تحلیل و بررسی میزان تأثیر زمینه‌‌گرایی بر دلبستگی به مکان در محله‌های تاریخی (موردشناسی: محله‌های سرخاب و دوه‌‌چی تبریز)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه معماری، دانشکده عمران، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

2 دانشجوی کارشناسی ارشد طراحی شهری، دانشکده شهرسازی، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران

3 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشکده برنامه‌ریزی و علوم محیطی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

10.22111/gaij.2021.6402

چکیده

نادیده‌گرفتن اصول و ابعاد زمینه‌گرایی در فضای محله‌ها، منجر به کاهش میزان دلبستگی به مکان شده و به‌تبع آن مسائل و مشکلات متعددی به‌وجود آمده است؛ ازاین‌رو پژوهش حاضر با هدف ارتقاء دلبستگی به مکان محله‌های تاریخی (سرخاب و دوه‌‌چی) شهر تبریز ازطریق ابعاد زمینه‌‌گرایی به روش توصیفی-تحلیلی با استفاده از ابزار پرسش‌نامه و انجام آزمون‌های Spss به روش نمونه‌‌گیری تصادفی-خوشه‌ای انجام گرفته است. جامعۀ آماری پژوهش، ساکنان محله‌‌های سرخاب و دوه‌‌چی با تعداد 300 نمونۀ آماری (150 نفر از هر محله) است. برای بررسی «زمینه‌گرایی»، ابعاد کالبدی، تاریخی، اجتماعی-فرهنگی و طبیعی و برای بررسی «دلبستگی به مکان»، مؤلفه‌های کالبدی و اجتماعی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل از پژوهش نشان می‌‌دهد که بین ابعاد زمینه‌‌گرایی (به جز زمینۀ طبیعی) و دلبستگی به مکان، ارتباط خطی در محله‌‌ها برقرار است که بیشترین مقدار مربوط به بُعد کالبدی (به‌ویژه خوانایی) است. ازلحاظ میزان تأثیرگذاری نیز بُعد تاریخی زمینه‌گرایی بیشترین تأثیر را بر دلبستگی به مکان دارد؛ بنابراین برای ارتقاء دلبستگی به مکان در محله‌‌های تاریخی شهر تبریز لازم است برنامه‌‌ریزان و طراحان معماری و شهرسازی به ابعاد کالبدی و تاریخی توجه و تأکید بیشتری داشته باشند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Analyzing the Impact of Contextualism on Place Attachment in Historical Neighborhoods (Case Study: Sorkhab and Davehchi- Tabriz)

نویسندگان [English]

  • Leyla Rahimi 1
  • Leyla Aliloo 2
  • Hadis Bordbar 3
چکیده [English]

Nowadays the principles and criteria for place attachment in neighborhoods and their relevance to cultural, historical, social, and natural contexts are ignored, and this causes many problems. The purpose of this study is to enhance place attachment in historical neighborhoods (sorkhab and davehchi) of tabriz through contextualism descriptive-analytic methods using questionnaires and spss tests by random sampling. The statistical population of the study is inhabitants of sorkhab and davehchi neighborhoods with 300 statistical samples (150 from each neighborhood). The results show that there is a linear relationship between contextualism components (except natural context) and place attachment is visible. In terms of impact, the historical component has the greatest impact on place attachment. Therefore, to enhance the place attachment in the historical neighborhoods, it is necessary for urban designers and planners to pay more attention to the historical dimension of contextualism.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Contextualism
  • place attachment
  • Historical neighborhood
  • Sorkhab and Davehchi Tabriz

مراجع

ایمانی، الناز. (1394). بررسی رویکردهای مختلف سازگاری با زمینه جهت تقویت جایگاه زمینه‌گرایی در فرایند برنامه‌‌دهی ‌‌معمار، مجلۀ انجمن علمی معماری و شهرسازی ایران، دورۀ ششم، شمارۀ 10، صص 29-44. http://www.isau.ir/article_62006.html    
پیربابایی، محمدتقی؛ قره بگلو، مینو؛ علی‌نام، زهرا. (1395). بررسی تأثیر عوامل فردی در مطالعۀ فرایندمحور دلبستگی به مکان با رویکرد روان‌شناسی شناختی (نمونۀ مورد مطالعه: محلۀ قره‌باغی‌ها در تبریز)، مجلۀ هنرهای زیبا، دورۀ بیست‌ویکم، شمارۀ 2، صص55- 68. https://jfaup.ut.ac.ir/article_60161.html
رحیمی، لیلا؛ رفیعیان، مجتبی؛ باقری، محمد. (1391). تبیین مؤلفه‌‌های دلبستگی به مکان در مقیاس محله و شهر و تحلیل تعمیم‌‌پذیری آن (نمونۀ موردی: محلۀ سرخاب تبریز)، مجلۀ معماری و شهرسازی آرمان‌‌شهر، دوره نهم، شمارۀ 17، صص 226-236.http://www.armanshahrjournal.com/article_44623.html
رحیمی، لیلا؛ رفیعیان، مجتبی؛ باقری، محمد. (1393). ارزیابی تأثیر مقیاس مکانی بر دلبستگی ساکنین به مکان در محلات مرکزی شهر تبریز، مجلۀ‌‌ نامۀ معماری و شهرسازی، دوره نهم، شمارۀ 18، صص 43-58.https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=296826
کالن، گوردن. (1395). گزیدۀ منظر شهری، ترجمۀ منوچهر طبیبیان، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، صص 1-206.
 گرجی محلبانی، یوسف. (1389). معماری پایدار و نقد آن در حوزه محیط‌زیست، مجله معماری و شهرسازی ایران، دوره یکم، شماره 1، صص 91-100. https://dx.doi.org/10.30475/isau.2010.61928
مسعود، محمد؛ بیگ‌زاده شهرکی، حمید رضا. (1392). بناهای میان افزا در بافت‌های تاریخی، تهران: نشر آذرخش، صص 1-213.
مهدوی‌نژاد، محمدجواد؛ بمانیان، محمدرضا؛ ملایی، معصومه. (1390). فرایند طراحی زمینه‌‌گرا- تجربۀ معماری 89-1388، مجلۀ نقش جهان، دورۀ 1، شمارۀ 1، صص 28-29.https://www.sid.ir/Fa/Journal/ViewPaper.aspx?ID=245038
 
Afshar, P.F., Foroughan, M., Vedadhir, A., Tabatabaei, M.G )2017 (. The effects of place attachment on social well-being in older adults, Journal of Educ Gerontol, vol 43, No 1, pp 45–51.https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/03601277.2016.1260910.
Alliance, C  (2007). The Social Sciences: A Model for Collaboration, An International Symposium in Digital Curation, vol 32, No 11, pp 1-9.http://ils.unc.edu/digccurr2007/papers/altmanEtal_paper_9-1.pdf
Altman, M., Crabtree, J., Donakowski, D., Maynard, M  (2007).  Data Preservation Alliance for the Social Sciences: A Model for Collaboration, Session at DigCCurr, An International Symposium in Digital Curation, vol 11, No 8, pp 1-9.http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/summary?doi=10.1.1.456.342
Bognar, B., Isozaki, A (1983). Contemporary Japanese Architecture its Development and Challenge,  Van Nostrand Reinhold: New York, NY, USA, pp  23-31.
Comstock, N. L., Miriam, D., Marshall, J., Mah-J, S., Marks Michad, B., Jill, S  (2015). Neighborhood attachment and its correlates: Exploring neighborhood conditions collective efficacy and gardening, Journal of environmental psychology, vol 13, No17, pp 1-8.https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0272494410000526.
Geddes, P  (1968). Cities in Evolution: An Introduction to the Town Planning Movement and to the Study of Civics, London., pp 1-241.
Hernandez, B., Hidalgo, M.C., Ruiz, C  (2014). Theoretical and methodological aspects of research on place attachment, Journal of Adv, Theory Methods, vol 18, No 5, pp 125–137.https://www.researchgate.net/publication/303162685_Theoretical_and_methodological_aspects_of_research_on_place_attachment
Husfford, M  (1995). Context, London & New York, pp 28–549.
Lambe. N., Dongre, A  (2016). Contextualism: An Approach to Achieve Architectural Identity and Continuity, Journal of Innovative Research and Advanced Studies  (IJIRAS), vol 3, No2, pp1-147.https://pdfs.semanticscholar.org/23b2/b63ba5ee51a8f9afb832ed5899ca5c6d6cc7.pdf
Lewicka, M  (2005). Ways to make people active: The role of place attachment, cultural capital and neighborhood ties, Journal of Environmental Psychology, vol 25, pp 381–395.https://www.academia.edu/6048856/Ways_to_make_people_active_The_role_of_place_attachment_cultural_capital_and_neighborhood_ties
Lewicka, M  (2008). Place attachment, place identity and place memory: Restoring the forgotten city past, Journal of Environmental Psychology, vol 28, No 3, pp 209–231.https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0272494408000157
Lewicka, M  (2010). What makes neighborhood different from home and city? Effects of place scale on place attachment, Journal of Environmental Psychology, vol 3, No 10, pp 1-17.https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0272494409000449
Lu, T., Zhang, F., Wu, F  (2018). Place attachment in gated neighborhoods in China: Evidence from Wenzhou, Journal of Geoforum, vol 92, No 30, pp 144–151.https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S001671851830126X
Lynch, K  (1976). Managing the Sense of a Region, Journal of Cambridge, vol 42, No 1, pp 2-20.https://www.amazon.com/Managing-Sense-Region-Kevin-Lynch/dp/0262620359
Maguire, B., Klinkenberg, B  (2018). Visualization of place attachment, Journal of Applied Geography, vol 37, No 99, pp 77–88.https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0143622817309232
Mandal, A  (2016). Size and type of places, geographical region, satisfaction with life, age, sex and place attachment, Journal of Pol Psychol Bull, vol 47, No 1, pp 159–169.https://www.researchgate.net/publication/303239480_Size_and_type_of_places_geographical_region_satisfaction_with_life_age_sex_and_place_attachment
Manzo, L. C., Devine-Wright, P  (2015). Place Attachment: Advances in theory, methods and applications, London & New York, pp 1-286.
Mazumdar, S., Mazumdar, S  (2004). Religion and place attachment: A study of sacred places, Journal of Environmental Psychology, vol 24, No 6, pp 385-397.https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0272494404000465
Moulay, A., Ujang, N., Maulan, S., Ismail, S  (2017). Understanding the process of parks’attachment: Interrelation between place attachment, behavioural tendencies and the use of public place, Journal of City, Culture and Society, vol 30, No 5, pp 35-443.https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S1877916617300553
Nesbitt, K  (1996). Theorizing a New Agenda for Architecture; an Anthology of Architectural Theory, Journal of Princeton Architectural, vol 19, No 12, pp 2-11.https://all-med.net/pdf/theorizing-a-new-agenda-for-archi/
Neumann, O  (2014). Technology, Context and Science in Architecture, Journal of architectural computing, vol 12, No 8, pp 33-45.https://www.researchgate.net/publication/273078593_Technology_Context_and_Science_in_Architecture
Porter, T  (2005). Archispeak An illustrated guide to architectural terms, Published in the Taylor & Francis e-Library, United Kingdom, pp 1-242.
Ramkissoon, H., Mavondo, F. T  (2017). Pro-environmental behavior: critical link between satisfaction and place attachment in Australia and Canada, Journal of  Tourism Analysis, vol 22, No 1, pp 59–73.https://www.researchgate.net/publication/315989498_Proenvironmental_Behavior_Critical_Link_Between_Satisfaction_and_Place_Attachment_in_Australia_and_Canada
Rapoport, A  (1977). Human Aspects of Urban Form, Pergamon Press, New York, pp 1-448.
Ratcliffe, E., Gatersleben, B., Sowden, P. T  (2017). Associations with bird sounds: How do they relate to perceived restorative potential?, Journal of Environmental Psychology, vol 47, No 30, pp 136–144.https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0272494416300548
Raymond, C. M., Kytta, M., Stedman, R  (2017). Sense of Place, Fast and Slow: The Potential Contributions of Affordance Theory to Sense of Place, Journal of Frontiers in psychology, vol 8, No 16, pp 48-63.https://www.researchgate.net/publication/320101284_Sense_of_Place_Fast_and_Slow_The_Potential_Contributions_of_Affordance_Theory_to_Sense_of_Place
Raymond, C., Brown, G., Robinson, G  (2011). The influence of place attachment and moral and normative concerns on the conservation of native vegetation: a test of two behavioral models, Journal of Environmental Psychology, vol 31, No 5, pp 323-335.https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0272494411000594
Sanghvi, N  (2017). Context in architecture, Journal of Emerging Technologies, vol 8, No 1, pp 76-79.https://www.researchtrend.net/ijet/pdf/15-%20122.%20Nikhil%20sanghavi_Context%20in%20architecture%20Draft.pdf
Scannel, L., Gifford, R  (2010).The relation between natural and civic place attachment and pro-environmental behavior, Journal of Environmental Psychology, vol 30 , No 11, pp 289-297.https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0272494410000198
Scannell, L., Gifford, R  (2017). Place attachment enhances psychological need satisfaction, Journal of Environment and Behavior, vol 49, No13, Environment and Behavior, pp 359–389.https://www.researchgate.net/publication/299345824_Place_Attachment_Enhances_Psychological_Need_Satisfaction
Schultz, N  (2013). The soul of the place to the phenomenology of architecture,Tehran, pp 1-292.
Shahbazi, S  (2016). Contextualism: A Strategy for Achieving Sustainable Architecture, Journal of Natural and Social Sciences, vol 3, No 8, pp 78-85.
file:///C:/Users/Novin%20Pendar/Downloads/5217-11971-1-SM%20 (1).pdf
Sharp, G  (2018). Changing in place? Neighborhood change and place attachment among movers and stayers in Los Angeles: Neighborhood Change and Place Attachment, Journal of Population Space and Place, vol 52, No 30, pp 21-89.https://www.researchgate.net/publication/327915136_Changing_in_place_Neighbourhood_change_and_place_attachment_among_movers_and_stayers_in_Los_Angeles_Neighborhood_Change_and_Place_Attachment
Shaykh-Baygloo, R  (2020). A multifaceted study of place attachment and its influences on civic involvement and place loyalty in Baharestan new town, Tehran.
http://doi.org/10.1016/j.cities.2019.102473
Song, Z., Soopramanien, D  (2018). Types of place attachment and pro environmental behaviors of urban residents in Beijing, Journal of Cities, vol 19, No 8, pp 235-244.https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0264275117314257
Soosani, L  (2013). Questioning the compatibility of the infill Architecture in Historic Environment Case study: Walled city of Nicosia, Easter Mediterranean University, pp 1-100.
http://hdl.handle.net/11129/1346
Stedman, R. C  (2003). Is it really just a social construction? The contribution of the physical environment to sense of place, Journal of Society and Natural Resources, vol 16, No 3, pp 671–685.https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/08941920309189?tab=permissions
Stefaniak, A., Bilewicz, M., Lewicka, M  (2017).The merits of teaching local history: increased place attachment enhances civic engagement and social trust, Journal of Environ, Psychol, vol 51, No 31, pp 217–225.https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0272494417300488
Von Wirth, T., Gret-Regamey, A., Moser, C. M  (2016). Stauffacher Exploring the influence of perceived urban change on residents’ place attachment, Journal of Environmental Psychology, vol 46, No 11, pp 67-82.https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0272494416300135
Windsong, E., Ariel, M  (2011). There is no Place Like Home: Complexities in Exploring Home and Place Attachment, Journal of The Social Science, vol 47, No 23, pp 205-214.https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1016/j.soscij.2009.06.009?journalCode=ussj20.
جغرافیا و آمایش شهری منطقه‌ای
دوره 11، شماره 40
پاییز 1400
صفحه 1-28

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 08 آبان 1400
  • تاریخ پذیرش: 08 آبان 1400

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار