تحلیل تأثیر تغییر اقلیم بر تحولات فضایی - مکانی جمعیت در ایران (نمونۀ موردی: شهر کرج)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه جغرافیای انسانی و برنامه ریزی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران

2 دانشگاه خوارزمی تهران

3 دانشجوی دکتری، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران

چکیده

پیامدهای مختلف تغییراقلیم،به­سرعت در حال افزایش است. طبق نظر محققان، این پدیده بیش­ترین اثر خود را بر روی کشورهای درحال‌ توسعه خواهد گذاشت؛ چراکه این کشورها دارای امکانات و توانایی کمتری در جهت انطباق با پدیدة تغییر اقلیم هستند. امروزه عدم شناخت صحیح از پدیدة تغییر اقلیم و پیامدهای آن بر بخش­های مختلف در ایران، باعث بروز چالش­های مختلفی برای شهروندان، مدیران و برنامه­ریزان شده است، از جمله این چالش­ها می­توان به زوال کشاورزی، خشکسالی و سیل، فقر و همچنین افزایش مهاجرت­ها اشاره کرد؛ بنابراین هدف از این پژوهش بررسی تأثیرات تغییر اقلیم بر تحولات فضایی- مکانی جمعیت در ایران است؛ همچنین در گام دوم نیز به مطالعة تفصیلی­تر محدودة تحقیق یعنی مهاجران اقلیمی ساکن در کلانشهر کرج پرداخته شده است. روش این پژوهش توصیفی- تحلیلی و ماهیت آن علی (پس­رویدادی) و از نظر رویکرد قیاسی-استقرایی است. همچنین از منظر زمان مقطعی است و بازة زمانی 2016-1996 را در برمی­گیرد. جهت جمع­آوری اطلاعات و داده­های موردنیاز از بررسی­های اسنادی، کتابخانه­ای و پرسش‌نامه استفاده شده است. یافته­های پژوهش که محصول تحلیل داده­ها و تهیة نقشه همچنین 400 پرسش‌نامة پاسخ داده­شده در 8 منطقة شهر کرج است، نشان می­دهد که علت بیش از 10 درصد از مهاجرت­ها به کرج، پدیدة تغییر اقلیم بوده است. شهر کرج از 9 استان کشور مهاجران اقلیمی داشته که بیش­ترین آن­ یعنی حدود 30 درصد، از استان­ خوزستان بوده است. همچنین بیش­ترین تعداد مهاجران اقلیمی در دو منطقة 2 و 5 کلان­شهر کرج اقامت دارند. بر اساس نتایج این پژوهش، علت ورود 6/45 درصد از مهاجران به شهر کرج، ارزان­بودن مسکن در شهر کرج نسبت به تهران، یافتن شغل در تهران و همچنین نزدیکی این شهر به پایتخت بوده است. در واقع با سکونت در شهر کرج، مهاجران می­توانند به امکانات آموزشی (دانشگاه­ها و مراکز آموزشی) و خدمات بهتر درمانی و پزشکی در شهر کرج و تهران دسترسی داشته باشند. همچنین 30 درصد از مهاجران شهر کرج نیز دلایل شغلی را دلیل مهاجرت به کرج عنوان کرده­اند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

An Analysis of the Climate Change Effect on Spatial-Locational Population Changes in Iran (Case Study: Case Study; Karaj)

نویسندگان [English]

  • Keramatollah Ziari 1
  • Taher Parizadi 2
  • Hadi Hoseinkhani 3
1 Professor, Department of Human Geography and Planning, Faculty of Geography, University of Tehran
2 Assistant Professor, Department of Geography and Urban Planning, Faculty of Geography, Khwarazmi University, Iran
3 PhD student, Faculty of Geography, University of Tehran, Iran
چکیده [English]

Today, the absence of legitimate comprehension of the peculiarity of climate change and its ramifications on different areas in Iran, has caused different difficulties for residents, administrators and organizers; These challenges include agricultural decline, drought and floods, poverty, and increasing migration. Along these lines, this study means to explore the impacts of climate change on spatial-locational population changes in Iran, and furthermore, for the subsequent advance, a more itemized investigation of the examination region, i.e., climate migrants living in the city of Karaj. The method of this research is descriptive-analytical and its nature is causal (post-event). This research is cross-sectional in terms of time and covers the period of 1996-2016. The findings of the study, which is the product of data analysis and mapping, as well as 400 questionnaires filled out in 8 districts of Karaj, show that the cause of more than 10% of migration to Karaj is due to the climate change. The city of Karaj had climatic migrants from 9 territories of the country, a large portion of which were from Khuzestan territory. Additionally, the biggest number of climatic migrants live in two zones: Zone 2 and zone 5 of Karaj city. The greater part of the climate migrants has chosen Karaj as their home city because of open positions, the vicinity of Karaj to Tehran city and the low residing costs in this city contrasted with Tehran.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Climate change
  • spatial-locational
  • Migration
  • Karaj city

مراجع

ابراهیم­زاده، عیسی؛ اسماعیل­نژاد، مرتضی. (1396). پناهندگان اقلیمی چالش آیندة تحولات منطقه­ایی (مطالعة موردی: خراسان جنوبی. جغرافیا و توسعه، دورة پانزدهم، شماره 48، صص 18-1. 10.22111/GDIJ.2017.3347   
امیر نژاد، حمید؛ اسدپور کردی، مریم. (1396). بررسی اثرات تغییر اقلیم بر تولید گندم ایران. فصلنامه تحقیقات اقتصادی کشاورزی، دوره نهم، شماره 3، صص 163-182.20.1001.1.20086407.1396.9.35.9.8   
جان­پرور، محسن؛ صالح­آبادی، ریحانه؛ زرگری، مطهره. (1396). پیامدهای بحران مهاجرت ناشی از خشکسالی های کوتاه مدت در استان سیستان و بلوچستان. فصلنامه علمی-پژوهشی و بین­المللی انجمن جغرافیای ایران، دوره جدید، سال پانزدهم، شماره 52، صص 199-183.https://www.sid.ir/paper/150319/fa
جهانگیرپور، درنا؛ بخشوده، محمد. (1399). تأثیر تغییر اقلیم بر مهاجرت روستاییان در ایران: کاربرد رویکرد «Panel VAR». نشریة علمی پژوهش­های محیط زیست، دورة یازدهم، شماره 21، صص 133-142.  20.1001.1.20089597.1399.11.21.12.1
زیاری، کرامت­اله؛ ذکریاپور نایینی، افسانه. (1396).  بررسی اثرات اقتصادی مهاجرپذیری بر سکونت­گاههای شهری شهرستان کرج. چهارمین کنفرانس ملّی معماری و شهرسازی  «پایداری و تاب­آوری از آرمان تا واقعیت».civilica.com/doc/632110
صمدی، رقیه. (1401). دوراهی مهاجرت‌های اقلیمی؛ تحلیلی بر رویکردهای سازگاری یا ناسازگاری در برابر اثرات تغییرات اقلیمی. فصلنامة سیاست­نامة علم و فناوری، دورة دوازدهم، شماره 4، صص 79-63. 20.1001.1.24767220.1401.12.4.6.7
علیجانی، بهلول؛ روشنی، احمد؛ پرک، فاطمه؛ حیدری، روح­الله. (1391). روند تغییرپذیری فرین‌های دما با استفاده از شاخص­های تغییر اقلیم در ایران. جغرافیا و مخاطرات طبیعی، دوره اول، شماره 2، صص 28-17. 10.22067/GEO.V1I2.18617
نوبخت، رضا؛ قاسمی اردهائی، علی؛ غلامی، محمد. (1396). بررسی و تحلیل پیامدهای اقتصادی- جمعیتی خشکسالی در مناطق شرقی ایران (استان‌های سیستان و بلوچستان، کرمان و خراسان جنوبی). جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای، موسسه آموزش عالی قشم، دورة هفتم، شمارة 29. صفحه 313-327.20.1001.1.22286462.1396.8.1.18.1
Abel, G., Brottrager, M., Crespo Cuaresma, J., Muttarak, R., 2019, Climate, conflict and forced migration, Global Environmental Change, Vol. 54, No.1, pp. 239-249.https://doi.org/10.1016/j.gloenvcha.2018.12.003 
Arnall, A., Kothari, U. )2015(. Challenging climate change and migration discourse, Global Environmental Change, Vol. 31, No. 3, pp. 199-206. https://doi.org/10.1016/j.gloenvcha.2015.01.011
Barnett, J., Webber, M. )2010.( Accommodating Migration to Promote Adaptation to Climate Change. The World Bank Development Economics, Office of the Senior Vice President and Chief Economist. https://www.researchgate.net/publication/46443903
Bates, D. )2002.( Environmental Refugees? Classifying Human Migrations Caused by Environmental Change, Population and Environment, Vol. 23, No. 5, pp. 465-477.https://link.springer.com/article/10.1023/A:1015186001919
Boku, E. )2014.( Climate Change, Migration and Conflict A Case Study of Kilosa District, Tanzania, Faculty of Economics and Social sciences Department of Development Studies.http://hdl.handle.net/11250/278075
Brandful Cobbinah, P., Osei Asibe, M., Opoku-Gyamfi, M., Peprah, C., )2019.( Urban planning and climate change in Ghana, Journal of Urban Management, Vol. 8, No.2, pp. 1-11.https://doi.org/10.1016/j.jum.2019.02.002
Conte, Bruno. (2022). Climate Change and Migration: The Case of Africa. Center for Economic Studies and ifo Institute (CESifo), Munich.https://dx.doi.org/10.2139/ssrn.4226415
Gleick, P. )2014.( Water, Drought, Climate Change, and Conflict in Syria, Weather, Climate, and Society, Vol. 6, No. 3, pp. 331-340.https://doi.org/10.1175/WCAS-D-13-00059.1
Held, D. )2016.( Climate Change, Migration and the Cosmopolitan Dilemma, Global policy, Vol. 7, pp. 237-246.https://doi.org/10.1111/1758-5899.12309
Hugo, G. )2011.( Future demographic change and its interactions with migration and climate change, Global Environmental Change, Vol. 21, No.12, pp. 21-3.https://doi.org/10.1016/j.gloenvcha.2011.09.008
A Special Report of IPCC working Group3. )2007(. Intergovernmental Panel on Climate Change. Summary for Policymakers, Emissions Scenarios., ISBN: 92-9169-113-5.https://www.ipcc.ch/working-group/wg3/
Karimi, V., Karami, E., Keshavarz, M. )2018.( Climate change and agriculture: Impacts and adaptive responses in Iran, Journal of Integrative Agriculture, Vol. 17, No. 1, pp. 1–15.https://doi.org/10.1016/S2095-3119(17)61794-5
Khavarian-Garmsir, A., Pourahmad, A., Hataminejad, H., Farhoodi, R. )2019.( Climate change and environmental degradation and the drivers of migration in the context of shrinking cities: A case study of Khuzestan province, Iran, Sustainable Cities and Society. Vol. 47, pp. 1-32.https://doi.org/10.1016/j.scs.2019.101480
Lama, P., Hamza, M., Wester, M. (2021). Gendered dimensions of migration in relation to climate change .Climate and Development Journal. VOL. 13 (4), 326–336.https://doi.org/10.1080/17565529.2020.1772708
McLeman, R. )2011.( Climate change, migration and critical international security considerations, IOM International Organization for Migration.https://www.unilibrary.org/content/books/9789213630297
Molua, M., Lambi, C. )2007.( The Economic Impact of Climate Change on Agriculture in Cameroon, Policy Research Working Paper 4364. 28.https://www.researchgate.net/publication/266449891
Ouedraogo., M, Some., L and Dembele., Y. )2006.( Economic Impact Assessment of Climate Change on Agriculture in Burkinafaso: A Ricardian Approach, Centre for Environmental Economics and Policy in Africa (CEEPA).https://www.researchgate.net/profile/SomeLeopold/publication/266449891
Paul, S. )2018.( Climate change and the process of migration to Europe, Corvinus Journal of International Affairs, Vol. 3, 13-26.https://unipub.lib.uni-corvinus.hu/3760/
Piguet, E. (2021). Linking climate change, environmental degradation, and migration: An update after 10 years. Institute of Geography, University of Neuchatel, Neuchatel. Volume 13.https://doi.org/10.1002/wcc.746
Radel, C., Schmook, B., Carte, L., Mardero, S. )2018.( Toward a Political Ecology of Migration: Land, Labor Migration, and Climate Change in Northwestern Nicaragua. World Development, Vol. 108, 263-273.https://doi.org/10.1016/j.worlddev.2017.04.023
Raleigh, C., Jordan, L., Salehyan, I. )2008.( Assessing the Impact of Climate Change on Migration and Conflict. The World Bank group.https://www.researchgate.net/profile/ClionadhRaleigh/publication/255519298
Khavarian-Garmsir, A., Pourahmad, A., Hataminejad, H., Farhoodi, R. )2019.( Climate change and environmental degradation and the drivers of migration in the context of shrinking cities: A case study of Khuzestan province, Iran. Sustainable Cities and Society. Vol. 47, 1-32.https://doi.org/10.1016/j.scs.2019.101480
Tacoli, C. )2009.( Crisis or adaptation? Migration and climate change in a context of high mobility. Environment & Urbanization, Vol. 21 (2), 513-525.https://journals.sagepub.com/doi/abs/10.1177/0956247809342182
Taghizadeh Ansari, M. )2014.( The political economy of climate change and the challenges facing the main actors. Journal  of World Politics, Vol. 15 (48), 1–18.https://interpolitics.guilan.ac.ir/article_14.html
Vinke, K., Bergmann, J., Blocher, Julia., Upadhyay, H., and Hoffmann, Roman. (2020). Migration as Adaptation?. Migration Studies Journal, Vol. 8 (4), 626–634.https://doi.org/10.1093/migration/mnaa029
Warner, K. )2010.( Global environmental change and migration: Governance challenges. Global Environmental Change, Vol. 20 (4), 402-413.https://doi.org/10.1016/j.gloenvcha.2009.12.001
Zickgraf, Caroline. (2020). Climate Change and Migration: Myths and Realities. The Green European Journal.https://orbi.uliege.be/bitstream/2268/242886/1/climate-change-and-migration-myths-and-realities.pdf
جغرافیا و آمایش شهری منطقه‌ای
دوره 14، شماره 52
مهر 1403
صفحه 1-26

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 02 بهمن 1402
  • تاریخ بازنگری: 04 فروردین 1403
  • تاریخ پذیرش: 13 خرداد 1403

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار