تبیین سناریوهای استقرار شهر هوشمند مبتنی بر اینترنت‌اشیا درکلانشهر مشهد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه جغرافیای انسانی و آمایش، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

2 دانشیار گروه جغرافیای انسانی و آمایش، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

3 کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

چکیده

شهرهای هوشمند، به­عنوان حوزه‌های شهری به­هم پیوسته، توسعه یافته و ساخته می‌شوند و در آن عناصر تعبیه شده می‌توانند، بین خود و با کاربران ساکن در آن‌ها تعامل داشته باشند. در ساخت شهرهای هوشمند، اینترنت­اشیا پتانسیل جمع­آوری اطلاعات در مورد محیط شهری، ارائة خدمات جدید به شهروندان، تسهیل زندگی روزمرة آن‌ها و افزایش قابلیت زندگی در شهر را دارد. در پژوهش حاضر، تلاش شده با مشارکت مدیران، مسئولان و خبرگان دانشگاهی، پیشران‌های کلیدی تاثیرگذار بر شهرهوشمند مبتنی بر اینترنت­اشیا، شناسایی و در نهایت سناریوهای مؤثر بر شکل­گیری شهر هوشمند مبتنی بر اینترنت­اشیا تدوین شود. پژوهش، از نظر هدف کاربردی و از نظر روش پژوهش، توصیفی-تحلیلی است. روش گردآوری داده‌ها و اطلاعات، کتابخانه‌ای، اسنادی و پیمایشی (مصاحبه) است. بابررسی منابع علمی 26 عامل مؤثر بر شهر هوشمند مبتنی بر اینترنت­اشیا، شناسایی شد که در 6 بُعد دسته­بندی شدند و در مجموع با 25 نفر، شامل مدیران سازمان‌های مرتبط و متخصصان دانشگاهی، مصاحبه انجام شد. تجزیه و تحلیل داده‌ها براساس تکنیک آینده­پژوهی بوده­است. از جمله: تحلیل ساختار، تحلیل اثرات متقابل براساس نرم‌افزارهای میک‌مک و سناریو ویزارد. نتایج نشان داد تعداد 8 سناریو ممکن، پیش روی استقرار شهر هوشمند مبتنی بر اینترنت­اشیا وجود دارد که تعداد 1 سناریو در حالت سازگاری قوی و پایدار (ناسازگاری صفر) و 7 سناریو در حالت سازگاری ضعیف قرار دارند. سناریو اول که یک سناریو با جهت مثبت است، دارای امتیاز اثر متقابل 123 و ارزش سازگاری 2 است، در حالی‌که سناریو دوم که گویای شرایط نامطلوب برای آیندة شهر هوشمند مبتنی بر اینترنت­اشیا در کلانشهر مشهد است، دارای مجموع امتیاز اثر متقابل 20- و ارزش سازگاری 1- می‌باشد. سناریو سوم نیز دارای ارزش سازگاری 1- بوده و با امتبار مجموع اثر متقابل 27 می­تواند از سناریوهای محتمل برای آیندة شهر هوشمند مبتنی بر اینترنت­اشیا در کلانشهر مشهد باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Explaining the Scenarios of Establishing a Smart City Based on Internet of Things in Mashhad Metropolis

نویسندگان [English]

  • Aliakbar Anabestani 1
  • Mohsen Kalantari 2
  • Nasim Niknami 3
1 Professor in Department of Human Geography and Spatial Planning, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran.
2 Associate Prof. in Department of Human Geography and Spatial Planning, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran.
3 MSc. Student in Geography and Urban Planning, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran. E-mail: n.niknami@mail.sbu.ac.ir
چکیده [English]

Smart cities are developed and built as interconnected urban domains where embedded elements can interact with each other and with the users residing in them. In building smart cities, Internet of Things has the potential to collect information about the urban environment, provide new services to citizens, facilitate their daily life and increase the ability to live in the city. In the current research, with the participation of managers, officials and academic experts, the key drivers affecting the smart city based on the Internet of Things have been identified and finally, the scenarios effective on the formation of the smart city based on the Internet of Things have been compiled. The research is applied in terms of purpose and descriptive-analytical in terms of research method. The method of collecting data and information was library, document and survey (interview). The review of scientific sources identified 26 factors affecting the smart city based on the Internet of Things, which were categorized into 6 dimensions, and a total of 25 people, including managers of related organizations and academic experts, were interviewed. Data analysis was based on prospective research technique; Including structure analysis, analysis of mutual effects based on Micmac and Scenario Wizard software. The results showed that there are 8 possible scenarios for the establishment of a smart city based on the Internet of Things, of which 1 scenario is in a strong and stable compatibility mode (zero incompatibility) and 7 scenarios are in a weak compatibility mode. The first scenario, which is a scenario with a positive direction, has an interaction effect score of 123 and a compatibility value of 2, while the second scenario, which seems to be unfavorable conditions for the future of the smart city based on the Internet of Things in Mashhad metropolis, has a total interaction effect score of -20 and the compatibility value is -1. The third scenario also has a compatibility value of -1 and with a total interaction effect score of 27, it can be one of the possible scenarios for the future of the smart city based on the Internet of Things in Mashhad metropolis.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Smart City
  • Internet of Things
  • Scenario Writing
  • Mashhad Metropolis

مراجع

احمدی، امان الله, شیخ الاسلامی, جلیلی, محمد. (1401). تحلیل ساختاری رشد هوشمند شهری با رویکرد آینده­پژوهی (مورد مطالعه: شهر الیگودرز). فصلنامه مطالعات جغرافیایی مناطق کوهستانی، دانشگاه لرستان، دوره سوم، شماره 3، صفحات 171-189.https://gsma.lu.ac.ir/article-1-346-fa.html
آهنی، منا، موسی خانی، مرتضی، و افشارکاظمی، محمدعلی. (1397). آینده­پژوهی حکمرانی خوب در ایران: با رویکرد سناریونویسی. علوم مدیریت ایران، انجمن علوم مدیریت ایران، دوره 13، شماره 51، صفحات 75-106.https://sid.ir/paper/371396/fa
بیات، زهرا. (1401). بررسی قابلیت هوشمندسازی شهرها در ایران. کنفرانس بین المللی مطالعات بین رشته­ای در مدیریت و مهندسی. صفحات 5-10.https://sid.ir/paper/992143/fa
پوراحمد، احمد، زیاری، کرامت الله، حاتمی نژاد، حسین. و پارسا پشاه آبادی. (1397). تبیین مفهوم و ویژگی‌های شهر هوشمند. باغ نظر، پژوهشکده هنر، معماری و شهرسازی نظر، دوره 15، شماره 58، صفحات 5-26. ‎https://www.sid.ir/paper/125472/fa
پورشریفی، جواد و جعفری، معصومه. (1395). ارزیابی و تجهیز شهر هوشمند با رویکرد اقتصادی،همایش بین المللی اقتصاد شهری،تهران. صفحات 4تا8.https://civilica.com/doc/510539
حسن زاده، حسن.، هوشیار، حسن. و موسوی، میر نجف. (1400). شناسایی و تحلیل شاخص­های رشد هوشمند مؤثر بر ساختار فضایی شهرها با رویکرد آینده­پژوهی (نمونه موردی: شهر سردشت). فصلنامه جغرافیا (برنامه­ریزی منطقه­ای)، موسسه آموزش عالی آزاد قشم، دوره 11، شماره 42، صفحات 143-165. https://www.jgeoqeshm.ir/article_130071.html
حیدری، امیرهوشنگ. (1395). آینده ­پژوهی و روش دلفی. ترویج علم، انجمن ترویج علم ایران، دوره 7، شماره 1، صفحات 75-93. https://www.popscijournal.ir/article_88187.html
خبرگزاری جمهوری اسلامی (1400). کد خبر 84350638. https://www.irna.ir
خبرگزاری جمهوری اسلامی (1397). کد خبر 85167153. https://www.irna.ir
زالی، نادر. (1392). آینده­نگاری راهبردی در برنامه­ریزی و توسعه منطقه­ای. تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی. صفحات 70 تا80. https://www.gisoom.com/book/11016511
زیاری، کرامت اله. ( 1394). برنامه­ریزی شهرهای جدید. تهران: انتشارات سمت. صفحات 20-25. https://www.gisoom.com/book/11150549
زیاری، کرامت اله، احسانی فرد، علی‌اصغر. (1401). آینده‌پژوهی متغیرهای رشد هوشمند شهری و سناریو سازی محتمل و مطلوب
با روش تحلیل ساختاری و شبکه­ای (مورد پژوهی: دارالمرحمه، سمنان). دانش شهرسازی، دانشگاه گیلان، دوره 6، شماره 1، صفحات 93-119.‎https://upk.guilan.ac.ir/article_4675.html
سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات (فاوا) شهرداری مشهد، 1400.https://fava.mashhad.ir
سایت کاوش ارتباطات . هوشمند سازی شهر مشهد. https://cutertebat.com
شوئنکر، ب. و وولف، ت. (1393)، برنامه­ریزی استراتژیک مبتنی بر سناریو. تهران: انتشارات دنیای اقتصاد. صفحات 160-172. https://taaghche.com/book/17639
شهرداری مشهد. (1398). آمارنامه شهرداری مشهد، مشهد: معاونت برنامه‌ریزی و توسعه منابع انسانی.https://planning.mashhad.ir
علائی، ریحانه.، رهنما، محمدرحیم.، اجزاء شکوهی، محمد. و فرقانی، علی. (1402). تبیین سناریوهای محیط زیست هوشمند در کلانشهر مشهد. فصل‌نامه تحقیقات جغرافیایی، پژوهشکده امیر کبیر، دوره 38، شماره 2، صفحات ۱۰۰۱-۱۰۱۵.http://georesearch.ir/article-1-1442-fa.html
علیزاده بذرافشان، نویدرضا.، خوارزمی، امیدعلی. و خاکپور، براتعلی، (1398). تحلیل کیفی چالش­های انسانی و مردم در پیاده سازی شهرهوشمند در کلانشهر مشهد،کنفرانس ملی آینده­پژوهی،مدیریت و توسعه پایدار، تهران. صفحات 8-12. https://civilica.com/doc/987628
 عنابستانی، علی‌اکبر.، کلانتری، محسن. و نیکنامی، نسیم. (1401). تبیین محرک‌‏های کلیدی مؤثر بر استقرار شهر هوشمند مبتنی بر فناوری اینترنت­اشیا (مورد مطالعه: کلان‏‌شهر مشهد). اقتصاد و برنامه‌ریزی شهری، مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهری تهران، دوره 4، شماره 1، صفحات 232-248. https://www.juep.net/article_172135.html
کاظم­خواه، صادق، عظیمی آملی، جلال، قدمی، مصطفی، و جانبازقبادی، غلامرضا. (1401). شناسایی عوامل مؤثر برتوسعه فضایی شهر درچارچوب الگوی رشد هوشمند با رویکرد آینده­پژوهی (مطالعه موردی: شهر رشت). مطالعات برنامه-ریزی سکونت­گاه-های انسانی (چشم­انداز جغرافیایی)، دانشگاه‌آزاد اسلامی واحد رشت، دوره 17، شماره 59، صفحات 305-317. https://sid.ir/paper/1030779/fa
کلوس؛ شواب. (2016). انقلاب صنعتی چهارم. ترجمه دکتر ایرج نبی پور. بوشهر: انتشارات دانشگاه علوم پزشکی بوشهر. صفحات 90-122 . https://pgtmrc.bpums.ac.ir/Fa/DynPages-6274.htm
مرادی‌پور، ‌حجت‌الله. و نوروزیان، مهدی. (1384). آینده­پژوهی، مفاهیم و روش­ها. رهیافت، دوره 36، شماره 15، صفحات 45-50.‎ https://www.noormags.ir/view/en/articlepage/407825
مشاورین شهرداری اطمینان شرق. (1401). تقسیم­بندی مناطق شهرداری مشهد.https://www.mashhad-city.ir/17-mantaghe
موسوی حسنی, سید مصطفی. (1401). نظریه­های شهرهوشمند. جغرافیا و روابط انسانی، آییژ عزمی، دروه 5، شماره 1، صفحات 1-20.
نخجیرکان، پویا.، درویشی، فرهاد.، براتی، ناصر.، زالی، نادر. و محمدحسینی، بابک. (1401). آینده­نگاری راهبردی شهرهای هوشمند در افق 1415، مورد مطالعاتی: شهر رشت. آینده­پژوهی ایران. دانشگاه بین المللی امام خمینی، صفحات 15-17.‎ https://journals.ikiu.ac.ir/article_2785.html
Al Sharif, R., & Pokharel, S. (2022). Smart city dimensions and associated risks: Review of literature. Sustainable‌ Cities and Society, 77, 103542. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2210670721008088
Alsamhi, S. H., Ma, O., Ansari, M. S., & Almalki, F. A. (2019). Survey on collaborative smart drones and internet of things for improving smartness of smart cities. Ieee Access, 7, 128125-128152.https://ieeexplore.ieee.org/abstract/document/8795473
Batty, M., Axhausen, K. W., Giannotti, F., Pozdnoukhov, A., Bazzani, A., Wachowicz, M., ... & Portugali, Y. (2012). Smart cities of the future. The European Physical Journal Special Topics, 214, 481-518. https://link.springer.com/article/10.1140/epjst/e2012-01703-3
Bibri, S. E., & Krogstie, J. (2017). Smart sustainable cities of the future: An extensive
interdisciplinary literature review. Sustainable Cities and Society, 31, 183–212. https://doi.org/10.1016/j.scs.2017.02.016
Caragliu, A., Del Bo, C., & Nijkamp, P. (2011). Smart cities in Europe. Journal of urban technology, 18(2), 65-82. https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/10630732.2011.601117
Echebarria, C., Barrutia, J. M., & Aguado-Moralejo, I. (2021). The Smart City journey: a systematic review and future research agenda. Innovation: The European Journal of Social Science Research, 34(2), 159-201.https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/13511610.2020.1785277
Eremia, M., Toma, L., & Sanduleac, M. (2017). The smart city concept in the 21st century. Procedia Engineering, 181, 12-19.https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1877705817309402
Godet F. (2010). Future Memories. Technol Forecast. Soc Change, 77(9), 1457-63.https://www.researchgate.net/publication/222673243_Future_memories
Godet, M., & Durance, P. (2011). Strategic foresight for corporate and regional development (pp. 1-180). Paris: Unesco Publishing. http://en.laprospective.fr/news/14-strategic-foresight-for-corporate-and-regional-development.html
Haque, A. B., Bhushan, B., & Dhiman, G. (2022). Conceptualizing smart city applications: Requirements, architecture, security issues, and emerging trends. Expert Systems, 39(5), e12753.https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/exsy.12753
Jasim, N. A., TH, H., & Rikabi, S. A. (2021). Design and Implementation of Smart City Applications Based on the Internet of Things. International Journal of Interactive Mobile Technologies, 15(13). https://www.researchgate.net/publication/353212187
Javed, A. R., Ahmed, W., Pandya, S., Maddikunta, P. K. R., Alazab, M., & Gadekallu, T. R. (2023). A survey of explainable artificial intelligence for smart cities. Electronics, 12(4), 1020. https://www.mdpi.com/2079-9292/12/4/1020
Karvonen, A., Cook, M., & Haarstad, H. (2020). Urban planning and the smart city: Projects, practices and politics. Urban Planning, 5(1), 65-68. https://oro.open.ac.uk/69621
Komninos, N. (2007). Intelligent cities. In Encyclopedia of digital government (pp. 1100-1104). IGI Global. https://www.igi-global.com/chapter/intelligent-cities/11640
Liao, Y., Loures, E. R., Deschamps, F., Brezinski, G., & Venâncio, A. (2018). The impact of the fourth industrial revolution: a cross-country/region comparison. Production, 28.https://www.scielo.br/j/prod/a/hRmXgtCKq6qbwMkK4nVkj8g/?lang=en
Li, S., Xu, L. D., & Zhao, S. (2015). The internet of things: a survey. Information systems frontiers, 17, 243-259. https://link.springer.com/article/10.1007/s10796-014-9492-7
Rejeb, A., Rejeb, K., Simske, S., Treiblmaier, H., & Zailani, S. (2022). The big picture on the internet of things and the smart city: a review of what we know and what we need to know. Internet of Things, 19, 100565.https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2542660522000609
Sadhu, P. K., Yanambaka, V. P., & Abdelgawad, A. (2022). Internet of things: Security and solutions survey. Sensors, 22(19), 7433. https://www.mdpi.com/1424-8220/22/19/7433
Singh, M. P., & Murukannaiah, P. K. (2023). Toward an Ethical Framework for Smart Cities and
the Internet of Things. IEEE Internet Computing, 27(2), 51-56.https://ieeexplore.ieee.org/abstract/document/10078764
Talari, S., Shafie-Khah, M., Siano, P., Loia, V., Tommasetti, A., & Catalão, J. P. (2017). A review
of smart cities based on the internet of things concept. Energies, 10(4), 421.https://www.mdpi.com/1996-1073/10/4/421
Taniguchi, M., & Ikoma, T. (1983, January). RE-examination of the mid-gap electron trap (el2) in different gaas wafers by photocapacitance, dlts and photo-luminescence spectra. In Institute of Physics Conference Series (No. 65, pp. 65-70). 141 Rue Javel, 75747 Paris Cedex 15, France:
Editions Scientifiques Medicales Elsevier.https://www.researchgate.net/publication/279594019_Exploring_the_Future_The_Use_of_Future_Scenario_Writing_in_Science_Education_Research
Yang, C. (2020). Historicizing the smart cities: Genealogy as a method of critique for smart
urbanism. Telematics and informatics, 55, 101438.https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0736585320300976
جغرافیا و آمایش شهری منطقه‌ای
دوره 14، شماره 51
خرداد 1403
صفحه 127-160

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 25 مرداد 1402
  • تاریخ بازنگری: 18 فروردین 1403
  • تاریخ پذیرش: 29 فروردین 1403

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار