008), Metropolitan Spatial Trends in Employment and Housing literature Review , Spacial Report 298: Driving and the built envrionment: the effect of compact develoment on Motorezed Travel.
Haggett, P., & Chorley, R, J. (1967) Models in geography. London. Methuen and CO LTD.
Herrschel, T., 2009. City regions, polycentricity and the construction of peripheralities through governance. Urban Research & Practice 2 (3), 240–250.
Hirt, S.,( 2013) Form follows function? Planning Practice & Research 28 (2), 204–230.
Horton, E., Reynolds, D. R.(1971), Effects of Urban Spatial Structure on Individual Behavior, Economic Geography47 (1):36-48.
Janin Rivolin, U., Faludi, A.K.F., 2005. The hidden face of European spatial planning. European Planning Studies 13 (2), 195–215.
Kitamura, R., Mokhtarian, P., & Laidet, L. (1997). A micro-analysis of land use and travel in five neighborhoods in the San Francisco Bay Area. Transportation, 24(2), 125e158.
Kloosterman, R.C., Musterd, S.,( 2001) The polycentric urban region: towards a research agenda. Urban Studies 38 (4), 623–633.
Kohlhase, Janet E and Ju , Xiahong,(2004), Firm Location in a Polycentric City: The Effects of Public Policy and Firm Characteristics on Location Decisions, Department of Economics, University of Houston, Available at kohlhase@uh.edu.
Lang, R., Sanchez, T., Oner, A., (2009) Beyond edge city: office geography in the new metropolis. Urban Geography 30, 726–755.
Lin, D., Allan, A., Cui, J. (2015): The impacts of urban spatial structure and socio-economic factors on patterns of commuting: a review. Int. J. Urban Sci. 19(2), 238–255.
Pan, H., Shen, Q., & Zhang, M. (2009). Influence of urban form on travel behaviour in four neighbourhoods of Shanghai. Urban Studies, 46(2), 275e294.
Pazhohan, M ,(2013) Analysis of the spatial structure of Tehran metropolitan region, PhD Thesis, School of Geography, Tehran University(In Persian).
Phelps, N., Parsons, N., Ballas, D., Dowling, A.,(2006) Post-suburban Europe. Planning and Politics at the Margins of Europe’s Capital Cities. Palgrave Macmillan, New York.
Roy, A., (2009) The 21st-century Metropolis: new geographies of theory. Regional Studies 43 (6), 819–830.
Salvati,L ; De Rosa,S(2014) Hidden Polycentrism’ or ‘Subtle Dispersion’? Urban growth and long-term sub-centre dynamics in three Merditerranean cities.
Schmitt, P., (2013) Planning for polycentricity in European metropolitan area–challenges, expectations and practices. Planning Practice and Research 28 (4), 400–419.
Schwanen, T., Dieleman, F.M. and Dijst, M. (2003) `Car Use in Netherlands DailyUrban Systems: Does Polycentrism Result in Lower Commute Times?'''', UrbanGeography, vol. 24, pp. 410-430.
Sohn, J. (2005), Are commuting patterns a good indicator of urban spatial structure?, Journal of Transport Geography, 13, pp: 306–317.
Stead, D. (2001). Relationships between land use, socioeconomic factors, and travel patterns in Britain. Environment and Planning B: Planning and Design, 28(4), 499e528.
Sun, T.(2009) Population and employment distribution and urban spatial structure: An empirical analysis of metropolitan Beijing, China in the post-reform era, A dissertation presented to the Faculty of the graduate school university of the southern california.
Vasanen, A.,( 2012) Functional polycentricity: examining Metropolitan spatial structure through the connectivity of urban sub-centres. Urban Studies 49 (16), 3627–3644.
Wang, E., Song, J., & Xu, T. (2011). From “spatial bond” to “spatial mismatch”: an assessment of changing jobs-housing relationship in Beijing. Habita.
جغرافیا و آمایش شهری منطقه‌ای
دوره 9، شماره 33
دی 1398
صفحه 23-40

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 23 آذر 1398
  • تاریخ پذیرش: 23 آذر 1398

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار