بررسی مؤلفه‌‌های مؤثر کلان اقتصادی بر روند حاشیه‌نشینی بعد از انقلاب اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیارگروه اقتصاد، دانشکده مدیریت و اقتصاد، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

2 استادیار گروه توسعه و برنامه‌‌ریزی اقتصادی، دانشکده مدیریت و اقتصاد، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

3 دانشیار گروه برنامه‌‌ریزی روستایی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

4 دانشجوی دکتری توسعه و برنامه‌ریزی اقتصادی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران‌‌

چکیده

امروزه رشد شهرنشینی در کشورهای درحال‌توسعه، بیشتر از کشورهای توسعه‌یافته ‌است. پس از پیروزی انقلاب اسلامی و به دنبال آن وقوع 8 سال جنگ تحمیلی، تغییراتی در شرایط ساختاری کشور رخ داده‌است و همین امر سبب رشد بی‌‌رویۀ شهرها و به نوبۀ آن، رشد حاشیه‌‌نشینی شد. هدف اصلی در این پژوهش، بررسی مؤلفه‌‌های مؤثر کلان اقتصادی بر روند حاشیه‌‌نشینی در بازۀ زمانی 1394-1357 است. نوع تحقیق کاربردی و روش مورد استفاده توصیفی- تحلیلی است. برای گردآوری اطلاعات از روش‌‌های اسنادی مراجعه به ارگان‌‌های دولتی (‌‌بانک مرکزی، جهاد کشاورزی، مسکن و شهرسازی و...) و برای تجزیه‌و‌تحلیل داده‌‌ها از منطق فازی با نرم‌افزار متلب استفاده شده‌است. در این پژوهش، سه شاخص مهاجرت، اشتغال غیررسمی و مسکن نامناسب با زیرشاخص‌‌های آن‌ها، به‌عنوان مؤلفه‌‌های کلان اقتصادی مؤثر بر پدیدۀ حاشیه‌‌نشینی مورد بررسی قرار گرفت. یافته‌‌های تحقیق نشان داد، علی‌‌رغم نوساناتی که در برخی از مؤلفه‌‌ها مشاهده شده‌است؛ رشد حاشیه‌‌نشینی در طول دورۀ مورد بررسی، با روند نوساناتی در‌حال افزایش است؛ مثلاً مهاجرت روستا به شهر و اشتغال غیر‌‌رسمی در سال‌‌های اخیر، روندی به‌نسبت صعودی را در پیش داشته‌است؛ به‌طوری‌که مهاجرت از 1358 تا 1369 در‌حال افزایش، اما از 1369 تا 1379 با شیب خیلی ملایم مشاهده شده‌است. نوسانات بازار مسکن (‌‌به‌خصوص با شروع احداث مساکن مهر)، تا حدودی افزایش این دو مؤلفه را خنثی کرده‌است، اما روند مسکن نامناسب در سال 1375 به اوج خود رسیده‌است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Investigating the effective macroeconomic components on the process of marginalization after the Islamic Revolution

نویسندگان [English]

  • Hosein SadeghiSeghdel 1
  • Abbas Asari Arani 2
  • Abdolreza Roknodin Eftekhari 3
  • Minoo Mohamadi Tirandazh 4
1
2
3
4
چکیده [English]

Today, urban growth in developing countries is higher than in developed countries. After the victory of the Islamic Revolution and the subsequent eight years of the imposed war, changes took place in the structural conditions of the country, and this led to the uncontrolled growth of cities and, in turn, the growth of marginalization. The main purpose of this study is to investigate the effective macroeconomic components on the marginalization trend in the period 1978-2015. The type of applied research is the descriptive-analytical method used. For data collection, document reference methods to government agencies (Central Bank, Agricultural Jihad, Housing and Urban Development, etc.) and fuzzy logic with MATLAB software has been used to analyze the data. In this study, three indicators of migration, informal employment and inadequate housing with their sub-indices were examined as macroeconomic components affecting the phenomenon of marginalization. The research findings showed that despite the fluctuations observed in some components; However, the growth of marginalization is increasing during the period under review. For example, rural-urban migration and informal employment in recent years; It has had a relatively upward trend, so that from 1979 to 1990 migration is increasing, but 1990 to 2000 has been observed with a very gentle slope. Fluctuations in the housing market (especially with the start of construction of housing in Mehri), to some extent has neutralized the increase of these two components, but the trend of unsuitable housing in 1996 has reached its peak.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Macroeconomic components
  • Informal employment
  • Housing
  • Marginalization

مراجع

اخباری، محمد؛ مهدیه، اخباری. (1390). کاربرد رویکرد منطق فازی در مدلسازی اقتصاد غیررسمی ایران، فصلنامۀ روند پژوهش‌‌‌های اقتصادی، بانک جمهوری اسلامی ایران، سال 19، شمارۀ 59، صص 167-131.https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=163200
اخباری، محمد؛ اخباری، مهدیه و آقابابایی، رضا. (1389). کاربرد رویکرد منطق فازی در مدلسازی تجارت غیرقانونی (قاچاق) در ایران. فصلنامۀ اقتصاد مقداری (بررسی‌‌های اقتصادی سابق)دانشگاه شهید چمران اهواز. دورۀ 7، شمارۀ 40، صص 149-117.https://jqe.scu.ac.ir/article_10639.html
امجدی، افشین؛ چیذری، امیرحسین. (1385). وضعیت مکانیزاسیون کشاورزی در ایران، اقتصاد کشاورزی و توسعه وزارت جهانی کشاورزی، سال 14، شمارۀ 55، صص 182-155.https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?ID=56774
جان‌‌پرور، محسن؛ صالح‌‌آبادی، ریحانه؛ زرگری، مطهره. (1396). پیامدهای بحران ناشی از خشکسالی‌‌های کوتاه‌‌مدت در استان سیستان و بلوچستان، جغرافیا (فصلنامۀ علمی- پژوهشی و بین‌‌المللی انجمن جغرافیای ایران) دانشگاه شهید بهشتی، سال 15، شمارۀ 52، صص 192-183.https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=300389
درستی،  امیر علی، ایدری، نبی الله و باقری، مژده(1385)، آسیب پذیری پیرامون شهرها، فصلنامه علوم اجتماعی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شوشتر،پیش شماره2،، صص184-157.https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/336690/
سلیمی‌‌فر مصطفی؛ کیوان‌فر، محمد. (1389). اقتصاد غیررسمی در ایران و اثر تورم بر آن،مجله پژوهش های اقتصادی پولی و مالی­دانشگاه فردوسی­مشهد. سال 28، شمارۀ 33، صص 26-1.https://danesh24.um.ac.ir/index.php/development/article/view/27301
شوندی، حسن. (1385). نظریۀ مجموعه‌‌های فازی و کاربرد آن در مهندسی صنایع و مدیریت. چاپ پنجم. تهران: انتشارات گسترش علوم پایه.https://www.gisoom.com/book/1406231/
غلامی، روح‌‌اله؛ سیفی‌کفشگری، محسن؛ شهبازی، نجفعلی. (1392). عوامل اقتصادی و اجتماعی حاشیه‌‌نشینی در ایران (مطالعۀ موردی: کلان‌شهر تهران). فصلنامۀ آفاق امنیت، دانشگاه امام صادق، سال پنجم، شمارۀ 20، صص 186-167.https://ps.ihu.ac.ir/article00442_13663cbfb160653d762586e0e096619e.pdf
کامرانی، زهرا؛ سیف‌‌الهی، سیف‌‌اله. (1392). شکل‌‌گیری و گسترش پدیدۀ حاشیه‌‌نشینی نوین در کلان‌شهر تهران از انقلاب اسلامی تا کنون (مطالعۀ موردی: محلۀ حصارک تهران، 1392 هجری شمسی). مطالعات جامعه‌‌‌شناسی، دانشگاه تبریز. سال 5، شمارۀ 20، صص 21-7.https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=280269
نقدی، اسداله. (1386). حاشیه‌‌نشینی و اسکان غیررسمی (‌‌جهان چهارم). چاپ اول. همدان: انتشارات فن‌‌آوران..https://www.gisoom.com/book/1491500/
Arimah, B.C., (2010). Wp/30 the Face of Urban Poverty: Explaining the Prevalence of Slums in Developing Countries. UNU-WIDER Working Paper Series 2010/30.https://www.researchgate.net/publication/46474265_The_Face_of_Urban_Poverty_Explaining_the_Prevalence_of_Slums_in_Developing_Countries/related
Banerjee AV, Dufl o E.(2007). The economic lives of the poor. J Econ Perspect ; 21: 141–67.https://www.aeaweb.org/articles?id=10.1257/jep.21.1.141
Beegle K, De Weerdt J, Dercon S. (2011). Migration and economic mobility in Tanzania: evidence from a tracking survey. Rev Econ Stat ; 93: 1010–33.https://ideas.repec.org/a/tpr/restat/v93y2011i3p1010-1033.html
Chakraborty, P., February 10, (2012). Parties doing whatever it take to ensure slum votes. Times Of India [Online] URL: http://timesofindia.indiatimes.com/city/nagpur/ Parties-doing whatever-it-take-to-ensure-slum.votes/articleshow/11829622.cms
Davis, Mike, (2004), »Planet of Slums « (Urban Involution andthe Informal Proletariat), New Left Review, No. 26. pp5-34.http://www.foresightfordevelopment.org/sobipro/54/503-planet-of-slums-urban-involution-and-the-informal-proletariat
Duchak, O. (2014). Marginalization of young people in society. International Letters of Social and Humanistic Sciences, (29), 70-79.https://www.researchgate.net/publication/279742663_Marginalization_of_Young_People_in_Society
Ezeh. A and et al, (2017). The health of people who live in slums. African Population and Health Research Centre, Manga Cl, Nairobi, Kenya, 389, pp: 547–58.https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27760703/
Flacke , J, Sliuzas, R (2011) Modeling Informal Settlement Growth in Dar es salaam, Tanzania, FIKRESELASSIE KASSAHUN ABEBE Enschede, The Netherlands, March 2011.https://webapps.itc.utwente.nl/librarywww/papers_2011/msc/upm/abebe.pdf
Golosmith, P.Gunjab K & Ndarishkanye B. (2004). Rural urban migration agricultural productivity: the case of Senegal, Agricultural Economics 31, pp:33-45.https://www.researchgate.net/publication/4741092_Rural-Urban_Migration_and_Agricultural_Productivity_The_Case_of_Senegal
Gruber, D., Kirschner, A., Mill, S., Schach, M., Schmekel, S., & Seligman, H. (2005). Living and working in slums of Mumbai. Otto-von-Guericke-Universität Magdeburg.https://www.researchgate.net/publication/242183467_Living_and_Working_in_Slums_of_Mumbai
Harris JR, Todaro MP.(1970). Migration, unemployment and development: a two-sector analysis. Am Econ Rev ; 60: 126–42.http://www.histecon.magd.cam.ac.uk/km/handbooknetworks1.pdf. https://www.aeaweb.org/aer/top20/60.1.126-142.pdf
Khanday, Z. A., & Akram, M. (2012). Health status of marginalized groups in India. International journal of applied sociology, 2(6), 60-70.https://www.researchgate.net/publication/272768249_Health_Status_of_Marginalized_Groups_in_India
Laquian, A.A., (2005). Beyond metropolis: the Planning and Governance of Asia’s Mega-urban Regions. Woodrow Wilson Center Press, Johns Hopkins University Press, Washington, D.C., USA. https://www.wilsoncenter.org/book/beyond-metropolis-the-planning-and-governance-asias-mega-urban-regions
Munshi K. Community networks and migration. (2014).
Neuwirth, R., (2006). Shadow Cities: A Billion Squatters, a New Urban World. Routledge, New York, US.https://www.amazon.com/Shadow-Cities-Billion-Squatters-Urban/dp/0415953618
Neuwirth, R., (2012). Stealth of Nations: The Global Rise of the Informal Economy. Anchor Books, New York, US.https://www.amazon.com/Stealth-Nations-Global-Informal-Economy/dp/0307279987
Ritzer, G. (Ed.). (2007). The Blackwell encyclopedia of sociology (Vol. 1479). New York, NY, USA: Blackwell Publishing.https://www.britannica.com/
Roy. Debraj, Lees. Michael Harold, Palavalli. Bharath, Pfeffer. Karin and M.A. Peter Sloot. (2014). The emergence of slums: A contemporary view on simulation models. Environmental Modelling & Software 59 . pp: 76-90.https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S1364815214001352
United Nations New York, (2019), World Urbanization Prospects The 2018 Revision,https://population.un.org/wup/Publications/Files/WUP2018-Report.pdf
Zhang Yue. (2017). The credibility of slums: Informal housing and urban governance in India. Land Use Policy ,pp: 1-15.https://dialnet.unirioja.es/servlet/articulo?codigo=6824938
Zulu. Eliya M Eliya M, Beguy. Donatien, Ezeh. Alex C, Bocquier. Philippe, Madise. Nyovani J, Cleland. John and Jane Falkingham, (2011). Overview of migration, poverty and health dynamics in Nairobi City's slum settlements. Journal of Urban Health: Bulletin of the New York Academy of Medicine, Vol. 88, pp: 18.https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21713552/
 
جغرافیا و آمایش شهری منطقه‌ای
دوره 10، شماره 36
مهر 1399
صفحه 103-124

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 03 آبان 1399
  • تاریخ پذیرش: 03 آبان 1399

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار