واگرایی شهری و فرایند خروج ساکنان از منطقۀ کلان‌شهری (مورد شناسی: تهران)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکترای شهرسازی، گروه شهرسازی، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 کارشناسی ارشد طراحی شهری، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

مشکلاتفراوانزندگیدرکلان‌شهرها،مانندِ هزینۀ بالای زندگی و گرانیزمینومسکن،فشارهایروحیوروانی،آلودگی‌های ‌زیست‌محیطی و سایر عوامل دافعه، منجر به ایجاد مشکلات عدیده‌ای شده و عرصه را بر ساکنان و مدیران شهری تنگ کرده است؛ از‌این‌رو اتخاذ سیاست تمرکز‌زدایی و خروج جمعیت از شهر تهران به‌عنوان پایتخت کشور مورد پذیرش و تأکید بیشتر صاحب‌نظران و مسئولان است. این پژوهش با درنظر داشتن مطالعات و تحقیقات انجام‌شده در این زمینه و با هدف بررسی عوامل مؤثر در تصمیم به خروج و مهاجرت ساکنان از شهر تهران تدوین شده است. پژوهش پیشِ‌رو به روش توصیفی-تحلیلی و با تکمیل پرسشنامه به شیوۀنمونه‌گیریسهمیه‌ای وتوزیعتصادفیساده در بین 384نفر از خانوارهای ساکن در شهر تهران صورت پذیرفته است. این پژوهش به‌منظور پاسخ به وجود رابطۀ معنادار بین عواملی چون آلودگی‌های محیطی، مسائل اجتماعی، عوامل اقتصادی و تصمیم ساکنان شهر تهران به خروج از این شهر، با استفاده از روش‌های آماریو مدل استقلال صفات، تجزیه‌و‌تحلیل داده‌ها در دو سطح توصیفی و استنباطی انجام پذیرفته و نتایج به‌دست‌آمده مشخص می‌سازد که آلودگی‌های محیطی و مسائل اجتماعی در تصمیم ساکنان شهر تهران به خروج از کلان‌شهر تهران مؤثر است و عوامل اقتصادی فاقد رابطۀ معنادار با این امر است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Urban Divergence and the Process of Exiting Residents From Metropolitan Area (Case Study: Tehran)

نویسندگان [English]

  • dr.naghmeh mohamadpoorlima 1
  • farshid alizad mina abad 2
1
2
چکیده [English]

The plentiful problems of living in metropolitan areas, such as high living costs and high land and housing costs, mental and psychological pressures, environmental pollution and other repulsive factors, have led to many problems and have left room for residents and urban managers; therefore, the adoption of a decentralization policy The exit from the city of Tehran as the capital of the country is accepted and emphasized by experts and officials. This research is based on the studies and research carried out in this field with the aim of investigating the factors affecting the decision to leave and migrate residents of Tehran to other cities. The research was conducted by descriptive-analytic method and completed by a simple random sampling questionnaire among 384 households living in Tehran. This research was carried out in order to answer the existence of a significant relationship between factors such as environmental pollution, social issues, economic factors and the decision of residents of Tehran to leave the city. Using statistical methods and independent model of attributes, analyzing the data was done at two descriptive and inferential levels. And the results show that environmental pollution and social issues are effective in the decision of residents of Tehran to leave Tehran metropolis and economic factors do not have a meaningful relationship with this issue.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Reverse migration
  • Environmental pollution
  • Social factors
  • Economic factors
  • Tehran
اسکندری، پروانه. (1386). بررسی پدیدۀ مهاجرت در استان گلستان. نشریه آزادشهر. سایت تبلیغات، یادداشت‌هایی دربارۀ علم و دانشگاه.
ببی، ارل. (1385). روش‌های تحقیق در علوم اجتماعی. ترجمۀ رضا فاضل، تهران: سمت.
برنارشاریه، ژان. (1373). شهرها و روستاها، ترجمۀ سیروس سهامی. مشهد: نشر نیکا.
پوراحمد، احمد و دیگران. (1390). بررسی نقش کیفیت محیط روستایی در مهاجرت‌های درون‌شهری (مطالعۀ موردی: بافت قدیم خرم‌آباد). نشریۀ پژوهش‌های جغرافیای انسانی، دانشگاه تهران، شمارۀ 75، صص36-17.
پیته، ژان. (1369). مهاجرت روستاییان. ترجمۀ محمد مومتی‌کاشی. تهران: سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی.
تقوی‌نژاد دیلمی، محمدرضا. (1357). معماری، شهرسازی و شهرنشینی در ایران در گذر زمان، تهران: انتشارات فرهنگسرای یساولی.
تودارو، مایکل. (1367). مهاجرت داخلی در کشورهای درحال توسعه. ترجمۀ عبدالله لهسایی‌زاده، انتشارات دفتر بین‌المللی وزارت کار، تهران.
توسلی، غلام‌عباس. (1374). جامعه‌شناسی شهری. چاپ دوم، تهران: دانشگاه تهران.
جوان، جعفر. (1380). جغرافیای جمعیت ایران. چاپ اول. مشهد: انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد.
خاکی، غلامرضا. (1387). روش تحقیق با رویکردی به پایان‌نامه‌نویسی. انتشارات بازتاب. چاپ چهارم، تهران.
ربانی، رسول. (1385). جامعه‌شناسی شهری. اصفهان: انتشارات دانشگاه اصفهان.
ربانی، رسول؛ طاهری، زهرا؛ روستا، زهرا. (1390). بررسی علل انگیزه‌های مهاجرت معکوس و تأثیر آن بر توسعۀ اجتماعی-اقتصادی. نشریۀ پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد مرودشت، سال دوم، شمارۀ 5، صص 108-83.
روشه، گی. (1381). تغییرات اجتماعی. ترجمۀ منصور وثوقی. تهران: نشر نی.
زنجانی، حبیب‌الله. (1380). مهاجرت. تهران: انتشارات سمت.
زنگنه، یعقوب؛ سمیعی، داوود. (1391). مهاجرت، تحرک سکونتی و ساخت اجتماعی-فضایی شهر سبزوار. نشریۀ مطالعات و پژوهش‌‌های شهری و منطقه‌ای،دانشگاه اصفهان، شمارۀ 12، صص 118-101.
طیبی‌نیا، مهری‌السادات. (1388). پیامدهای مهاجرت برای خانوارهای مهاجر به شهر تهران. نشریۀ مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای،دانشگاه اصفهان، شمارۀ اول، صص 164-143.
ظاهری، محمد. (1390). تحلیلی بر تأثیرات متقابل فضایی کلان‌شهر تبریز و روستاهای خوابگاهی پیرامون با تأکید بر مهاجرت معکوس و عوامل تأثیر‌گذار بر آن. فصلنامۀ تحقیقات جغرافیایی، پژوهشکده امیرکبیر، شمارۀ 102، صص 188-169.
قدیری‌معصوم، مجتبی و همکاران. (1391). گردشگری خانۀ دوم و بررسی ابعاد مهاجرتی (بررسی موردی: نواحی روستایی دوهزار شهرستان تنکابن). نشریۀ توسعۀ روستایی، دانشگاه تهران، شمارۀ 1، صص 70-53.
لهسائی‌زاده، عبدالعلی. (1368). نظریات مهاجرت. شیراز: انتشارات نوید.
لوکاس ومیر، دیوید، پاول. (1384). درآمدی بر مطالعات جمعیتی. ترجمۀ دکتر حسین محمودیان. تهران: مؤسسۀ انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
مشهدی‌زاده ‌دهاقانی، ناصر. (1373). برنامه‌ریزی شهری در ایران. تهران: دانشگاه علم و صنعت.
ویکس، جان. (1385). جمعیت، مقدمه‌ای بر مفاهیم و موضوعات. ترجمۀ الهه میرزایی، تهران: مؤسسۀ عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه‌ریزی.
 
Desouzan, R. (2006)."Migration and mental health".Psycology and development societies, Vol18, No.10, pp.14-1.
Irwin, M. and H, Hughes (1992). Centrality and the Structure of Urban Interaction: Measures, Concepts, Social Forces, 51-73.
Hannarzu, Explorer la ville"Trad. Paris: Issac joseph. 1983.
Markovizky, Gila & Yuval Samid (2008). The Process of Immigrant adjustment: The role of Time in Determining Psychological Adjustment". Journal of Cross-Cultural Psychology, Vol. 39, P.782. 
Menderas H.Forse M. Le changment social. Paris: Berger, Le Vrault. 1983.
Merlin P. Lurbanisme. Paris: PUF 1991.
Miglietta, Anna & Stefano Tartaglia (2009). "The Influence of Length of Stay, Linguistic Competence and Media Expose in Immigrants' adaption, Cross-Cultural Research, vol.43, No.1, PP.61-64 .
Portes, Alejandro, PatriciabFernandez-Kelly and William Haller (2009). "The Adaptation of the Immigrant Second Generation in America: A Theoretical Overview a Recent Evidence", Journal of Ethnic and Migration Studies, Vol. 35, No. 7, PP. 1104-1077.
Ruchac R. La sociologie des migratins aux Etats-UNIS".Ed. Ecole pratique des bHautes Etudes ET Mouton, Paris: LaHaye, Mouton. 1974.