سنجش قابلیت بهره‌گیری از محرک‌های توسعۀ شهری در بازآفرینی بافت فرسوده (مورد شناسی: محلۀ شاهجوق سمنان)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموختۀ کارشناسی ارشد طراحی شهری دانشگاه هنر تهران

2 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی دانشگاه تهران

3 استاد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه شهید چمران اهواز

10.22111/gaij.2020.5273

چکیده

امروزه بسیاری از شهرهای کشور، با مشکلاتی همچون معضلات بافت‌های فرسوده مواجه هستند، در راستای حل این معضلات راه‌حل‌های مختلفی از سوی متخصصان و نظریه‌پردازان ارائه شده‌است که از‌جمله می‌توان به بازآفرینی اشاره کرد. یکی از رویکردهای نوین بازآفرینی، به‌کارگیری محرک‌های توسعه است. در این راستا هدف اصلی این پژوهش، شناسایی انواع محرک‌های توسعۀ شهری و میزان تأثیرگذاری آن‌ها در بازآفرینی بافت فرسوده، مجلۀ شاهجوق شهر سمنان است. این تحقیق ازنظر هدف، کاربردی و ازنظر روش توصیفی–تحلیلی است. با بررسی مطالعات مرتبط شاخص‌های تحقیق در سه مقیاس کلان، متوسط و خُرد (16 شاخص) تدوین شد. روش گردآوری داده‌ها پرسشنامه است. جامعۀ آماری پرسشنامۀ اول شامل متخصصان حوزه و برنامه‌ریزی شهری و مسئولان شهر سمنان است که با استفاده از نمونه‌گیری هدفمند، 10 نفر به‌عنوان حجم نمونه انتخاب‌ شده‌است. جامعۀ آماری پرسشنامۀ دوم، ساکنان محلۀ شاهجوق هستند که با توجه به جمعیت محله، 5710 نفر با استفاده از فرمول کوکران 384 نفر به‌عنوان حجم نمونه انتخاب شد. به‌منظور تحلیل پرسشنامۀ متخصصان از روش دیمتل استفاده شد و به‌منظور تحلیل پاسخ شهروندان، از تحلیل عاملی تأییدی مرتبۀ دوم در نرم‌افزار آموس گرافیک استفاده شده‌است. نتایج نشان می‌دهد که محرک توسعه در مقیاس بزرگ با امتیاز 0.65 (شاخص‌های پارک و محوطه‌سازی) دارای بیشترین درجه اهمیت و محرک توسعه در مقیاس خُرد (0.47) دارای کمترین درجه اهمیت ازنظر ساکنان است. همچنین ازنظر متخصصان و مسئولان شهری شاخص‌های پارک، محوطه‌سازی، پیاده‌راه که در مقیاس بزرگ قرار می‌گیرند، بالاترین اولویت را دارند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Measuring the Capacity to Utilize Urban Development Stimulants in Regeneration of distressed urban fabric (Case study: Shahjogh neighborhood of Semnan)

نویسندگان [English]

  • Mahsa Ghane 1
  • Mahmud Arvin 2
  • Saeid Maleki 3
چکیده [English]

Today, many cities in the country face problems like problems of the distressed urban fabric, various solutions have been proposed by experts and theorists in order to solve the problems. Among them, we can refer to regeneration. One of the new approaches to regeneration is the use of development incentives. In this regard, the main objective of this research is to identify the various types of urban development stimuli and their impact on the regeneration of the distressed urban fabric, the Shahjogh neighborhood of Semnan.  The present research is applied in terms of purpose and in terms of descriptive-analytical method. Investigating the related studies, the research indicators were developed in three macro, small and medium scale (16 indicators). The present research is applied in terms of purpose and in terms of descriptive-analytical method. Investigating the related studies, the research indicators were developed in three macro, small and medium scale (16 indicators). The dematel method was used to analyze the experts' questionnaire. Secondly, a second-order confirmatory factor analysis was used to analyze the response of citizens. The dematel method was used to analyze the experts' questionnaire. Secondly, a second-order confirmatory factor analysis was used to analyze the response of citizens.

کلیدواژه‌ها [English]

  • distressed urban fabric
  • regeneration
  • development stimulus
  • Semnan

مراجع

اسفیدانی، محمدرحیم؛ محسنین، شهریار. (1392). مدل‌سازی معادلات ساختاری (آموزشی و کاربردی) به کمک نرم‌افزار لیزرل. تهران: مهربان نشر.
بمانیان، محمدرضا؛ محمودی‌نژاد، هادی. (1387). نظریه‌های توسعۀ کالبدی شهر، سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور، موسسه فرهنگی اطلاع‌رسانی و مطبوعاتی، چاپ اول.
بهارمست، بهار. (1396). بررسی وجوه تصویری تام محله‌های شهر سمنان، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد ارتباط تصویری، دانشگاه سمنان، دانشگاه هنر.
توانا، مصطفی؛ عابدینی، احمد. (1394). بازآفرینی بافت فرسودۀ شهر با رویکرد توسعۀ پایدار و مشارکت مردمی (نمونۀ مورد مطالعه: محلۀ سیروس)، دومین کنفرانس ملی معماری و منظر شهری پایدار. موسسه بین المللی معماری، شهرسازی مهرازشهر، صص11-1.
https://www.civilica.com/Paper-ARCHCONF02-ARCHCONF02_170=%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A2%D9%81%D8%B1%DB%8C%D9%86%DB%8C-%D8%A8%D8%A7%D9%81%D8%AA-%D9%81%D8%B1%D8%B3%D9%88%D8%AF%D9%87-%D8%B4%D9%87%D8%B1-%D8%A8%D8%A7-%D8%B1%D9%88%DB%8C%DA%A9%D8%B1%D8%AF-%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B9%D9%87-%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D9%88-%D9%85%D8%B4%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%AA-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85%DB%8C-%D9%86%D9%85%D9%88%D9%86%D9%87-%D9%85%D9%88%D8%B1%D8%AF-%D9%85%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%87-%D9%85%D8%AD%D9%84%D9%87.html
چالشگر، پگاه؛ علایی، علی. (1394). نقش پروژه‌های محرک توسعه در بازآفرینی و ارتقاء کیفیت بافت‌های فرسوده (مطالعۀ موردی: محلۀ فیض‌آباد کرمانشاه)، دومین کنفرانس بین‌المللی رویکردهایی در علوم مهندسی و تکنولوژی، استانبول.
https://www.civilica.com/Paper-NSOECE02-NSOECE02_058=%D9%86%D9%82%D8%B4-%D9%BE%D8%B1%D9%88%DA%98%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%AD%D8%B1%DA%A9-%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B9%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A2%D9%81%D8%B1%DB%8C%D9%86%DB%8C-%D9%88-%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D9%82%D8%A7-%DA%A9%DB%8C%D9%81%DB%8C%D8%AA-%D8%A8%D8%A7%D9%81%D8%AA-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%81%D8%B1%D8%B3%D9%88%D8%AF%D9%87-%D9%85%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%87-%D9%85%D9%88%D8%B1%D8%AF%DB%8C-%D9%85%D8%AD%D9%84%D9%87-%D9%81%DB%8C%D8%B6.html
درودی، محمدهادی؛ خوشاب، علی. (1393)، ارزیابی و تحلیل شاخص‌های تعیین محدودۀ بافت‌های فرسودۀ شهری در ایران، ششمین کنفرانس مدیریت و برنامه‌ریزی شهری با تأکید بر شهر اسلامی.مشهد، اردیبهشت 1393، صص 20-1.
  https://www.civilica.com/Paper-URBANPLANING06-URBANPLANING06_025=%D8%A7%D8%B1%D8%B2%DB%8C%D8%A7%D8%A8%DB%8C-%D9%88-%D8%AA%D8%AD%D9%84%DB%8C%D9%84-%D8%B4%D8%A7%D8%AE%D8%B5-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AA%D8%B9%DB%8C%DB%8C%D9%86-%D9%85%D8%AD%D8%AF%D9%88%D8%AF%D9%87-%D8%A8%D8%A7%D9%81%D8%AA%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%81%D8%B1%D8%B3%D9%88%D8%AF%D9%87-%D8%B4%D9%87%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86.html
دلشب، حسین. (1376) توسعۀ شهری و اثرات آن بر محیط زیست بوشهر، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه شهید بهشتی تهران.
رضازاده، راضیه؛ عباس‌زادگان، مصطفی. (1380) نگاهی به طرح حفظ، احیاء و بازسازی بافت تاریخی سمنان، نشریۀ هفت شهر شرکت بازآفرینی­شهری­ایران، ­دورۀ 1، شمارۀ 4، صص 59-47.        
http://www.haftshahrjournal.ir/article_8498.html
سجادزاده، حسن،؛ زلفی گل. (1394). نقش طراحی شهری در بازآفرینی محلات سنتی با رویکرد محرک توسعه نمونه موردی: محله کلپا همدان، فصل نامه آمایش محیط، دوره 8، شماره 31، صص171-147.
http://ebtp.malayeriau.ac.ir/article_521066.html
شاهوی، سیروان؛ سلطانی، علی. (1387). مداخله در بافت‌های فرسودۀ شهری با بهره‌گیری از رویکرد بازآفرینی، همایش بافت‌های فرسودۀ شهری، کنفرانس چشم‌انداز توسعۀ پایدار ارزش‌ها و چالش‌ها، شمارۀ 1.، صص 668-659.
https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?ID=165630
صادق‌پور، بهرام؛ مرادی، وهاب. (1389). تحلیل آماری با نرم‌افزارهای spss و Amos، چاپ هجدهم، بابلسر: دانشگاه مازندران.
عندلیب، علی‌رضا. (1385). توسعۀ نوسازی بافت‌های فرسودۀ شهر تهران: ضرورت‌ها و راهبردها، دومین سمینار ساخت‌و‌ساز در پایتخت پردیس دانشکده‌های فنی دانشگاه تهران(1385).صص14-1.
https://www.civilica.com/Paper-SCT02-SCT02_039=%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B9%D9%87-%D9%86%D9%88%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A8%D8%A7%D9%81%D8%AA-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%81%D8%B1%D8%B3%D9%88%D8%AF%D9%87-%D8%B4%D9%87%D8%B1-%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%B6%D8%B1%D9%88%D8%B1%D8%AA-%D9%87%D8%A7-%D9%88-%D8%B1%D8%A7%D9%87%D8%A8%D8%B1%D8%AF%D9%87%D8%A7.html
مهندسین مشاور فجر توسعه (1386) طرح راهبردی بافت های فرهنگی-تاریخی و بافت های فرسوده سمنان.
  مهندسین معمار و شهرساز آرمانشهر(1395) طرح جامع سمنان.
Aitani, Koichiro, 2017, The Idea Stores as Urban Catalyst to uplift the Life of Residents in the London Borough of Tower Hamlets, Seoul WorldArchitects Congress, 1-9.
 http://www.uia2017seoul.org/P/papers/Full_paper/Special_Session/Oral/O-0271.pdf
Attoe, W. & Logan, D. (1989). American urban architecture: Catalysts in the design of cities. Univ of California Press.
 https://books.google.com/books?hl=en&lr=&id=HtlGKJfEPRIC&oi=fnd&pg=PR7&dq=American+urban+architecture:+Catalysts+in+the+design+of+cities.+Univ+of+California+Press.&ots=ZN2eNFBhW3&sig=qqxasoJsqN-4wiu2ERT6NM3fcwc#v=onepage&q=American%20urban%20architecture%3A%20Catalysts%20in%20the%20design%20of%20cities.%20Univ%20of%20California%20Press.&f=false
Bakar, N. I. A, Mansor, M., & Harun, N. Z. (2014). Vertical Greenery System as Public Art? Possibilities and Challenges in Malaysian Urban Context. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 153, 230-241.
 https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1877042814054998
Berthold, S, 2015, Urban Catalysts Protagonists of urban transformation in Bangkok’s neighbourhoods, Traditional Dwellings and Settlements Review, 26(1): 100-111.
Bohannon, C. L. (2004). The Urban Catalyst Concept(Doctoral dissertation, Virginia Tech). https://vtechworks.lib.vt.edu/handle/10919/9954
Cheng, J., & Masser, I. (2004). Understanding spatial and temporal processes of urban growth: cellular automata modelling. Environment and Planning B: Planning and Design, 31(2), 167-194.https://journals.sagepub.com/doi/abs/10.1068/b2975
 Couch, C., Sykes, O., & Börstinghaus, W. (2011). Thirty years of urban regeneration in Britain, Germany and France: The importance of context and path dependency. Progress in planning, 75(1), 1-52.  https://journals.sagepub.com/doi/abs/10.1068/b2975 https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0305900610000747
Crew regeneration Wales Adfywio Cymru (2013), Regeneration in the UK An analysis of the evolution of regeneration policy, 4-33.
Davis, J. "Urban catalysts in theory and practice." ARQ: Architectural Research Quarterly 13, no. 3-4 (2010): 295-306. https://www.cambridge.org/core/journals/arq-architectural-research-quarterly/article/urban-catalysts-in-theory-and-practice/0B1FA517E8D1D7D01763C438C93CC0BA
Elnokaly, A. M., & Elseragy, A. B. (2012). Historic city centres as catalysts for wider sustainable urban regeneration. Requalifying the Built Environment: Challenges and Responses, 4, 29. https://books.google.com/books?hl=en&lr=&id=IFBfAgAAQBAJ&oi=fnd&pg=PA29&dq=).+Historic+city+centres+as+catalysts+for+wider+sustainable+urban+regeneration&ots=v2H5SUahsO&sig=SdgAAmKOXh3GZVQbQgH9dHvv0Zo#v=onepage&q=).%20Historic%20city%20centres%20as%20catalysts%20for%20wider%20sustainable%20urban%20regeneration&f=false
Francin, K. I. (2015). Urban catalyst. McGill University: School of Urban Planning..
Gökşin, A., & Müderrisoğlu, B. (2005). Urban Regeneration: a Comprehensive Strategy for Creating Spaces for Innovative Economies. Urban Regeneration: A Comprehensive Strategy. In 41st ISoCaRP Congress, İstanbul, 1-14. https://acikerisim.iku.edu.tr/bitstream/handle/11413/3396/Urban%20Regeneration%20A%20Comprehensive%20Strategy%20for%20Creating%20Spaces%20for%20Innovative%20Economies.pdf?sequence=1
Grodach, Carl. "Museums as urban catalysts: The role of urban design in flagship cultural development." Journal of urban design 13.2 (2008): 195-212.
 https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/13574800801965742
Guetzkow, J. (2002). How the arts impact communities: An introduction to the literature on arts impact studies. Paper prepared for the Taking the Measure of Culture Conference, Princeton University, June 7–8. Cultural Trends, 71. https://www.worldcat.org/title/how-the-arts-impact-communities-an-introduction-to-the-literature-on-arts-impact-studies/oclc/224380256
Inam, A. (2002), Meaningful Urban Design: Teleological/Catalytic/Relevant. Journal of Urban Design, 35-58.
 https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/13574800220129222
IPF Research Programme (2009), Urban Regeneration: opportunities for property investment, 1-53.
 https://pure.ulster.ac.uk/en/publications/urban-regeneration-opportunities-for-property-investment-3
Jackson, Margaret Harriet (2010), the ephemeral effect temporary architecture as urban catalyst, presented to the faculty of department of architecture wentworth institute of technology. https://issuu.com/mjackson.designs/docs/mjackson_ephemeral_effect_thesis_doc
Jasmi, M. F., & Mohamad, N. H. N. (2016). Roles of Public Art in Malaysian Urban Landscape towards Improving Quality of Life: Between aesthetic and functional value. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 222, 872-880.
 https://daneshyari.com/article/preview/1107764.pdf
Kana, K. (2012). An experiment in urban regeneration using culture and art in Senba, Osaka’s historic urban center, with a focus on the regeneration of urban space. City, Culture and Society, 3(2), 151-163.
 https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1877916612000185
Kim, J. Y. (2015). Urban Regeneration Utilizing Art: A Case Study of the Samlye Art Village, Korea. International Journal of Multimedia and Ubiquitous Engineering, 10(11), 337-342. https://www.earticle.net/Article/A268257
Kongsombat, prin, 2012, Study on urban catalyst for sustainable urban development case study of LMS/solaria plaza and hotel II palazzo, 41-44. https://www.semanticscholar.org/paper/ON-URBAN-CATALYST-FOR-SUSTAINABLE-URBAN-DEVELOPMENT-Palazzo-Kongsombat/cdea8a06e5d87e776dd2b83d21c642b1c8ebfc0f
Lees, L., & Melhuish, C. (2015). Arts-led regeneration in the UK: The rhetoric and the evidence on urban social inclusion. European urban and regional studies, 22(3), 242-260. https://journals.sagepub.com/doi/abs/10.1177/0969776412467474
Lin, C. L., & Wu, W. W. (2004). A fuzzy extension of the DEMATEL method for group decision making. European Journal of Operational Research, 156(1), 445-455. https://www.researchgate.net/publication/267374783_A_fuzzy_extension_of_the_DEMATEL_method_for_group_decision_making
McDonald, S., Malys, N., & Maliene, V. (2009). Urban regeneration for sustainable communities: A case study. Technological and Economic Development of Economy, 15(1), 49-59.
 https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.3846/1392-8619.2009.15.49-59
Mehan, A. (2016). Urban Regeneration: A Comprehensive Strategy For Achieving Social Sustainability in Historical Squares. SGEM INTERNATIONAL MULTIDISCIPLINARY SCIENTIFIC CONFERENCE ON SOCIAL SCIENCES AND ARTS, 861-868. http://www.academia.edu/download/45010890/Urban_Regeneration.pdf
Montgomery, J. (2003). Cultural quarters as mechanisms for urban regeneration. Part 1: Conceptualising cultural quarters. Planning, Practice & Research, 18(4), 293-306. https://www.tandfonline.com/doi/pdf/10.1080/1561426042000215614
Omar, S. S., Sakip, S. R. M., & Akhir, N. M. (2016). Bringing the New to the Old: Urban regeneration through public arts. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 234, 515-524. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1877042816315245
Palermo, L. (2014). The role of art in urban gentrification and regeneration: aesthetic, social and economic developments. IL CAPITALE CULTURALE. Studies on the Value of Cultural Heritage, (10), 521-545.
 http://riviste.unimc.it/index.php/cap-cult/article/view/753
Parris, S. (2014). Temporary Use Practice Annex Case Studies Programs.
 http://archive.northsearegion.eu/files/repository/20150922120724_TemporaryUsePracticeAnnexCaseStudies.pdf
Pendelbury, J. (2000). Conservation, conservatives and consensus: The success of conservation under the Thatcher and Major governments, 1979–1997. Planning Theory & Practice, 1(1), 31-52. https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/14649350050135185
Phoenix Initiative Coventry (2003), Client Coventry City Council Completion June 2003,1-10. https://www.coventry.gov.uk/download/downloads/id/19166/gould_report_coventry_planned_april_2009_revision.pdf
Portlan Development Commission (2004), Sustainable Urban Design plan and Catalyst project. https://scholarsbank.uoregon.edu/xmlui/handle/1794/9788
Ranney, S. (2012). SoHo: Beyond Boutiques and Cast Iron: The Significance, Legacy, and Preservation of the Pioneering Artist Community''s Cultural Heritage.
 https://academiccommons.columbia.edu/doi/10.7916/D8VX0PNW
Remesar, A. (2011). Public Art, strategies for the regeneration of public space. On the w@ terfront, (17), 3-27. https://www.raco.cat/index.php/Waterfront/article/view/234245
Robrts, Peter, Sykes, hugh and Granger, Rachel (2000), Urban regeneration.
 https://books.google.com/books?hl=en&lr=&id=tjYEDQAAQBAJ&oi=fnd&pg=PP1&dq=46.+Robrts,+Peter,+Sykes,+hugh+Urban+regeneration&ots=dLaAgm5MvZ&sig=aFgfAmkKq3c7-Sft1aWm0bWlUGU#v=onepage&q=46.%20Robrts%2C%20Peter%2C%20Sykes%2C%20hugh%20Urban%20regeneration&f=false
Shen, L. (2013). THE RESEARCH AND APPLICATION OF URBAN CATALYST THEORY IN REVITALIZING HISTORIC URBAN QUARTERS------REDESIGN NANBUTING DISTRICT IN NANJING, CHINA.
 http://www.diva-portal.org/smash/record.jsf?pid=diva2%3A830359&dswid=-4113
Sternberg, E. (2000). An integrative theory of urban design. Journal of the American Planning Association, 66(3), 265-278.
  https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/01944360008976106
جغرافیا و آمایش شهری منطقه‌ای
دوره 10، شماره 34
بهار 1399
صفحه 1-22

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 26 اسفند 1398
  • تاریخ پذیرش: 26 اسفند 1398

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار