سنجش پیاده‌‌‌‌روی ایمن در محدودۀ میدان ارگ شهر کرمان با تأکید بر پویایی فضای شهری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار و عضو هیأت علمی دانشگاه شهید باهنر کرمان، ایران

2 کارشناس ارشد جغرافیا دانشگاه شهید باهنر کرمان، ایران

چکیده

یکی از مهم‌‌ترین جنبه‌‌‌‌های حضور انسانی در فضاهای شهری که سبب پویایی این فضاها و نیز افزایش نقش اجتماعی آن‌‌‌‌ها می‌‌‌‌شود، حرکت پیاده است. امروزه با سلطۀ تدریجی حرکت سواره بر فضاها و معابر شهری که موجب تجاوز به حریم پیاده و افزایش آلودگی هوا و صوتی شده است، ایمنی عابران پیاده بیش از پیش مورد توجه است. در این راستا هدف پژوهش حاضر، سنجش پیاده‌‌‌‌مداری ایمن در محدودۀ میدان ارگ شهر کرمان با تأکید بر پویایی شهری است. روش تحقیق توصیفی-تحلیلی مبتنی‌‌بر شیوۀ میدانی است. جامعۀ آماری پژوهش را افراد پیاده‌‌رو و ساکن محدودۀ میدان ارگ تشکیل می‌‌‌‌دهند که به‌‌‌‌صورت تصادفی، 284 نفر از افراد پیاده‌‌‌‌رو و ساکن در طول یک هفته و 30 نفر از متخصصان به‌‌عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. پایایی داده‌‌‌‌های مورد استفاده به‌‌وسیلۀ آزمون کرونباخ 818/0 محاسبه شد. برای تجزیه‌و‌تحلیل داده‌‌‌‌ها از آزمون‌‌‌‌ آماریT  تک‌نمونه‌‌‌‌ای و همچنین به‌‌منظور اولویت‌‌‌‌بندی ضریب اهمیت و تأثیر شاخص‌‌‌‌ها از مدل ‌‌‌‌DEMATEL استفاده شد. نتایج حاصل از آزمون T تک‌‌‌‌نمونه‌‌‌‌ای برای سنجش مطلوبیت پیاده‌‌‌‌مداری ایمن در شاخص‌‌‌‌های پویایی شهری نشان می‌‌‌‌دهد، بین حد مبنا (3) و مقدار محاسبه‌شده (28/2) اختلاف معناداری وجود دارد. همچنین نتایج مدل DEMATEL نشان می‌‌‌‌دهد، از بین شاخص‌‌‌‌های مؤثر بر پیاده‌‌‌‌مداری ایمن محدودۀ میدان ارگ، شاخص ایمنی و امنیت با مقدار 852/8 بیشترین تعامل و شاخص جذابیت و سرزندگی با مقدار 712/8 کمترین تعامل، شاخص ایمنی و امنیت با مقدار 586/1 مؤثرترین عامل و شاخص فعالیت‌‌‌‌‌های اجتماعی با مقدار 241/1- تأثیر‌‌‌‌پذیرترین عامل هستند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Measurement of Safe Walking Around Arg Square of Kerman City with Emphasis on the Dynamism of Urban Space

نویسندگان [English]

  • dr.ali asghar abdollahi 1
  • dr.hojatollah sharafi 1
  • mojtaba soleymani damaneh 2
1
2
چکیده [English]

Pedestrian movement is one of the most important aspects of human presence in urban spaces, which causes the dynamics of these spaces and also increases their social role. Nowadays, with the gradual dominance of the ride on urban spaces and roads that have violated pedestrian traffic and the increase of air and noise pollution, the safety of pedestrians is increasingly being noticed. In this regard, the purpose of the present study is to Measure the Safe Walking around Arg Square of the Kerman city with Emphasis on the Dynamism of Urban Space. Research methodology is descriptive-analytical based on field method. The statistical population of the study consists of pedestrians and inhabitants of the territory of the Arg square that in a random sample were selected, 284 pedestrians and residents per week and 30 specialists as Sample size. The reliability of the data was calculated by Cronbach's test of 818/0. To analyze the data, one-sample t-test was used and the DEMATEL model was used to prioritize the significance score and the effect of the indices. The results of one-sample t-test for measuring the usefulness of a safe walking in the urban dynamics index indicate that there is a significant difference between the base limit (3) and the calculated value (2/28). Also, the results of the DEMATEL model show that among the indicators that affect the Safe Walking around the Arg Square, Safety and security index has highest interaction with 8.852 and charm and vitality index has minimum interaction with 8.712, safety and security index with the value of 1.586 is the most effective factor and social activity index with -1.241 is the most influential factor.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Measurement
  • Safe Walking
  • Kerman Arg Square
  • Urban Space Dynamics
احمدی، ملیحه؛ فرح، حبیب. (1387). توسعۀ پایدار شهری با تأکید بر حرکت پیاده در آسیا. مجلۀ علوم و فن‌‌‌‌آوری محیط‌‌‌‌‌زیست(أانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات)، دورۀ 10، شمارۀ 3، 13-1.
پاکزاد، جهانشاه. (1386). سِیر اندیشه‌‌‌‌ها در شهرسازی (2)؛ از کمّیت تا کیفیت، شرکت عمران شهرهای جدید، تهران، مرکز پژوهش­های تخصصی معماری ئو شهرسازی کوبه، چاپ اول.
تاجیک، آرزو، پرتوی، پروین. (1392). مدل مفهومی و چارچوب تحلیلی پیاده­مداری با تأکید بر رویکرد نوشهرسازی(مورد پژوهی: فاز چهار مهر شهر کرج)، مطالعات شهری(دانشگاه کردستان)، دوره 3، شماره 9، صص 96-81.
حبیبی، کیومرث، حقی، مهمد رضا، صداقت نیا، سعید. (1393). مقایسه تطبیقی قابلیت پیاده­مداری در محلات مسکونی طراحی شده از دیدگاه ساکنین، نمونه مطالعاتی: محله هفت حوض و فاز یک شهرک اکباتان در شهر تهران، نشریه معماری و شهرسازی ایران(انجمن علمی معماری و شهرسازی ایران)، دوره 5، شماره 8، صص 12-1
حسینی، سید هادی. (1395). بررسی نقش نورپردازی منظر پیاده‌‌‌‌راه‌‌‌‌ها در افزایش کیفیت پیاده‌‌‌‌روی شهروندان (نمونۀ موردی: پیاده‌‌‌‌راه خیابان ساحلی قم). دو فصل‌نامۀ پژوهش‌‌‌‌‌های منظر شهر،صاحب امتیاز دکتر علی اسدپور، سال 3، شمارۀ 6، صص 138-123.
خضیری عفراوی، ندا، مظهری، محمد ابراهیم، مکی نبری، ثریا. (1394). تدوین احکام طراحی فضای پیاده­رو با تأکید بر افزایش امنیت شهری، مطالعه موردی: بلوار گلستان شهر اهواز، فصلنامه مطالعات شهری(دانشگاه کردستان)، دوره 4، شماره 15، صص 82-69
رزاقی‌‌‌‌اصل، سینا؛ علیمردانی، مسعود؛ زیبایی، نیکو. (1393). نقش عوامل طراحی در ارتقای سلامت و پیاده‌‌‌‌روی ساکنان، (مطالعۀ موردی: محله مطهری مشهد). فصلنامه علمی-پژوهشی مطالعات شهری (دانشگاه کردستان)، دورۀ 3، شمارۀ 10، صص 36-27.
رضا­زاده، راضیه، زبردست، اسفندیار، لطیفی اسکویی، لاله. (1390). سنجش ذهنی قابلیت پیاده­مداری و مؤلفه­های تأثیر ­گذار بر آن در محلات، مطالعه موردی: محله چیذر، فصلنامه مدیریت شهری ، تهران(مرکز مطالعات برنامه­ریزی شهری و روستایی، سازمان شهرداری­ها و دهیاری­های کشور)، دوره 9، شماره 28، صص 313-297.
رفیعیان، مجتبی؛ صدیقی، اسفندیار؛ پور‌‌‌‌محمدی، مرضیه. (1390). امکان‌‌‌‌سنجی ارتقای کیفیت محیط از طریق پیاده‌‌‌‌راه‌‌‌‌سازی محور‌‌‌‌های شهری مورد: محور خیابان ارم، بخش مرکزی شهر قم. فصلنامه مطالعات و پژوهش‌‌‌‌های شهری و منطقه‌ای(دانشگاه اصفهان)، سال 3، شمارۀ 11، صص 56-41.
رهنما، محمد‌رحیم؛ مسگرانی، نونا. (1393). تحلیل کیفیت پیاده‌‌‌‌روهای شهری با تأکید بر مؤلفه‌‌‌‌های سلامت؛ (مطالعۀ موردی: خیایان هفده شهریور مشهد)، فصلنامه مطالعات و پژوهش‌‌‌‌‌های شهری و منطقه‌‌‌‌ای(دانشگاه اصفهان)، شمارۀ 22، صص 66-43.
زالفیان، مرتضی. (1389). طراحی فضاهای شهری با تأکید بر حرکت عابر پیاده، پایان‌‌‌‌نامۀ کارشناسی ارشد رشتۀ طراحی شهری، دانشگاه تهران.
سرور، هوشنگ، صلاحی‌ساریخان‌بیگلو، وحید؛ مبارکی، امید. (1396). تحلیل نقش کاربری‌‌‌‌های تجاری در پویایی و ایجاد فضاهای جدید شهری (مطالعۀ موردی: مجتمع تجاری لاله پارک تبریز). دو فصلنامه علمی-پژوهشی پژوهش‌‌‌‌های بوم‌شناسی شهری (دانشگاه پیام نور)، سال 8، شمارۀ 1، پیاپی 15، صص 42-29.
سرور، هوشنگ؛ کاشانی‌‌‌‌اصل، امیر؛ صلاحی، وحید. (1395). درآمدی بر پویایی فضاهای شهری با تأکید بر نقش مراکز تجاری. مراغه: انتشارات دانشگاه مراغه، چاپ اول.
سلطان‌‌‌‌حسینی، محمد؛ پور‌‌‌‌سلطانی، حسین؛ سلیمی، مهدی؛ عمادی ، سارا (1390). امکان سنجی قابلیت پیاده روی در فضای شهری بر پایه الگوی توسعه پایدار و نوشهر سازی مطالعه موردی محله سعادت آباد تهران، فصلنامه پژوهش و برنامه ریزی شهری، دانشگاه آزاد مرودشت،سال 2 شماره 4 ،صص 43-56
سلطانی، علی، پیروزی، رضا. (1394). پیمایش قابلیت پیاده­مداری محورهای فرهنگی تاریخی، مطالعه موردی: محور حافظ(شیراز)، دوفصلنامه علمی پژوهشی معماری اقلیم گرم و خشک(دانشگاه یزد)، دوره 3، شماره 3، صص 77-65.
سیف‌‌‌‌الدینی‌فخر، سپیده؛ لاریمیان، تایماز؛ معززی‌‌‌‌مهر‌‌‌‌طهران، امیر‌محمد. (1392). تعیین شاخص‌‌‌‌های مؤثر در خلق مکان‌‌‌‌های امن پیاده‌‌‌‌مدار درجهت ارتقای تعاملات اجتماعی، (نمونۀ موردی: خیابان بهار آزادی محلۀ خاک‌سفید تهران). نشریۀ علمی-پژوهشی انجمن علمی معماری و شهرسازی ایران (انجمن علمی معماری و شهرسازی ایران)، شمارۀ 5، صص 95-85.
شاهیوندی، احمد، قلعه نوعی، محمود. (1392). بررسی و تحلیل قابلیت پیاده­مداری مسیرهای عابر پیاده شهر اصفهان، تحقیقات کاربدی علوم جغرافیایی(علوم جغرافیایی) (دانشگاه خوارزمی)، دوره 13، شماره 31، صص 91-73.
شکری، شکرالله. (1390). نقش فرهنگی مراکز تجاری در شهر (مطالعۀ موردی بر پاساژ مرکزی اسلام‌شهر). رساله به‌منظور اخذ درجۀ ‌‌‌‌کارشناسی. استاد راهنما: دکتر ناصر فکوهی، دانشگاه تهران.
صادقی، نرگس؛ سبحان‌‌‌‌اردکانی، سهیل. (1392). امکان‌‌‌‌سنجی احداث پیاده‌‌‌‌راه به‌عنوان یک کاتالیزور درجهت ارتقای کیفیت فضای شهری (مطالعۀ موردی: محور بوعلی همدان). پژوهش‌‌‌‌‌های شهری هفت حصار(دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان)، شمارۀ 5، سال 2، صص 20-13.
صفرآبادی، اعظم؛ میرزاده، محمود. (1395). کیفیت سلامت فضاهای شهری با تأکید بر شبکۀ معابر (مطالعۀ موردی: پیاده‌‌‌‌روهای شهر شیراز). جغرافیا (فصلنامه علمی-پژوهشی و بین‌‌‌‌المللی انجمن جغرافیای ایران) (دکتر حسن کامران)، دورۀ جدید، سال 14، شمارۀ 48، صص 277-260.
عباس­زاده، شهاب، تمری، سودا. (1391). بررسی و تحلیل مؤۀفه­های تأثیر­گذار بر بهبود کیفیت فضایی پیاده­راه­ها به منظور افزایش سطح تعاملات اجتماعی، مطالعه موردی: محورهای تربیت و ولیعصر تبریز، مطالعات شهری(دانشگاه کردستان)، دوره 1، شماره 4، صص 104-95.
فلاح‌‌‌‌منشادی، الهام؛ حبیبی، سارا؛ روحی، امیر. (1391). پیاده‌‌‌‌راه‌‌‌‌های شهری، از ایده تا عمل؛ ارزیابی پیاده‌‌‌‌راه بازار شهر تهران دو فصلنامه هنر و معماری (موسسه   فرهنگی -  هنری هنر معماری قرن ) ،   شمارۀ 9، صص 63 -45.
قلعه‌‌‌‌نوعی، محمود؛ دهقان‌‌‌‌زاده، شیما. (1393). ارزیابی کیفیت‌‌‌‌های کالبدی فضاهای شهری با رویکرد توسعۀ پایدار (نمونۀ موردی: محلۀ باغ ملی شهر رضا). فصلنامه علمی تخصصی پژوهشی توسعۀ پایدار شهری(موسسه آموزش عالی دانش پژوهان)، پیش‌شمارۀ اول، صص 49-39.
کاشانی‌‌‌‌جو، خشایار. (1389). پیاده‌‌‌‌راه‌‌‌‌ها از مبانی تا ویژگی‌‌‌‌های کارکردی. تهران: انتشارات آذرخش، چاپ اول.
کریمی‌‌‌‌‌مشاور، مهرداد؛ نگین‌‌‌‌تاجی، صمد. (1392). رویکردهای مختلف در برنامه‌‌‌‌ریزی و طراحی پیاده‌‌‌‌راه‌‌‌‌ها، نشریه معماری و شهرسازی پایدار(دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی)، دورۀ 1، شمارۀ 1، صص 41-33.
گل، یان. (1389). فضاهای عمومی و زندگی جمعی؛ آدلاید 2002، مترجم: علی غفاری و محمد‌‌‌‌صادق سهیلی‌‌‌‌پور، تهران، دانشگاه شهید بهشتی.
محمدی، علیرضا؛ حاجی‌‌‌‌زاده، محمد‌جواد. (1395). سنجش و رتبه‌‌‌‌بندی محلات شهری در نماگرهای شهر پیاده (مطالعۀ موردی: شهر اردبیل)، نشریۀ پژوهش و برنامه‌‌‌‌ریزی شهری(دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت)، سال 7، شمارۀ 26، صص 152-131.
معینی، سید مهدی. (1394). شهر‌‌‌‌های پیاده‌‌‌‌مدار. تهران: آذرخش، چاپ چهارم.
وحدت، سامان، ایزدی، محمد سعید. (1394). بررسی و تحلیل شاخص­های کیفی ارزش­های پیاده­مداری مسیرهای عابر پیاده با تأکید بر پیاده­راه(نمونه موردی: محور تربیت تبریز)، نشریه جغرافیا و مطالعات محیطی(دانشگاه آزاد اسلامی واحد نچف آباد)، دوره 4، شماره 13، صص 112-95.
Abdul Karim, H. Inani Azmi, D. (2013), Convenience and Safety of Walking Experience in PutrajayNeighbourhood Area, Procedia - Social and Behavioral Sciences 101 - 318 – 327.
Dobbs, G L. (2009), Pedestrian and Bicycle Safety on a College Campus: Crash and Conflict Analyses with Recommended Design Alternatives for Clemson University, A Thesis Presented to the Graduate School of Clemson University.
Cratan, F.  (2008), Side Walk in Urban Planning. London.
Lin C-L. Wu W-W. (2004), A Fuzzy Extension of the Dematel Method for Group Decision Making, Eur J Oper Res, 156, pp. 445–455.
Nelson, D L. & Q.J. 2008, Campbell, Organization Behavior, 5th Ed., Thomson, South Western.
 Nosal, B. H. (2009), Creating Walkable and Transit- Supportive Communities in Halton, Region Health Department of Halton University.
Waldock, R. (2012), designing for pedestrians: guidelines, Department of Transport: http:// www .transport .wa.gov. Au/ media Files/WALK_P_Walkability_ Audit_Tool.pdf.
Zakaria, J. Ujang, N. (2015), Comfort of Walking in the City Center of Kuala Lumpur, Procedia - Social and Behavioral Sciences 170 ( 2015 ) 642 – 652.