بررسی وضعیت تخلفات ساختمانی و علل و انگیزه‌های وقوع آن در شهر شیراز

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه مراغه، مراغه، ایران

2 استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه مراغه، مراغه، ایران

3 کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه مراغه، مراغه، ایران

چکیده

تخلف به معنای هرگونه سرپیچی از قوانین، دستورالعمل‌ها و ضوابط شهرسازی و ساختمانی است. به‌رغم مجازات‌هایی که در مادۀ 100 قانون شهرداری ایران برای چنین تخلفاتی درنظر گرفته شده‌است؛ با رونق ساخت‌و‌سازها و رواج فروش تراکم و ضابطه در شهرها، تخلفات ساختمانی شدت یافته‌است. با توجه به حجم زیاد تخلفات ساختمانی که در شهرهای کشورمان رخ می‌دهد و آسیب‌های ناشی از این‌گونه تخلفات بر کالبد شهرها، ضرورت پرداختن به این مسأله و علل و انگیزه‌های وقوع آن، امری ضروری به‌نظر می‌رسد؛ ازاین‌رو هدف پژوهش حاضر بررسی وضعیت تخلفات ساختمانی در سطح مناطق شهری شیراز و علل و انگیزه‌های وقوع آن است. روش تحقیق توصیفی-تحلیلی و علّی است که با استفاده از مطالعۀ کتابخانه‌ای-اسنادی و میدانی انجام گرفته‌است. تعداد و نوع تخلفات ساختمانی از پرونده‌های دبیرخانۀ کمیسیون مادۀ 100 استخراج شده‌است. یافته‌های به‌دست‌آمده از این تحقیق نشان می‌دهد، در مناطقی از شهر شیراز که شاهد رونق بازار زمین و مسکن هستیم (مناطق 1 و 6)، به‌دلیل سود ناشی از تخلفات برای مالکان و ساخت‌و‌سازگران خصوصی و شهرداری، تخلفات مازاد تراکم و تغییر کاربری بالا بوده‌است. از طرفی در مناطقی که وضعیت اقتصادی-اجتماعی مناسبی نداشته و معمولاً سود ناشی از تخلف از جریمۀ شهرداری پایین‌تر یا برابر است، تخلفات این دسته پایین است؛ در عوض، تخلفات مربوط به احداث غیرمجاز، اضافۀ پیش‌آمدگی و حذف پارکینگ را در این مناطق (منطقۀ 7، 9، 10 و 11) شاهد هستیم. بر این اساس می‌توان گفت، نظارت دقیق شهرداری‌ها بر ساخت‌و‌سازها، ارتقاء سطح آگاهی شهروندان و توجه بیشتر به اقشار ضعیف جامعه در سیاست‌گذاری‌های شهری می‌تواند تا اندازۀ زیادی در کاهش تخلفات ساختمانی مؤثر باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigating the status of construction violations and its causes and motivations in Shiraz

نویسندگان [English]

  • dr.manijeh lalepoor 1
  • dr.hooshang sarvar 1
  • dr.marziyeh esmaeilpoor 2
  • samira moradi koochi 3
1
2
3
چکیده [English]

Infraction means any violation of laws, rules and urban development and building regulations. In spite of penalties considered in article 100 of Iran's municipal laws for such infractions, with the boom in construction and prevalence of sale of density in cities, building infractions has increased. So, due to large number of building infractions which occur in the cities of our country and damages resulted from these infractions on cities body, it is necessary to study this problem and its causes and motivations. Hence, the aim of the current study is consideration of building infractions conditions over urban regions in Shiraz and its causes and motivations. The method of research is descriptive- analytical and causal which is performed using library- documental and field study. The number and type of building infractions was extracted from the files of the secretariat of the commission on article 100. Results show that in regions where there is boom in land market and housing (region 1 and 6), because of profit resulted from infractions for owners, private builders and municipality; surplus density and land use change infractions has been high. On the other hand, in the regions where economic-social situation is not suitable and profit resulted from infractions is equal to or lower than municipality punishment, infraction is low. Instead, the violations related to illegal construction, excessive advance and removal of parking can be seen in these regions (region 7, 9, 10 and 11). Therefore, precise monitoring of municipalities on constructions, raising citizen's awareness and paying more attention to poor strata in urban policy making can be useful in the reduction of building infractions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • building infractions
  • causes of infraction
  • municipality
  • builders
  • commission on article 100
  • Shiraz city
- معاونت شهرسازی و معماری شهرداری کلان‌شهر تبریز (1390). شهرسازی برای همه؛ آشنایی با کمیسیون مادۀ 100 قانون شهرداری، انتشارات هاتف شهر. تبریز.
اجزاء شکوهی، محمد؛ صمدی، رضا؛ گودرزی، نصرت‌اله؛ قنبری، محمد (1395). تحلیل و بررسی تخلفات ساختمانی در کلان‌شهرها با تأکید بر قوانین و ضوابط شهرسازی (مناطق 3 و 9 شهر مشهد)، فصلنامۀ جغرافیا و توسعۀ فضای شهری، دانشگاه فردوسی مشهد، سال 3، شمارۀ 2. پیاپی 5. صص 18-1.
بهشتی روی، مجید. (1372). بررسی آثار کالبدی تخلفات ساختمانی پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکدۀ هنرهای زیبا، دانشگاه تهران.
پژوهان، محمد؛ داراب‌خانی، رسول؛ جعفری، المیرا؛ زینل‌زاده، اردلان (1393). بررسی و تحلیل عوامل مؤثر بر تخلفات ساختمانی در شهرهای کوچک (شهر بابلسر)، پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری ، دانشگاه تهران، دورۀ 2، شمارۀ 2، صص 239-252.
رحیمی، وحید؛ پناد، عبدالصمد (1391). تحلیل و بررسی آراء صادرۀ کمیسیون مادۀ 100 شهرداری، مطالعۀ موردی: منطقۀ 2 شهرداری زاهدان. چهارمین همایش علمی سراسری دانشجویی جغرافیا. دانشگاه تهران.
زمانی، زهره (1390). معضل تخلفات ساختمانی در پایتخت با تأکید بر شناسایی عوامل مؤثر بر آن. فصلنامۀ علمی- تخصصی دانش پیشگیری و مدیریت بحران، سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران، شمارۀ (14)، صص 118-101.
سرخیلی، الناز؛ رفیعیان، مجتبی. (1389). آسیب‌شناسی درآمدهای حاصل از تخلفات ساختمانی در شهرداری تهران. سومین همایش مالیه شهرداری تهران، مشکلات و راهکارها. مرکز مطالعات تکنولوژی دانشگاه صنعتی شریف، تهران.
سرخیلی، الناز؛ رفیعیان، مجتبی؛ محمدرضا، بمانیان. (1391). بررسی انگیزه‌های تخلف احداث بنای مازاد بر تراکم ساختمانی در شهر تهران، مدیریت شهری، سازمان شهرداری ها و دهیاریهای کشور، 10 (30)، صص 145 -162.
سرخیلی، الناز؛ سالاری، محمد؛ صفوی‌سهی، مریم. (1396). تحلیلی بر نقش تخلفات ساختمانی در ناکامی طرح‌های توسعۀ شهری کلا‌ن‌شهر تهران. مجلۀ باغ نظر (پژوهشکده هنر، معماری و شهرسازی نظر)، 14 (51)، صص 20-5.
صالحی میلانی، ساسان؛ محمدی، مریم. (1388). تدوین ضوابط و مقررات ساخت‌و‌ساز در مناطق کوهپایه‌ای، (مطالعۀ موردی: محلۀ باغ شاطر تهران)، نامه معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر تهران، 2 (3)، صص 97-116.
صمدی قوشچی، زیدالله (1383). تخلفات ساختمانی در نظام حقوقی ایران. انتشارات جنگل. چاپ دوم. اصفهان.
معصوم، جلال (1380). تخلفات ساختمانی، ماهنامۀ شهرداری‌ها، سازمان شهرداری های کشور، 3 ( 33) ،صص 49-51.
منصور، جهانگیر. (1391). قوانین و مقررات مربوط به شهر و شهرداری، نشر دیدار. چاپ 33. تهران.
نگهبان مروی، محمد. (1389). راهبردهای کاهش تخلفات ساختمانی در نواحی روستایی، مجموعه مقالات چهارمین کنگرۀ بین‌المللی جغرافی‌دانان جهان اسلام.
 
Fekade, W .(2000). Deficits of formal urban land management and informal responses under rapid urban growth: an international perspective. Habitat Int. 24(2), 127-150
Few, R., et al. (2004). Informal subdivision of residential and commercial buildings in Sao Paulo and Johannesburg: living conditions and policy implications. Habitat International, 30 (1):427–442.
Huchzermeyer, M. (2004). From ‘‘contravention of laws’’ to ‘‘lack of rights’’: redefining the problem of informal settlements in South Africa. Habitat International, (28): 333–347.
Kahraman, S., Saati, A.& Misir, S. (2006). Effects of adding illegal storeys to structural systems. Sadhana, 31 (5): 515-526.
Zegarac, Z. (1999). Illegal construction in Belgrade and the prospects for urban development planning. Cities, 16(5), 365-370.