نقش مزارع پرورش میگو در توانمندسازی و توسعة اقتصادی روستاهای ساحل شرقی دریای خزر (نمونۀ موردی: روستاهای شهرستان گمیشان)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه جغرافیا، دانشکدۀ علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران

2 استادیار گروه جغرافیا، دانشکدۀ علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه گلستان، گرگان، ایران

3 گروه جغرافیا، دانشکدۀ علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه گلستان، گرگان، ایران

چکیده

یکی از زمینه­های مناسب برای فعالیت‌‎های تولیدی در بخش آبزی­پروری، گسترش مزارع پرورش میگو است. این اقدام ضمن تولید پروتئین سالم، برای ایجاد اشتغال، ارزآوری با حضور در بازارهای بین‌المللی و توسعة اقتصادی روستاهای ساحلی حاشیة دریای خزر، اهمیت فراوانی دارد. نوع تحقیق کاربردی و روش تحقیق توصیفی­- تحلیلی و میدانی است. پایایی ابزار تحقیق(پرسش­نامه)، با استفاده از ضریب آلفای­کرون­باخ برای مؤلفه­های مورد بررسی تحقیق برابر با 76/0 به­دست آمده است. جامعة آماری تحقیق حاضر، سرپرستان خانوار در 6 روستای شهرستان گمیشان است که برابر با 9232خانوار می‌باشد و از بین آنان 469 نفر در بخش آبزی­پروری اشتغال دارند. جهت انتخاب نمونه‌های تحقیق، از روش نمونه‌گیری نصادفی ساده استفاده شده و به­منظور تعیین حجم نمونه، از فرمول کوکران بهره گرفته شده است. ابتدا تعداد 211 خانوار به­عنوان جامعة نمونه انتخاب شد، سپس داده­های مستخرج از پرسش­نامه، با بهره­گیری از نرم­افزار«Spss» و با استفاده از آزمون­های؛ تحلیل همبستگی گاما، مقایسة میانگین فریدمن و کروسکال­والیس مورد تجزیه­وتحلیل قرار گرفت. نتایج ماتریس تحلیل همبستگی گاما نشان می­دهد که اکثر شاخص­های توسعة اقتصادی، با گسترش مزارع پروش میگو رابطة 99 درصدی و معناداری دارند. همچنین نتایج آزمون فریدمن بیانگر میزان اهمیت هر یک از شاخص­های توسعة اقتصادی بوده و تفاوت معنادار و 99 درصدی را نشان می­دهند. آزمون مقایسة میانگین کروسکال­والیس نیز میزان تأثیرگذاری مزارع پرورش میگو در شش روستای مورد مطالعه را مشخص می­کند. پرورش میگو به­عنوان یکی از منابع مهم تامین غذای سالم محسوب می­شود و در حال حاضر در زمین‌های ساحلی لم­یزرع شمال شرقی دریای خزر که مناسب سایر فعالیت‌های اقتصادی نیست، قابل گسترش است. این اقدام مهم، باعث توانمندسازی و بهبود کیفیت زندگی و معیشت پایدار روستاییان شاغل در مزارع پرورش میگو شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Role of Shrimp Farms in the Empowerment and Economic Development of the Villages on the East Coast of the Caspian Sea (Case study: Villages of Gomishan Township)

نویسندگان [English]

  • Aliakbar Najafikani 1
  • Bahman Sahneh 2
  • Mahtab Derakhshanfard 3
1 Corresponding author, Department geography, Faculty of Social Sciences, University of Mazandaran, Babolsar, Iran
2 Department of Social Planning, Faculty of Social Sciences, University of Golestan, Gorgan, Iran
3 Department of Social Planning, Faculty of Social Sciences, University of Golestan, Gorgan, Iran
چکیده [English]

One of the suitable areas for production activities in the aquaculture sector is the expansion of shrimp farms. In addition to producing healthy protein, this action is very important for creating employment, earning foreign currency by participating in international markets, and economic development of coastal villages on the shores of the Caspian Sea. The type of applied research and the research method is descriptive-analytical and field. The reliability of the research tool (questionnaire) was also obtained by using Cronbach's alpha coefficient for the components under investigation equal to 0.76. The statistical population of this research is the heads of households living in 6 villages of Gomishan Township. They are equal to 9232 households and among them 469 people are working in the aquaculture sector. A simple random sampling method was used to select the samples for the research, and Cochran's formula was used to determine the sample size, and 211 households were selected as the sample population. Then, the data extracted from the questionnaire were analyzed using Spss software and using Gamma correlation analysis, Friedman and Kruskal-Wallis mean comparison.
The results of the Gamma correlation analysis matrix show that most economic development indicators have a 99% and significant relationship with the expansion of shrimp farms. Also, the results of the Friedman test show the importance of each of the economic development indicators and show a significant difference of 99%. Kruskal-Wallis mean comparison test also determines the effectiveness of shrimp farms in the six studied villages. Shrimp farming is considered as an important source of healthy food supply. And currently, it can be expanded in the flat coastal lands of the northeast of the Caspian Sea, which are not suitable for other economic activities. This important action has empowered and improved the quality of life and sustainable livelihood of villagers working in shrimp farms.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Empowerment
  • Economic Development
  • Shrimp Farms
  • Gomishan

مراجع

آئین­جمشید، خسرو. (1400). اهمیت مدیریت و کنترل کیفیت آب در مزارع پرورش میگو، فصلنامة میگو و سخت­پوستان، سال ششم، شمارة 3، صص 22-13.https://scj.areeo.ac.ir/article_128403.html
اعظمی، موسی؛ شانازی، کاروان. (1397) .تحلیل اثرات تالاب زریوار مریوان بر دارایی‌های معیشتی خانوارهای روستایی حاشیۀ آن، فصلنامة جغرافیا و توسعه، دورة16، شمارة 51، صص 42-25. 10.22111/gdij.2018.3848
بنی­اعمام، مهرناز. (1400). توسعة مزارع پرورش میگو با تکیه بر سیستم‌های پرورش، فصلنامة ترویجی میگو و سخت­پوستان، شمارة 13، صص 50-45.https://journals.areeo.ac.ir/article_127733.html
ثناگویان، عبدالعلی؛ میردار هریجانی، جواد؛ نوری­نژاد، محسن. (1402). اثر پساب مزارع پرورش میگو بر تنوع و تراکم جوامع ماکروبنتیک ساحل دلوار(استان بوشهر)، فصلنامة علمی شیلات ایران، شمارة 32(5)، صص35-25. https://doi.org/10.22092/isfj.2024.130597
حاجی میررحیمی، داوود؛ محمودی، مریم؛ دادگر، شهرام. (1401). تحلیل راهبردی توسعة کسب­وکارهای آبزی­پروری در پائین­دست سد طالقان، فصلنامة علمی شیلات ایران، شمارة 32(4)، 106-91.https://doi.org/10.22092/isfj.2015.103166
حسینی، مهرداد؛ عادلی، افشین؛ واحدی، محسن. (1394). نقش و جایگاه آبزیان در توسعة بخش کشاورزی، سمینار توسعة پایدار، چالش­ها و راهکارها با محوریت کشاورزی، منابع طبیعی و محیط زیست. https://civilica.com/doc/485118
خوش­مو، محمد؛ گودرزی، مصطفی؛ نوروزی، قاسم. (1400). پیش­بینی تقاضای آب در بخش کشاورزی استان­های حاشیة دریای خزر (مقایسة الگوی مارکوف، سوییچینگ و شبکة عصبی)، فصلنامة اقتصاد کشاورزی و توسعه، شمارة 116، صص،249-205.https://doi.org/10.30490/aead.2022.353487.1304
ذوالفقاری، اکبر؛ قانعی­یخدان، نرگس. (1402). فراتحلیل عوامل مؤثر بر کارآفرینی زنان روستایی، فصلنامة توسعة محلی(روستایی - شهری)، دورة 15(2)، شمارة 29، صص 427-408. 10.22059/jrd.2023.363424.668809 
رشادی، منوچهر. (1402). شناسایی چالش­های رشد و توسعة کارآفرینی روستایی در روستاهای استان همدان، فصلنامة توسعة محلی(روستایی - شهری)، دورة 15(2)، شمارة 29، صص 335-318. 10.22059/jrd.2023.367342.668822
شایان، محسن؛ یغفوری، حسین؛ میری، محمود. (1396). بررسی تأثیر مزارع میگو بر توسعة روستایی، (مطالعة موردی، منطقة چوئبده آبادان)، فصلنامة علوم جغرافیایی، شمارة 27، صص98-83. https://journals.iau.ir/article_538349.html
شفیعی­ثابت، ناصر؛ میرواحدی، نگین­سادات. (1401). آینده­پژوهی ظرفیت­های پیوند روستایی- شهری در راستای امنیت غذایی پایدار(مطالعة موردی: سکونتگاه­های روستایی جنوب شرق استان تهران)، فصلنامة پژوهش­های روستایی،  دورة 13، شمارة 2، صص 297-284. https://www.doi.org/10.22059/jrur.2022.337923.1716
شیخی، داود؛ امیری، محمود؛ قمری، سمانه. (1402). تحلیل موانع و مشکلات توسعة کارآفرینی در نواحی روستایی، (نمونة موردی: روستاهای شهرستان تویسرکان)، فصلنامة جغرافیا و آمایش شهری و  منطقه­ای، سال 13، شمارة 48، صص 38-1. https://doi.org/10.22111/gaij.2023.43223.3058
عقیلی، کامران؛ آقایی­مقدم، عباسعلی؛ عقیلی، محمود؛ حق­پرست، سارا. (1399). ارزیابی اثرات اقتصادی-اجتماعی پرورش ماهی قزل­آلای رنگین­کمان در قفس سد گلستان، فصلنامة توسعه آبزی­پروری سال14(3) صص 85-71.20.1001.1.23223545.1399.14.3.9.1
عادلی، افشین؛ جهان­تیغ، خلیل؛ عالیشاهی، علیرضا. (1400). بررسی موانع و مشکلات تولید میگوی پرورشی استان گلستان، فصلنامة توسعة آبزی­پروری، دورة 15، شمارة 2، صص101-87. https://aqudev.liau.ac.ir/article
محمدی، سعدی. (1400). شناسایی مزیت­ها و توان­های اقتصادی نواحی روستایی با رویکرد شکل­گیری فضای یکپارچه عملکردی، (مطالعة موردی: روستاهای شهرستان سروآباد استان کردستان)، فصلنامة جغرافیا و آمایش شهری و منطقه­ای، شمارة 11(41)، صص148-113.https://doi.org/10.22111/gaij.2021.6596
نجفی­کانی، علی­اکبر؛ حسام، مهدی؛ آشور، حدیثه. (1394). سنجش وضعیت کارآفرینی در مناطق روستایی (مطالعة موردی: دهستان استرآباد جنوبی گرگان)، فصلنامة اقتصاد فضا و توسعة روستایی،شمارة 4(1)، صص 56-37.Doi .10.18869/acadpub.serd.4.11.37
نجفی­کانی، علی­اکبر. (1400). واکاوی موانع گسترش کشت هیدروپونیک در توسعة اقتصادی روستایی، فصلنامة پژوهش­های روستایی، شمارة 12(4)صص 847-833.10.22059/jrur.2021.328535.1664
نجفی­کانی، علی­اکبر. (1398). چالش­ها و تنگناهای توسعة اقتصادی در نواحی روستایی، (مطالعة موردی: روستاهای بخش داشلی­برون شهرستان گنبد)، فصلنامة اقتصاد فضا و توسعة روستایی، دانشگاه خوارزمی، شمارة 8(29)، صص، 168-151.http://serd.khu.ac.ir/article-1-3358-fa.html
نجفی­کانی، علی­اکبر؛ صحنه، بهمن؛ اخلاقی، محسن. (1397). نقش مدیریت ریسک فعالیت­های کشاورزی در بهبود شاخص­های اقتصادی خانوارهای روستایی، (مطالعة موردی: روستاهای شهرستان گرگان)، فصلنامة برنامه­ریزی منطقه­ای، شمارة 31، صص 76-61. Doi.20.1001.1.22516735.1397.8.31.5.7
 Alday-Sanz, V., Brock, J., Flegel, T. W., McIntosh, R., Bondad-Reantaso, M., Salazar, M., and Subasinghe, R. J. R. I. A (2018). Facts, truths and myths about SPF shrimp in aquaculture.76-84. (in English).  https://doi.org/10.1111/raq.12305
 Asche, F., Anderson, J. L., Botta, R., Kumar, G., Abrahamsen, E. B., Nguyen, L. T., and  Valderrama, D (2021). The economics of shrimp disease. Journal of Invertebrate Pathology, 186(2021), 107397. 124-132.https://doi.org/10.1016/j.jip.2020.107397
Chan, F.T. and Briski, E (2017). An overview of recent research in marine biological invasions. Marine Biology, 164:121. Doi:10.1007/s00227-017-3155-4.
Diaz, R., Rabalais, N. and Breitburg, D (2012). Agriculture’s Impact on Aquaculture: Hypoxia and Eutrophication in Marine Waters. Journal of Du Counseil International Exploration, 24:542-551. Doi:10.1787/9789264088726-en
Ejlali Khanghah, K., Akbarzadeh, G.A., Rashidi, S. and Mousavi, S.A(2017). Investigation of the Effect of Monson on Diversity of Macro benthos in Iranian Coast of Macran Sea (Oman Sea). Journal of Oceanography, 8(29):87-101. Doi:10.18869/acadpub.joc.8.29.87
FAO (Food and Agriculture Organization of the United Nations). (2022). The state of world fisheries and aquaculture 2022. Avaialable at 2 November 2022 from. 468-481. https://www.fao.org/
 Kohan, A., Nasrolahi, A., Aienjamshid, KH. and Hasanzadeh Kiabi, B (2017). Impacts of shrimp culture on water quality and some biological aspects of barnacle, Amphibalanus amphitrite (Darwin, 1854) and oyster, Saccostrea cucullata (Born, 1778). Journal of Animal Environment, 9(3):331-336.20.1001.1.27171388.1396.9.3.42.2
Khoshnodifar, Z., Ghanchi, M. and Shiri, N (2019). Analysis of educational needs of salmon farmers in Arak city. Scientific Journal of Aquaculture Development, 14(2):39-54. DOR:20.1001.1.23223545.1399.14.2.5.5
Mirdar, J., Nikoeian, A., Karami, M. and Owfi, F (2004). Study on meiobenthose abundance and their relationship with condition of sediment in northern creek of the Bushehr province, Iranian Scientific Fisheries Journal, 13(2), 151-162.   DOI:10.22092/isfj.2004.113750
Manahan, S.E (2017). Environmental chemistry. 10th Edition, CRC press, 874. Doi:10.1201/9781315160474.  
 Pazira, A.R., Salehi, H. and, Obeidi, R(2018). Identification and investigation of species diversity and richness of the Gastropoda in intertidal zone of Bushehr Port coastal area (the Persian Gulf waters). Iranian Journal of Fisheries Sciences, 18(2): 355-370. Doi:10.22092/IJFS.2018.117729
Sullivan, T. J., Dhar, A. K., Cruz-Flores, R., and Bodnar, A. G. (2019). Rapid, CRISPR-based, field deployable detection of White spot syndrome virus in shrimp. Nature Research Scientific Reports, 9, 19702. 1-7. https://doi.org/10.1038/s41598-019-56170-y
 Sunuram , R., Pronab,  M., Alok Kumar, P., Sonia, I., Usman, A., M. Shahanul, I., Shahid, M., Khalid, Al-G., Fahad, Al-Misned and Salma Begum(2021) Role of shrimp farming in socio-economic elevation and professional satisfaction in coastal communities. Volume 20, 100708. 98-105. https://doi.org/10.1016/j.aqrep.2021.100708
Yaghoobi Namini, M., Salar ali abadi, M.A., Abdi, R., Valinasab, T. and Zornozabelmonteh, R., (2021). Study of biodiversity and frequency of polychaetes in the southwestern shores of the Caspian Sea. Iranian Scientific Fisheries Journal, 30(2):75-91. Doi:10.22092/isfj.2021.124370
جغرافیا و آمایش شهری منطقه‌ای
دوره 14، شماره 52
مهر 1403
صفحه 123-150

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 03 خرداد 1403
  • تاریخ بازنگری: 23 مرداد 1403
  • تاریخ پذیرش: 24 شهریور 1403

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار