نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار دانشکدۀ منابع طبیعی و علوم دریایی، دانشگاه تربیت مدرس، نور، مازندران، ایران
2 فارغ‌التحصیل دکتری بیابان‌زدایی از دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گلستان، ایران.
چکیده
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
نویسندگان [English]
Planning to improve the livelihoods and incomes of rural households is considered as an important and effective foundation in achieving sustainable development goals. Strategies for improving livelihoods of Bagherabad village of Sanandaj city were investigated based on natural resources approaches. The statistical population included residents of Bagherabad village and expert in rural affairs of study area that the sample size was 255 villagers and 42 experts. The questionnaire was the important tool for gathering of information and SWOT model was used to analyze the data and appropriate strategies. In order to prioritize the most important factors affecting the improvement of livelihood in the region, the Analytic Network Process (ANP) model was used in this study. Natural crisis and related threats to rural livelihood, such as drought and flood, was the most important threat according to villagers and experts with relative weights of 91.11 and 80, respectively. Existence educated human resources and their training and use of them in rural development is the most important opportunity to improve the livelihood from the viewpoint of experts and residents with relative weights of 81.78 and 87.11, respectively. Existence educated human and their training and use of them in rural development is the most important opportunity to improve the livelihood from the viewpoint of experts and residents with relative weights of 81.78 and 87.11, respectively. Strategy for improving the livelihood in study area obtained defensive strategy. This strategy is planned based on training and promotion of optimal utilization practices of natural lands and water resources, new technologies of agriculture, livestock and horticulture especially in drought conditions, improvement of rural infrastructure facilities and relying on ecotourism potentials and handicraft. The results of a network of factors showed that human-educational, climatic-geographical, economic-financial factors will be the most influential factors in the development and promotion of rural livelihood in the study area, respectively. This study recommends the use of the SWOT-ANP method as a way to identify important socio-economic-ecological axes along with determining the main strategy of promoting rural areas in the form of major capitals with the most stability and adaptively.
کلیدواژه‌ها [English]
ارجمند سیاه‌‌پوش، اسحق. (1394). ارزیابی متغیرهای وضعیت توسعۀ پایدار شهری در شهر اندیمشک و ارائۀ مدل متناسب، مجلۀ مطالعات توسعۀ اجتماعی ایران، دورۀ هشتم، شمارۀ 1، صص 83-67. http://jisds.srbiau.ac.ir/article_9233.html
اسلامی، ایمان. (1399). ارزیابی ساختار شبکۀ اعتماد اجتماعی مبتنی بر تحلیل شبکهای: مطالعۀ بهرهبرداران محلی مراتع استان یزد. پژوهشهای روستایی، دورۀ یازدهم، شمارۀ 3، صص 454-465. https://dx.doi.org/10.22059/jrur.2020.288516.1399
اسلامی، ایمان؛ سرویصدرآباد، حسین؛ طباطبایی، حسن؛ رحمانی، محمد. (1400). بررسی اثربخشی آموزش با هدف توسعۀ ارتباطات مشارکتی در حفاظت: مطالعۀ سیستم تأمین آب قنات در خضرآباد یزد. فصلنامۀ علوم محیطی، دورۀ 19، شمارۀ 3، صص 71-84. http://dx.doi.org/10.52547/envs.2021.35822
اسلامی، ایمان؛ ابراهیم‌زاده آسمین، حسین؛ اشتری مهرجردی، اباذر. (1398). تحلیل شبکۀ اجتماعی از مدیریت مشارکتی و سرمایۀ اجتماعی در میان بهرهبرداران دام در استان یزد. توسعۀ محلی، دورۀ دوازدهم، شمارۀ 2، صص 483-500. https://dx.doi.org/10.22059/jrd.2019.76781
اصغری سراسکانرود، صالح؛ جلالیان، حمید؛ عزیزپور، فرهاد؛ اصغری سراسکانرود، صیاد. (1395). انتخاب استراتژی بهینۀ معیشت پایدار در مواجهه با خشکسالی با استفاده از مدل ترکیبی SWOT-TOPSIS (مطالعۀ موردی: بخش مرکزی شهرستان هشترود(، فضای جغرافیایی، دورۀ شانزدهم، شمارۀ 55، صص 313-339. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=276275
انصاری، ناصر؛ سید اخلاقی، جعفر؛ فیاض، محمد. (1386). نقش عوامل قانونی و تشکیلاتی، مدیریت منابع و گروه‌های اجتماعی در تخریب منابع طبیعی تجدیدپذیر. مجلۀ علمی پژوهشی مرتع، دورۀ اول، شمارۀ 4، صص 423- 438.. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?ID=89124
جعفریان، محمدحسن؛ اسکندریان، ایرج؛ سلیمی‌‌سبحان، محمدرضا. (1395). راهکارهای توسعۀ گردشگری روستایی با استفاده از مدل SWOT (مورد مطالعه روستای لاسجرد شهرستان سمنان)، فصلنامۀ جغرافیا و برنامه‌‌ریزی شهری چشم‌انداز زاگرس، دورۀ هشتم، شمارۀ 30، صص 159-183. http://zagros.iaub.ac.ir/article_527553.html
جمعه‌‌پور، محمود؛ احمدی، شکوفه. (1390). تأثیر گردشگری بر معیشت پایدار روستایی (مطالعۀ موردی: روستای برغان، شهرستان ساوجبلاغ)، پژوهشهای روستایی، دورۀ دوم، شمارۀ 1، صص 63-33. https://jrur.ut.ac.ir/article_22749.html
جوان، جعفر؛ شایان، حمید؛ نوغانی، محسن؛ قاسمی، مریم. (1390). پایدارسازی جمعیتی سکونت‌‌گاه‌‌های روستایی شهرستان مشهد با تأکید بر رویکرد متنوعسازی فعالیت‌‌های اقتصادی، مجلۀ جغرافیا و توسعۀ ناحیه‌‌ای، شمارۀ 16، صص 144-125. http://irisweb.ir/files/site1/rds_journals/594/article-594-148999.pdf
حیدری‌‌ساربان، وکیل؛ عبدپور، علیرضا. (1398). عوامل بهبود معیشت پایدار روستایی از دیدگاه ساکنان محلی، مطالعۀ موردی: شهرستان اردبیل، نشریۀ تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، دورۀ نوزدهم، شمارۀ 54، صص 23-46. https://jgs.khu.ac.ir/browse.php?a_id=3265&sid=1&slc_lang=fa&ftxt=0
داوری، دردانه؛ شانه‌‌ساز‌‌زاده، محمدحسن. (1380). مدیریت استراتژیک از تئوری تا عمل، تهران: آتنا. https://lib1.ut.ac.ir:8443/site/catalogue/254845
درگاه ملی آمار. 1399. مرکز آمار ایران، نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال‌های 1395 و 1390. https://www.amar.org.ir/
واترز، دونالد. (1389). استراتژی تولید و عملیات، ترجمۀ سید محمد اعرابی و امیر مصطفوی، تهران: مهکامه، چاپ اول. https://www.adinehbook.com/gp/product/9642827428
زاهدی، شمس‌‌السادات؛ نجفی، غلامعلی. (1385). بسط مفهومی توسعۀ پایدار، مدرس علوم انسانی، دورۀ 10، شمارۀ 4، صص 76-43. https://mri.modares.ac.ir/article-19-9770-fa.html
سجادی، سیده فاطمه. (1394). تحلیل رابطۀ بین توسعۀ گردشگری روستایی و معیشت پایدار (مطالعۀ موردی: دهستان لاویج)، پایان‌‌نامۀ کارشناسی ارشد برنامه‌‌ریزی توسعۀ گردشگری، مؤسسۀ آموزش عالی مازیار رویان. https://journals.atu.ac.ir/article_1624.html
سجاسی‌قیداری، حمدالله؛ صادقلو، طاهره؛ پالوچ، مجتبی. (1392). اولویتبندی راهبردهای توسعۀ معیشت پایدار روستایی با مدل ترکیبی سوات-تاپسیس-فازی، مطالعۀ موردی: شهرستان خدابنده. روستا و توسعه، دورۀ شانزدهم، شمارۀ 2، صص ۸۵-۱۱۰. http://rvt.agri-peri.ac.ir/article_59284.html
سروی صدرآباد، حسین؛ اسلامی، ایمان. (1398). تحلیل شبکه و سرمایۀ اجتماعی درون‌گروهی در مدیریت مشارکتی منابع آب (مطالعۀ موردی: روستای صدرآباد، حوزۀ آبخیز ندوشن یزد). مجلۀ منابع طبیعی ایران، مرتع و آبخیزداری، دورۀ هفتادودوم، شمارۀ 3، صص 739-753. https://dx.doi.org/10.22059/jrwm.2019.282477.1389
عزیزی خالخیلی، طاهر؛ زمانی، غلامحسین. (1392). ادراک کشاورزان نسبت‌به خطرپذیری (ریسک) کار کشاورزی در شرایط تغییرات اقلیمی: مورد مطالعه: شهرستان مرودشت استان فارس. ترویج و آموزش کشاورزی، دورۀ نهم، شمارۀ 2، صص ۵-۴۱. http://www.iaeej.ir/article_42475.html
عیسی‌‌زهی، علی. (1397). بررسی شاخص معیشت پایدار خانوارهای روستایی شهرستان سراوان، پایان‌‌نامۀ کارشناسی ارشد رشتۀ ترویج کشاورزی، دانشگاه یاسوج. https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/da32c03bc75dff93d9d726d0c80f0857
فرجاللهی، اصغر؛ اسلامی، ایمان. (1399). تحلیل اثر اکوتوریسم بر سرمایه‌‌های معیشت روستایی در چارچوب پایداری (مورد مطالعه: روستای پالنگان کردستان). مجلۀ منابع طبیعی ایران، مرتع و آبخیزداری، دورۀ هفتادوسوم، شمارۀ 4، صص 832-842. https://dx.doi.org/10.22059/jrwm.2020.299418.1479
فرجاللهی، اصغر؛ اسلامی، ایمان؛ اشتری مهرجردی، اباذر. (1399). تحلیل رابطۀ فقر اقتصادی و تخریب منابع طبیعی. بررسی مسائل اجتماعی ایران، دورۀ یازدهم، شمارۀ 2، صص 341-361. https://doi.org/10.22059/ijsp.2021.82689
فرجاللهی، اصغر؛ اوسطی، خالد؛ خضری، سعید؛ پوزش، حسین. (1389). بررسی فرسایش‌‌پذیری بر مبنای ویژگی‌‌های ذاتی سنگ (مطالعۀ موردی: حوزه آبخیز حسین‌آباد). ششمین همایش ملی علوم و مهندسی آبخیزداری، دانشگاه تربیت مدرس. https://civilica.com/doc/89095
فیض، داود. (138)9. تحلیل استراتژیک جایگاه پژوهشهای کیفی در کشور و ارائۀ استراتژی‌‌هایی درجهت توسعۀ آن با استفاده از مدل SWOT، فصلنامۀ راهبرد، دورۀ پنجاه‌وچهارم، شمارۀ 19، صص 185-169. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=118555
محمدی، سعدی؛ رستمی، خدیجه. (1398). تدوین راهبردهای متنوعسازی اقتصاد روستاها مورد: بخش خاوو میرآباد در شهرستان مریوان، فصلنامۀ اقتصاد فضا و توسعۀ روستایی، دورۀ هشتم، شمارۀ 2، صص 201-222. https://serd.khu.ac.ir/article-1-3324-fa.html
مطیعی‌‌لنگرودی، سیدحسن؛ ریاحی، وحید؛ جلالیان، حمید؛ احمدی، افسانه. (1397). تحلیل سطوح پایداری معیشت روستائیان (مطالعۀ موردی روستاهای شهرستان سقز)، فصلنامۀ راهبردهای توسعۀ روستایی، دورۀ ششم، شمارۀ 1، صص 19-3. http://rdsj.torbath.ac.ir/article_93218.html
مظفرپورسیاهکوهی، طیبه. (1395). تأثیر طرح‌های منابع طبیعی بر معیشت پایدار عشایر از دیدگاه کارشناسان و بهرهبرداران (مطالعۀ موردی: دهستان اسفندقه، شهرستان جیرفت)، پایان‌‌نامۀ کارشناسی ارشد رشتۀ مرتع و آبخیزداری، دانشگاه زابل. https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/02a2688688c26a247e374bc4609e08b6
مولایی‌‌هشجین، نصرالله؛ زاهد‌‌دافچاهی، کبری. (1389). برنامه‌‌ریزی توسعۀ یکپارچۀ روستایی با بهره‌‌گیری از مدل تحلیلی SWOT در بخش خمام شهرستان رشت، فصلنامۀ آمایش محیط، شمارۀ 9، صص 111-98. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=112278
Aguilar, G.R., & Sumner, A. (2020). Who are the world’s poor? A new profile of global multidimensional poverty, World Development, 126, 104716. https://doi.org/10.1016/j.worlddev.2019.104716
Akter, S., & Rahman, S, (2017). Investigating multiple domains of Household Livelihood Security: Insights from urban slums in Bangladesh. Journal of Poverty, 21(4), 289-309.https://doi.org/10.1080/10875549.2016.1186775
Arsić, S., Nikolić, D., Mihajlović, I., Fedajev, A., & Živković, Ž. (2018). A new approach within ANP-SWOT framework for prioritization of ecosystem management and case study of National Park Djerdap, Serbia. Ecological Economics, 146, 85-95. http://dx.doi.org/10.1016/j.ecolecon.2017.10.006
Carney, D. (1998). Sustainable Rural Livelihoods: What Contribution Can We Make? London: DFID.https://www.environmentandurbanization.org/sustainable-rural-livelihoods-what-contribution-can-we-make
Cavatassi, R., Lipper, L., & winters, P. (2012). Sowing the seeds of social relations: social capital and agricultural diversity in Hararghe Ethiopia. Environment and Development Economics, 17(55), 547-578.https://doi.org/10.1017/S1355770X12000356
Dzanku, F.M. 2015. Transient rural livelihoods and poverty in Ghana. Journal of Rural Studies, 40, 102-110.http://dx.doi.org/10.1016/j.jrurstud.2015.06.009
Karimi Sangchini, E., Islami, I., Farajollahi, A., Arami, S.A., & Jafari, M. (2017). Development and prioritization of socio-economic strategies to elevate public participation in natural resource management using TOPSIS approach; Case Study: Chaharmahal and Bakhtiari Province (Iran). Journal of Applied Sciences and Environmental Management, 21(3), 476-485.http://dx.doi.org/10.4314/jasem.v21i3.8
Ghabru, M. G., Ganga, D., & Ritambhara, S. (2017). Estimating agricultural sustainability in Gujarat using sustainable livelihood security index. Agricultural Economics Research Review, 30 (1), 125-131.
DOI: 10.5958/0974-0279.2017.00011.8
Scoones, I. (2015). Sustainable livelihoods and rural development. Practical Action Publishing.https://opendocs.ids.ac.uk/opendocs/handle/20.500.12413/13895
Islami I., Farajollahi A., & Ghasemi Aryan Y. (2021). Improving rural livelihood based on natural resource potentials in Najafabad region, Kurdistan Province, Iran. ECOPERSIA, 9(4), 251-263.
http://ecopersia.modares.ac.ir/article-24-48646-en.html
Islami, I., Ghorbani, M., & Jafari Shalamzari, M. (2012). Identification and prioritization of factors influencing agricultural water price index from farmers’ viewpoint in Charkhab Village, Yazd Province. Desert, 17(2), 161-167.https://doi.org/10.22059/jdesert.2013.32032
Islami, I., Sadoddin, A., Barani, H., Asgharpourmasoule, A., & Akhbari, M. (2018). Analytical Network Process to Prioritize the Influencing Parameters on Local Participation: The Development of Livestock Drinking Water Resources. Industrial Engineering & Management Systems, 17(2), 318-326.
https://doi.org/10.7232/iems.2018.17.2.318
Islami, I., Sadoddin, A., Barani, H., Asgharpourmasouleh, A., & AKhbari, M. (2017). Modeling socio-ecological structure of local communities' participation for managing livestock drinking water using the agent-based approach. Applied Ecology and Environmental Research, 15(3),1173-1192.https://doi.org/10.15666/aeer/1503_11731192
Karamidehkordi, E. (2012). Sustainable Natural Resource Management, a Global Challenge of This Century: In A. Kaswamila (Ed.). Sustainable Natural Resources Management, 8, 105-114.https://www.intechopen.com/chapters/25744
Liu, Z., & Liu, L. (2016). Characteristics and driving factors of rural livelihood transition in the east coastal region of China: A case study of suburban Shanghai. Journal of Rural Studies, 43, 145-158.DOI: 10.1016/j.jrurstud.2015.12.008
Mao, S., Qiu, S., Li, T., & Tang, M. (2020). Rural Households’ Livelihood Strategy Choice and Livelihood Diversity of Main Ethnic Minorities in Chongqing, China. Sustainability, 12(19), 8166.https://doi.org/10.3390/su12198166
Mutahara, M., Haque, A., Khan, M. S. A., Warner, J. F., & Wester, P. (2016). Development of a sustainable livelihood security model for storm-surge hazard in the coastal areas of Bangladesh. Stochastic Environmental Research and Risk Assessment, 30(5), 1301-1315. https://doi.org/10.1007/s00477-016-1232-8
Oldfield, P. (2005). Rural settlement and economic development in Southern Italy: Troia and its contado, JMH, 31, 327-345.https://www.oecd.org/dac/environment-development/2669958.pdf
Olufunso, A., & Somorin, S. (2010). Climate impacts, forest-dependent rural livelihoods and adaptation strategies in Africa: a review. African Journal of Environmental Science and Technology. 4 (13), 903-912.https://doi.org/10.5897/AJEST.9000022
Tang, Q., Bennett, S.J., Xu, Y., & Li, Y. (2013). Agricultural practices and sustainable livelihood: Rural transformation within the Loees Plateau, China. Applied Geography, 41(1), 15-23.https://doi.org/10.1016/j.apgeog.2013.03.007
)
