تحلیل توزیع فضایی مشاغل مزاحم شهری با رویکرد ساماندهی (مورد شناسی: شهر زنجان)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران

2 استادیار، گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران

3 دانشیار، گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری‌، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران

10.22111/gaij.2020.5337

چکیده

امروزه در پی تحولات کالبدی فضایی سریع در شهرها، برنامه‌ریزی کاربری اراضی شهری بر پایۀ دو اصل ارزش‌های توسعۀ پایدار و اعتلای کیفیت زندگی است که در پی دستیابی به اهدافی همچون توزیع متعادل کاربری‌ها، جلوگیری از تداخل کاربری‌های با فعالیت‌های مزاحم و تدوین معیارها و استانداردهای مناسب کاربری است. به‌همین‌منظور، ارزیابی توزیع فضایی مشاغل مزاحم، برای اطمینان خاطر از استقرار منطقی آن‌ها و رعایت تناسبات لازم در شهرها ضروری است. با توجه به رویکرد فوق، هدف پژوهش حاضر اولویت‌بندی نواحی شهر زنجان در‌جهت ساماندهی و تبیین توزیع فضایی مشاغل مزاحم شهری است. روش پژوهش بر‌اساس هدف، از نوع تحقیقات کاربردی و ازلحاظ ماهیت و روش، از نوع تحقیقات توصیفی-تحلیلی است. روش گردآوردی داده‌ها از‌طریق مطالعات کتابخانه‌ای و میدانی و با استفاده از رویکرد کارشناس محور (مصاحبه با 50 نفر از متخصصان امر) است. شاخص نزدیک‌ترین همسایگی در‌جهت شناسایی الگوی پراکنش فضایی، از مدل رگرسیون جغرافیایی وزنی درجهت نقش تراکم جمعیت و از مدل Topsis برای تعیین اولویت‌های ساماندهی نواحی‌‌ شهری استفاده شده‌است. براساس نتایج تحقیق، الگوی پراکنش مشاغل مزاحم در شهر زنجان، از الگوی خوشه‌ای تبعیت کرده و تراکم جمعیت در نوع الگوی پراکنش نقشی ایفا کرده که این تمرکز بیشتر در ناحیۀ 9 از منطقۀ 2 و بیشتر در ناحیۀ اسلام‌آباد به‌صورت خطی است که از دلایل عمدۀ آن می‌توان به عدم‌جذب ساکنان آن در مشاغل رسمی، بیکاری به‌خصوص بعد از سال 1390، درآمد کم، مهاجرت از روستا به شهر و سکونت مهاجران در این ناحیه به‌علت قیمت ارزان مسکن و بی‌توجهی جدی مدیریت شهری به تغییر کاربری و فعالیت‌‌‌ها اشاره کرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Analysis of Spatial Distribution and Organization of Urban Disturbing Jobs (The Case of study: zanjan city)

نویسندگان [English]

  • Hosein Tahmasbi moghadam 1
  • Mohammad taghi Heydari 2
  • Mohsen Ahadnejad roshti 3
  • Mahnaz Vaez alivari 1
چکیده [English]

Today, due to the rapid spatial physical changes in cities, urban land use planning is based on two principles of sustainable development values and enhancing the quality of life; It seeks to achieve goals such as balanced distribution of uses, preventing interference with intrusive activities, and developing appropriate standards and standards for use. To this end, evaluating the spatial distribution of intrusive businesses is essential to ensure that they are deployed rationally and that the necessary amenities are met in cities. According to the above approach, the purpose of the present study is to prioritize the areas of Zanjan city in order to organize and explain the spatial distribution of urban disturbing jobs. The research method is based on purpose of applied research and in terms of nature and method is descriptive-analytical research. The method of data collection is through library and field studies using an expert-based approach (interviewing 50 experts). To identify the spatial distribution pattern, the weighted geographic regression model and the Topsis model were used to determine the urban organization priorities. According to the results of the study, the pattern of dispersal in Zanjan city follows the cluster pattern and the population density plays a role in the type of dispersion pattern that is more concentrated in zone 9 of zone 2 and more in Islamabad area because of the main reasons. It can be attributed to the lack of employment of its residents in formal jobs, unemployment especially after 2011, low income, rural migration to the city, and migrant housing in the area due to the low cost of housing and the serious lack of attention by urban management to changing land use and activities. Kurdish.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Land Use
  • Disturbing Jobs
  • spatial patterns
  • organization
  • Zanjan city

مراجع

اجاق، سروش؛ آل‌شیخ، علی‌اصغر؛ ملک، محمدرضا؛ فلاح‌زولی، محمد. (1395). طراحی و توسعۀ سامانه‌ای همراه به‌منظور جمع‌آوری اطلاعات مشاغل مزاحم شهری (مطالعۀ موردی: مشاغل مزاحم شهر کرمانشاه). فصلنامۀ علمی-پژوهشی اطلاعات جغرافیایی «سپهر»، سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، شمارۀ 25(97)، صص 97-115.
‎http://www.sepehr.org/article_20139_de2e474a75fe47c01dd6872220a7a4b5.pdf.
افرادی، کاظم. (1392). فرایند تعیین نظام کاربری اراضی وسیع استحصال‌شدۀ ناشی از انتقال کاربری های مزاحم (مطالعۀ موردی: پادگان قلعه‌مرغی)، مجله تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی،­دانشگاه­خوارزمی تهران، 13(29)، صص 115-135.
 https://jgs.khu.ac.ir/article-1-1516-fa.pdf.
 تقوایی، مسعود؛ شیخ‌بیگلو، رعنا؛ اسحاق‌دواتگر، لیلا. (1389). بررسی و تحلیل آلودگی‌های ناشی از مشاغل شهر اصفهان، محیط‌شناسی،­دانشگاه­تهران،­شمارۀ­5636(56)،­صص­111-122.
https://jes.ut.ac.ir/article_22193_7cc976daa87098581ad85af160fbb68a.pdf.
حقی، سارا. (1396). بررسی راهکارهای ساماندهی صنوف و مشاغل مزاحم شهری (کاربری‌های مزاحم از‌قبیل مراکز نظامی، صنعتی، کارگاهی (مطالعۀ موردی: محلۀ اتابک منطقۀ 15 شهر تهران). پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، گروه شهرسازی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد قدس.
https://ganj.irandoc.ac.ir//.
رحمانیان، سعید؛ آخوندزاده، حمیدرضا؛ نصر، مهدی؛ کدخدازاده، زهره السادات. (1392). مطالعات مشاغل آلاینده و مزاحم شهری در شهر شیراز، مدیریت شهری، نوین شهرداری شیراز، 1(2)،صص65-112.
https://journal.shiraz.ir/article_81169_f09824952c73c5ac91d988ebcc4516e5.pdf.
رضویان، فاطمه؛ فهیمی نیا، محمد؛ حسن پور، رضا. (1391)، شناسایی مشاغل و صنایع مزاحم در شهر قم، در چهار رسته (اتحادیه) مکانیک ها، صافکاران،تراشکاران و آهنگران، تشک دوزان و چادر دوزان و بررسی لزوم انتقال آنها، دومین کنفرانس­برنامه­ریزی­و­مدیریت­محیط­زیست،­تهران،­دانشگاه­تهران.
 https://www.civilica.com/Paper-ESPME02-ESPME02_135.html.
صرامی، حسین. (1372). ب‍ررس‍ی‌ م‍ش‍اغ‍ل‌ غ‍ی‍ر‌رس‍م‍ی‌ ب‍ی‍ک‍اری‌، ن‍ه‌‌ک‍اری‌، ن‍ا‌ک‍اری‌. اصفهان: نشر جهاد دانشگاهی. چاپ اول.
طهماسبی‌مقدم، حسین. (1396). تحلیل فضایی شاخص‌های کیفی و کمّی مسکن در نواحی شهری با رویکرد مسکن پایدار (مطالعۀ موردی: شهر زنجان). پایان‌نامۀ کارشناسی ارشدِ جغرافیا­و­برنامه‌ریزی­شهری،­دانشکدۀ­علوم­انسانی، دانشگاه زنجان.
https://ganj.irandoc.ac.ir//.
گل‌محمدی، مرتضی. (1394). بررسی، تحلیل و ساماندهی مشاغل مزاحم کلان‌‌شهر تبریز (مطالعۀ موردی: منطقۀ 6 شهرداری تبریز)، پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد، پردیس دانشگاه تبریز، دانشگاه تبریز.
https://ganj.irandoc.ac.ir//.
موسوی، میرسعید؛ جعفری، سید محمدحسین. (1395). نقش طرح تفصیلی در برنامه‌ریزی و ساماندهی کاربری اراضی شهر زنجان، فصلنامۀ مطالعات مدیریت شهری، دانشگاه آزاداسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران ، 7(24)، صص2-13
http://ums.srbiau.ac.ir/article_9396.html.
مهندسین مشاور آرمان‌شهر. (1394). طرح تجدید‌نظر تفصیلی، مسکن و شهرسازی استان زنجان.
مهندسین مشاور مرکز مطالعات توسعه و فناوری دانشگاه صنعتی اصفهان. (1394).  طرح مطالعات مشاغل آلاینده و مزاحم شهری در شهر شیراز، شهرداری شیراز.
ولیزاده، کامران‌خلیل؛ قنبری، ابوالفضل؛ نجفی، معصومه. (1396). ساماندهی مشاغل شهری با استفاده از GIS (محدوده مورد مطالعه: خیابان امام خمینی تبریز ). فضای جغرافیایی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهـر. ۱۷ (۶۰)،صص۱۹۱-۲۱۰.
https://iranjournals.nlai.ir/0830/pdf_229876_ba1102d85d173b9f0ea3e9cef24e6f02.html.
 
Bolin, B., A. Nelson, E. J. Hackett, K. D. Pijawka, C. S. Smith, D. Sicotte, E. K. Sadalla, E. Matran, and M. O’Donnell. (2002). the ecology of technological risk in a Sunbelt city. Environment and Planning a 34(2),317–339.
https://journals.sagepub.com/doi/pdf/10.1068/a3494.
Buzzelli, M., Jerrett, M., Burnett, R., & Finklestein, N. (2003). Spatiotemporal perspectives on air pollution and environmental justice in Hamilton, Canada, 1985–1996. Annals of the Association of American Geographers, 93(3), 557-573.
https://doi.org/10.1111/1467-8306.9303003.
Camarero, J. J., Gutiérrez, E., & Fortin, M. J. (2000). Spatial pattern of subalpine forest-alpine grassland ecotones in the Spanish Central Pyrenees. Forest Ecology and Management, 134(1-3), 1-16.
https://doi.org/10.1016/S0378-1127(99)00241-8.
Cheung, D. M. W., & Tang, B. S. (2016). Recreation space or urban land reserve? Land-use zoning patterns and the transformation of open space in Hong Kong. Journal of Urban Planning and Development, 142(3), 04016004.
https://ascelibrary.org/doi/10.1061/%28ASCE%29UP.1943-5444.0000314.
Dynamic new combinations between technology, market, and society through open innovation. Journal of Open Innovation: Technology, Market, and Complexity, 4(3), 21.
 https://doi.org/10.3390/joitmc4030021.
Ertugrul, Irfan, Karakasoglu, Nilsen (2009),‌Performance evaluation of Turkish cement firms with fuzzy analytic hierarchy process and TOPSIS methods,‌Expert Systems with Applications 36,‌702–715.
https://doi.org/10.1016/j.eswa.2007.10.014.
Grant, J. (2007). Chapter 3. Encouraging mixed use in practice. In GJ Knaap, HA Haccou, JW Frece (Eds), Incentives, Regulations and Plans: the role of states and nation-states in smart growth planning, Edwin Elgar Publishers UK, pp 57-76. 90.
https://www.researchgate.net/profile/Jill_Grant/publication/237415549_Encouraging_mixed_use_in_practice/inline/jsViewer/54c24af00cf256ed5a8c94f4?inViewer=1&pdfJsDownload=1&origin=publication_detail&previewAsPdf=false.
 Gresch, P & Smith, B. (1985). Managing Spatial Conflict: The Planning System in Switzerland. Progress in Planning, 23, 155-251.
https://doi.org/10.1016/0305-9006(85)90007-8.
Hikichi, L. (2003). New urbanism and transportation. University of Wisconsin-Milwaukee, 1-28.
https://www4.uwm.edu/cuts/2050/urbanism.pdf.
Janelle, D. & Millward, H. (1976). Locational conflicts patterns and urban ecological structure.Tijdschrift Voor Economische En Sociale Geografie, 67, 102-113.
 http://csiss.ncgia.ucsb.edu/janelle/docs/Janelle-Millward-conflict.pdf.
Lee, M., Yun, J., Pyka, A., Won, D., Kodama, F., Schiuma, G., & Yan, M. R. (2018). How to respond to the Fourth Industrial Revolution, or the Second Information Technology Revolution?
Lehrer, Jim, (2004)”What is New Urbanism?” www.Newurbanism.org.
Mandelker, D. R., Cunningham, R. A., & Payne, J. M.  (2008). Planning and Control of Land Development: Cases and Materials. Newark: Lexis Nexus/Matthew Bender.
https://www.amazon.com/Planning-Control-Land-Development-Materials/dp/1422481638.
Norton, C. McKim, Elimination of Incompatible Uses and Structures, (1955) Law and Contemporary Problems 305-316 (Spring 1955).
 https://scholarship.law.duke.edu/lcp/vol20/iss2/9.
Pastor, M., R. Morello-Frosch, and J. L. Sadd. (2005). the air is always cleaner on the other side: Race, space and ambient air toxics exposures in California. Journal of Urban Affairs 27:127–148. https://doi.org/10.1111/j.0735-2166.2005.00228.x.
Rabianski, J. Gibler, K. et al. (2013). Mixed-Use Development: A Call for Research. Journal of Real Estate Literature 17(2): 205-230.
https://aresjournals.org/doi/abs/10.5555/reli.17.2.0450tr86hk446127.
Tien-Chin Wang, Tsung-Han Chang, (2007), Application of TOPSIS in evaluating initial training aircraft under a fuzzy environment, Expert Systems with Applications 33, 870–880.
https://doi.org/10.1016/j.eswa.2006.07.003.
Weissman, S. (2000), Lawyering the New Urbanism, Urban Land. ULI. 84-89, 116-117. https://www.jstor.org/stable/27895408.
Xia, C., Yeh, A. G. O., & Zhang, A. (2020). Analyzing spatial relationships between urban land use intensity and urban vitality at street block level: A case study of five Chinese megacities. Landscape and Urban Planning, 193, 103669.
 https://doi.org/10.1016/j.landurbplan.2019.103669.
Yalcin, G. (2014). Urban activities in the view of the sustainable development. Procedia Technology, 12, 566-571.
https://doi.org/10.1016/j.protcy.2013.12.530.
جغرافیا و آمایش شهری منطقه‌ای
دوره 10، شماره 34
بهار 1399
صفحه 171-188

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 03 اردیبهشت 1399
  • تاریخ پذیرش: 03 اردیبهشت 1399

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار