ارائۀ الگوی توسعۀ طبیعت‌گردی کشور ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه مدیریت بازرگانی، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی، همدان، ایران

2 استادیار گروه مدیریت بازرگانی، واحد کرمانشاه، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمانشاه، ایران

3 استادیار، گروه مدیریت دولتی، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی،همدان، ایران

4 استادیار مدیریت تولید و عملیات، گروه حسابداری، دانشکدۀ علوم اقتصادی و اجتماعی دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران

10.22111/gaij.2021.6038

چکیده

توسعۀ گردشگری بر رشد اقتصادی و تولید ناخالص ملی کشورها مؤثر است. طبیعت‌گردی از شاخه‌های صنعت گردشگری است که درآمد حاصل از آن، فرصتی برای مناطق گردشگری به‌منظور حفاظت از منابع طبیعی و تنوع زیستی فراهم آورده‌است. طبیعت‌گردی در ایران با دارابودن شرایط اقلیمی و طبیعیِ کم‌نظیر و مناطق بسیار جذاب طبیعی، از ظرفیت‌ بالایی برای رشد و توسعه برخوردار است. این پژوهش با هدف تعیین الگوی توسعۀ طبیعت‌گردی ایران صورت گرفته‌است. ابزار اصلی پژوهش، مصاحبه‌های عمیق نیمه‌ساختاریافته با افراد متخصص در حیطۀ موضوع مورد مطالعه بود. با استفاده از نظریۀ داده‌بنیاد، عوامل علّی، زمینه‌ای، مداخله‌گر، راهبردها و پیامدهای توسعۀ طبیعت‌گردی کشور ایران در شش مقولة اصلی و 19 مقولة فرعی طبقه‌بندی شده‌است. نتایج نشان می‌دهد که الگوی توسعۀ طبیعت‌گردی کشور ایران از این عوامل تشکیل شده‌است: مقوله‌های علّی (وجود جاذبه‌های طبیعت‌گردی، گسترش تقاضای طبیعت‌گردی تنوع فرهنگی، تنوع اقلیمی) که بر پدیدة محوری، یعنی توسعۀ طبیعت‌گردی (بهره‌وری اقتصادی طبیعت‌گردی، توسعۀ متوازن مناطق شهری و روستایی، توسعۀ پایدار طبیعت‌گردی) تأثیر می‌گذارند؛ عوامل زمینه‌ای (مشارکت ذی‌نفعان گردشگری، حفاظت و نگهداری از منابع طبیعی، آموزش و پژوهش ویژۀ طبیعت‌گردی)؛ عوامل مداخله‌گر (ایمنی و امنیت مناطق طبیعی، سرمایه‌گذاری دولتی و بخش خصوصی، پشتیبانی حاکمیت از طبیعت‌گردی، تبلیغات منفی خارجی) که بر راهبردها اثرگذارند؛ راهبردها (ترویج فرهنگ طبیعت‌گردی، بهره‌برداری متوازن از مناطق طبیعت‌گردی، مدیریت یکپارچۀ بازاریابی طبیعت‌گردی، کارآمدسازی مدیریت طبیعت‌گردی، توسعۀ زیرساخت‌های طبیعت‌گردی، متنوع‌سازی فعالیت‌های طبیعت‌گردی با تمرکز بر ویژگی‌های محیطی) هستند؛ پیامدها (توسعۀ اجتماعی-فرهنگی، توسعۀ اقتصادی آسیب‌رسانی منابع طبیعی) که ناشی از به‌کارگیری راهبردهای توسعۀ طبیعت‌گردی هستند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Presenting a Model for Development of Nature Tourism in Iran Country

نویسندگان [English]

  • Rahim Bazgir 1
  • Farshid Namamiyan 2
  • Alireza Eslambolchi 3
  • Roohollah Sohrabi 4
چکیده [English]

Tourism development is effective in economic growth and Gross National Product  (GNP) of countries. Nature tourism is one of the branches of the tourism industry, That Revenue from it has provided an opportunity for tourist areas to protect natural resources and biodiversity. Nature tourism in Iran has a high capacity for growth and development due to its unique climatic and natural conditions and very attractive natural areas. This study aims to determine the pattern of development of nature tourism in Iran. The main research tool was in-depth semi-structured interviews with experts in the field of study. By the method of grounded theory, causal, contextual, intervening factors, strategies and consequences of ecotourism development in Iran are classified into six main categories and 19 sub-categories. The results show that the pattern of nature tourism development in Iran is composed of these factors: causal categories (existence of Nature tourism attractions, expansion of Nature tourism demand, cultural diversity, climatic diversity) Which focuses on the central phenomenon, namely the development of nature tourism (economic productivity, Nature tourism, balanced development of urban and rural areas, sustainable development of ecotourism) Affect ; Underlying factors (participation of tourism stakeholders, protection and conservation of natural resources, special education and research on nature tourism); Interfering factors (safety and security of natural areas, public and private sector investment, government support for nature tourism, negative external propaganda) that affect strategies; Strategies are( promoting ecotourism culture, balanced exploitation of ecotourism areas, integrated management of ecotourism marketing, efficiency of ecotourism management, development of ecotourism infrastructure, diversification of ecotourism activities focusing on environmental features); Consequences (socio-cultural development, economic development, damage to natural resources) that result from the use of ecotourism development strategies.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Model
  • Development
  • nature tourism
  • Iran

مراجع

امین بیدختی، علی اکبر؛ جعفری، سکینه،؛ فرهادی، وحیدرضا.(1393). رابطه تعلق اجتماعی و مشارکت اجتماعی با توسعه گردشگری،پایدار: نقش میانجی اثرات ادراک شده، فصلنامه علمی ـ پژوهشی مطالعات مدیریت گردشگری، دانشگاه علامه طباطبایی، سال هشتم، شماره 26، صص 23-1. https://tms.atu.ac.ir/article_1343_47d271b97bcfdec8c147407e54696864.pdf
براری، معصومه؛ فیروزمند، مارال؛ هاشم‌پور، فهیمه. (1395). بررسی تحلیل اثرات اقتصادی گردشگری شهری از دیدگاه شهروندان، مجلۀ علوم جغرافیایی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد، دوره دوازدهم، شمارۀ 24، صص 55-40 . http://geographic.sinaweb.net/article_528056.html
پناهی، حسین؛ نصیب پرست، سیما.(1397). عوامل تعیین کننده توسعه گردشگری در کشورهای در حال توسعه: رویکرد اقتصاد سنجی بیزینی، نشریه جغرافیایی فضای گردشگری، دانشگاه­آزاد اسلامی واحد ملایر، دوه هفتم، شماره،26 ، 58-43. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?ID=359057
پویا، عابدین؛ ایراندوست، منصور؛ سلطان‌پناه، هیرش؛ شافعی، رضا. (1398). طراحی مدل بازاریابی مبتنی بر تجربۀ مشتری در طبیعت‌گردی استان کردستان، فصلنامۀ علمی-پژوهشی گردشگری و توسعه، انجمن علمی گردشگری ایران، سال هشتم، شمارۀ 3، صص 69-45 . http://www.itsairanj.ir/article_96155.html
ترابی، ذبیح الله؛ رضوانی، محمد رضا؛ بدری، سیدعلی. (1399). تجربه زیسته فقرا روستاهای منتخب شرق استان سمنان برای مشارکت در فعالیت های مرتبط با طبیعت گردی، فصلنامه پژوهش های روستایی، دانشگاه تهران، دوره یازده، شمارۀ 3. https://jrur.ut.ac.ir/?_action=article&au
تقوی، مهدی؛ صفایی، پویان؛ کرد، عادله. (1397). بررسی اثرات رشد گردشگری بر تولید ناخالص داخلی، فصلنامۀ اقتصاد کاربردی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، دورۀ هشتم، شمارۀ ۲۷، صص 58-50.  http://jae.srbiau.ac.ir/article_14062.html
جهانگیر، محمد حسین؛ فکور، محمد حسین.(1398).ارزیابی و تحلیل وضعیت صنعت طبیعت‌گردی پارک‌های شهری (مطالعه موردی پارک خورشید مشهد)، فصلنامه علوم و تکنولوژی محیط زیست، دانشگاه آزاداسلامی واحد علوم تحقیقات، دوره بیست و یک، شماره 12، صص 196-181. http://jest.srbiau.ac.ir/article15252.html
دانایی‌فرد، حسن، الوانی؛ سیدمهدی؛ آذر، عادل .(1390). روش‌شناسی پژوهش کیفی در مدیریت: رویکردی جامع، تهران موسسه نشر صفار، چاپ چهارم. https://www.gisoom.com/book/1740987
رضایی، مهدیه؛ شبیری، سید محمد. (1396). تأثیر کاربرد شبکه‌های اجتماعی بر ارتقای رفتار گردشگری حامی محیط‌زیست، مجلۀ برنامه‌ریزی و توسعۀ گردشگری، دانشگاه مازندران، سال ششم، شمارۀ 12، صص53-25 . http://tourismpd.journals.umz.ac.ir/article_1527.html
رضوانی، محمدرضا؛ جمشیدی، معصومه. (1398). بازسازی معنایی مهم‌ترین مسائل ساکنان مناطق هم‌جوار سایت‌های اسکان طبیعت‌گردی نوروزی، فصلنامة علمی-پژوهشی گردشگری و توسعه، انجمن علمی گردشگری ایران، سال هشتم، شمارة 3، صص 89-70 . https://iranjournals.nlai.ir/handle/123456789/111735
ساتن، دبلیو فلیپ. (1393). درآمدی بر جامعه شناسی محیط زیست، ترجمه صادق صالحی. تهران: انتشارات سمت. https://www.gisoom.com/book/11451379/
سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری. (1395). chtn.ir/news/1395021431
سرخوشسرا، علی؛ نصرالهی، خدیجه؛ آذربایجانی، کریم. (1397). تحلیل و بازبینی ارتباط درآمدها و مخارج بخش گردشگری با رشد اقتصادی، فصلنامۀ علمی-پژوهشی گردشگری و توسعه، انجمن علمی گردشگری ایران، سال هفتم، شمارۀ 3، صص 24-1 . http://www.itsairanj.ir/article_81138.html
سلیمانی‌مقدّم، محمد؛ اسلامی، قاسم. (1390). نقش زیرساخت‌های اقامتی در فعالیت‌های گردشگری شهر رشت، نشریۀ مطالعات برنامه‌ریزی سکونتگاه‌های انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت، دورۀ ششم، شمارۀ 17، صص 115- 105.  http://jshsp.iaurasht.ac.ir/article_519123.html
شاطریان، محسن؛ غلامی، یوسف؛ میرمحمدی، محمد. (1395).ارزیابی شاخص‌های توسعۀ گردشگری پایدار شهری (مطالعۀ موردی: شهر کاشان)، نشریۀ تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی، شمارۀ 46، صص 214-195.  https://jgs.khu.ac.ir/browse.php?a_code=A-10-133-1&slc_lang=fa&sid=1
صفار حیدری، حجت، سعید.(1398). تاملی پدیدارر شناختی درباره نسبت طبیعت گردی و تخریب محیط زیست: با تاکید بر اندیشه های فلسفس هایدگر، مجله برنامه ریزی و توسعه گردشگری، دانشگاه مازندران، شماره بیست و هشت، صص 32-8. http://tourismpd.journals.umz.ac.ir/article_2266.html
موحد، علی؛ کهزادی، سالار؛ عابدین‌زاده، فریماه. (1393). راهبردهای توسعة اکوتوریسم استان کردستان با استفاده از مدل سوآت و کیو.اس.پی.ام، نشریة تحقیقاتی کاربردی علوم جغرافیای، دانشگاه خوارزمی، سال چهاردهم، شمارة 32، صص 204-181. http://ensani.ir/file/download/article/20140826103422-9495-221
نکویی نائینی، سید علی، قنبری، یوسف؛ برقی، حمید. (1395). سنجش پایداری نظام‌های بهره‌برداری موجود در بخش کشاورزی استان اصفهان، نشریه جغرافیا و پایداری محیط، دانشگاه رازی، دوره ششم شمارۀ20، صص 53-39.  https://ges.razi.ac.ir/article_630.html
نیومن، ویلیام لارنس. (1393). شیوه‌های پژوهش اجتماعی، رویکردهای کیفی و کمّی، ترجمة حسن دانایی‌فرد و حسین کاظمی، جلد اول. تهران: مؤسسة کتاب مهربان، چاپ سوم. https://www.gisoom.com/book/11266293
وارثی، حمیدرضا؛ تقوایی، مسعود؛ شاهیوندی، احمد. (1390). تحلیلی بر وضعیت زیرساخت ‌های گردشگری در شهر اصفهان (با تاکید بر هتل ها)، نشریه جغرافیا و برنامه ریزی محیطی، دانشگاه اصفهان، دوره بیست و دوم، شماره 4، صص112-91. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=
یوسفی‌شهیر، هانیه؛ باقری، کریم؛ حسین‌زاده دلیر، کریم. (1391). ارزیابی زیرساخت‌های گردشگری با تأکید بر محورهای تاریخی، فصلنامۀ فضای گردشگری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ملایر، سال سوم، شمارۀ 12، صص 43-25. https://www.sid.ir/fa/journal/JournalListPaper.aspx?ID=53678
 
Alamäki,Ari, Pesonen,Juho, Dirin,Amir(2019) Triggering effects of mobile video marketing in nature tourism: Media richness perspective, Information Processing & Management, Volume 56, Issue 3, Pages 756-770. https://doi.org/10.1016/j.ipm.2019.01.003
Baric, D. Anic, P. Bedoya, A.M. (2016). Segmenting protected area visitors by activities: a case study in Paklenica National Park, Croatia, European Journal of Tourism Research, Vol. 13, pp. 103-121. https://ejtr.vumk.eu/index.php/about/article/view/234
BENDER, N. A., CROSBIE, K., & LYNCH, H. J. (2016). PATTERNS OF TOURISM IN THE ANTARCTIC PENINSULA REGION: A 20-YEAR ANALYSIS. ANTARCTIC SCIENCE, 28(03), 194-203.  https://doi.org/10.1017/S0954102016000031
Bowers, J. (2016). Developing sustainable tourism through ecomuseology: A case study in the rupununi region of Guyana. Journal of Sustainable Tourism, 24(5), 758–782. https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/09669582.2015.1085867
Bressolles, G., & Lang, G. (2019). KPIs for performance measurement of e-fulfillment systems in multi-channel retailing: An 12 exploratory study. International Journal of Retail and Distribution Management. https://doi.org/10.1108/IJRDM-10-2017-0259
Campbell. Marnie L. Kinslow. Amber (2016) Human health impacts from litter on beaches and associated perceptions: A case study of ‘clean’ Tasmanian beaches. Ocean & Coastal Management VOL126: PP 22-30. DOI: 10.1016/j.ocecoaman.2016.04.002
Dabeedooal,Y. J.Dindoyal , V. Allam, Z. Jones,D. S .(2019). Smart Tourism as a Pillar for Sustainable Urban Development: An Alternate Smart City Strategy from Mauritius, Smart Cities, 2(2019): 153–162, retrieved from.  https://doi.org/10.3390/smartcities2020011.
Dubea,K. Nhamob, G.(2020). Evidence and impact of climate change on South African national parks. Potential implications for tourism in the Kruger National Park, Environmental Development, vol 33,pp1-33. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2211464519300363.
Erkki, Mäntymaa.Liisa, Tyrväinen.Artti, Juutinen.Mikko, Kurttila.(2019).Importance of forest landscape quality for companies operating in naturetourism areas, Contents lists available at ScienceDirect Land Use Policy . https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0264837718315898
Heidegger, M.(1977). The Question Concerning Technology and Other Essays, Trans. By William Lovitt. New York. Harper & Row Publisher. ttps://eclass.uoa.gr/modules/document/file.php/PPP566/%CE%A4he_Question_Concerning_Technology_and_Other_Essays.pdf
Lee, J. (2001). A grounded theory: integration and internalization in ERP adoption and use. https://digitalcommons.unl.edu/dissertations/AAI3016318/
Lelloltery YH.Mahulete , Seipalla, B. (2020).THE COMMUNITIES ROLES WITHIN DEVELOPMENT OF NATURE TOURISM OBJECT LAKE NINIFALA ON PILIANA VILLAGE, ON CENTRAL MALUKU REGENCY. JURNAL HUTAN PULAU-PULAU KECIL, 4(1), 52-63.  https://doi.org/10.30598/jhppk.2020.4.1.52
Libo Yan, (2018) "Origins of nature tourism in imperial China", Journal of Tourism Futures, Vol. 4 Issue: 3, pp.265-274. https://www.emerald.com/insight/content/doi/10.1108/JTF-04-2018-0016/full/html
Manuj, I., Pohlen, T., (2012). A reviewer's guide to the grounded theory methodology in logistics and supply chain management research. International Journal of Physical Distribution & Logistics Management, Pp 784-803. https://www.emerald.com/insight/content/doi/10.1108/09600031211269758/full/html
Margaryan, L., 2018. Nature as a commercial setting: the case of nature-based tourism providers in Sweden. Curr. Issues Tour. 21, 1,893–1,911. https://doi.org/10.1080/13683500.2016.1232378.
Marion, J. L., Leung, Y. F., Eagleston, H., & Burroughs, K. (2016). A review and synthesis of recreation ecology research findings on visitor impacts to wilderness and protected natural areas. Journal of Forestry, 114(3), 352–362 . https://www.researchgate.net/publication/303730527
Min Gon Chung, Thomas Dietz, Jianguo Liu(2018)Global relationships between biodiversity and nature-based tourism in protected areas. Ecosystem Services, Elsevier, vol. 34(PA), pages 11-23. DOI: 10.1016/j.ecoser.2018.09.004
Munoza, Vera Hausnera, Greg Brownb, Claire Rungeb,  Per Fauchalde .(2019). Identifying spatial overlap in the values of locals, domestic- and international tourists to protected areas، Tourism Management,vol71,pp 59–271. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0261517718301705
Ogechi, Adeola. Olaniyi, Evans . (2019) ICT, infrastructure, and tourism development in Africa, Tourism Economics.vol 26,pp 1–18. https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/1354816619827712
Ramyar,Meysam, Asadi Amiri, Tahmineh, Momeni ,Omekolsoum , Ghasemi, Mohammad Jafar, Zaheer ,Zia Ur Rahman (2020) Tourists’ Perspective on Ecotourism Infrastructures in Mazandaran Province of Iran, Journal of Humanities and Social Sciences Studies (JHSSS)pp 109-118. https://www.researchgate.net/publication/341762886
Rini Hidayati, Sudaryono, Djoko Wijono, Budi Prayitno.(2015). Tourism development of historical riverbanks in Jatinom Village ،Procedia - Social and Behavioral Sciences 227 . 650 – 655. Safira, T. M. Basuni, S. Kosmaryandi, N. (2020) Visitor satisfaction and performance evaluation of nature tourism in Gunung Bunder Camp, Gunung Halimun Salak National Park, West Java .Journal article : Media Konservasi Vol.25 No.1 pp.55-63. https://www.cabdirect.org/cabdirect/abstract/20203314343
Schild, R. (2019). Outdoor recreationists as advocates, stewards, and managers of natural resources.  Environmental Management 63(6). https://link.springer.com/article/10.1007/s00267-019-01151-0
Snyman, S.; Bricker, K.S.(2019 )Living on the edge: Benefit-sharing from protected area tourism. Journal of Sustainable Tourism 24(10):1480-1481. https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/09669582.2019.1615496
Strauss, A., & Corbin, J. (1998). Basics of Qualitative Research: Techniques and Procedures for Developing Grounded Theory. https://us.sagepub.com/en-us/nam/basics-of-qualitative-research/book235578
Tang, Z.( 2015). An integrated approach to evaluating the coupling coordination between
tourism and the environment. Tourism Manage. 46, 11–19. DOI: 10.1016/j.tourman.2014.06.001
Valeriani,Devi, Susi Wardhani, Rulyanti, Yuliana Dalimunthe ,Desy, Hartini, Fitra , Reeve, David. (2020). Infrastructure Readiness to Support Sustainable Tourism Destinations in Bangka Belitung Islands , International Journal of Applied Sciences in Tourism and Events ISSN: 2580-5592, Vol 4, No 1, 2020, pp 12-24. https://www.researchgate.net/publication/342675325
Zeng,Yuxi.,Zhong, Linsheng. (2020). Identifying conflicts tendency between nature-based tourism development and ecological protection in China, Ecological IndicatorsVolume 109, Pp1-22. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S1470160X1930785X
جغرافیا و آمایش شهری منطقه‌ای
دوره 11، شماره 38
بهار 1400
صفحه 39-62

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 16 اسفند 1399
  • تاریخ پذیرش: 16 اسفند 1399

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار