امکان‌سنجی ارتقای کیفی منظر جوامع زیستی حاشیۀ تالاب‌ها براساس رویکرد اکولوژی ژرف‌نگر (مورد شناسی: روستای صراخیه در حاشیۀ تالاب شادگان)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد معماری منظر دانشگاه تربیت مدرس

2 استادیار گروه معماری دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

مناظر و مجتمع‌های زیستی پیرامون تالاب‌ها، ازجمله مناطقی هستند که علی‌رغم وجود وابستگی و ارتباط متقابل میان ساکنان آن‌ها و تالاب و بهره‌مندی از خدمات متنوع این اکوسیستم طبیعی، در رویکردهای مطرح درجهت حفاظت و احیای تالاب‌ها کمتر مورد توجه قرار گرفته‌اند؛ به‌گونه‌ای که توجه و تأکید بر ابعاد کمّی و بیولوژیک تالاب موجب غفلت از نیازهای جوامع پیرامون تالاب و ابعاد کیفی زندگی آن‌ها شده‌است. این امر در درازمدت نه‌تنها تأثیر چندانی بر حفاظت و احیای تالاب‌ها نداشته، بلکه می‌تواند تهدیدی جدی برای جوامع زیستی که زندگی‌شان وابسته به تالاب‌هاست، باشد؛ ازاین‌رو اتخاذ رویکردی کل‌‌نگر که به همۀ ابعاد کمّی و کیفی موجود در یک منظر به طور همزمان توجه کرده و در پاسخگویی به نیازهای جوامع مؤثر واقع شود، امری ضروری است. پژوهش حاضر با روش تحلیلی-توصیفی و از طریق مطالعات کتابخانه‌‌ای به‌دنبال امکان‌سنجی استفاده از مدل اکولوژی ژرف‌نگر درجهت ارتقای کیفی منظر مجتمع‌های زیستی حاشیۀ تالاب‌ها است؛ در این راستا ابتدا مفاهیم و پایه‌های 8گانۀ اکولوژی ژرف‌نگر از طریق مطالعات کتابخانه‌‌ای گردآوری و سپس مدل پیشنهادی براساس 8 پایۀ اصلی اکولوژی ژرف‌نگر ارائه شد. مدل مذکور درجهت امکان‌سنجی در روستای صراخیه واقع در حاشیۀ تالاب شادگان در استان خوزستان به‌کار گرفته شد. نتایج حاصل نشان می‌‌دهد که مدل اکولوژی ژرف‌نگر با تکیه بر پایه‌های اصلی خود، توصیه‌ها و ارزش‌هایی را درجهت بهره‌مندی مناسب از محیط‌زیست در قالب سه مؤلفۀ شناخت، برنامه‌ریزی و اجرای طرح‌های حفاظتی و توسعه‌ای و نظارت و مشارکت ذی‌نفعان ارائه می‌‌‌‌دهد که موجب ایجاد رابطه‌‌ای متعادل میان انسان و طبیعت شده و ضمن پاسخگویی به نیازهای زیست‌محیطی، از طریق ارائۀ راهکارهایی در زمینۀ جذب اکوتوریسم، آموزش‌های زیست‌محیطی، نمایش سبک و شیوۀ زندگی جوامع زیستی حاشیۀ تالاب و... در رشد اقتصادی جامعه، حفظ و احیای ارزش‌های فرهنگی-معنوی بستر مؤثر واقع شده و بدین طریق موجب ارتقای کیفی منظر جوامع زیستی حاشیۀ تالاب می‌‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Feasibility Study of Qualitative Promotion of Landscape of Bi-Complexes of Wetland's Margins Based on Deep Ecology Approach (Case Study: Sarakhiyeh Village in the mMargin of Shadegan Wetland)

نویسندگان [English]

  • Mona Rastegar niya 1
  • Mahdi Haghighat Bin 2
  • Kiyanoosh Soozanchi 2
چکیده [English]

Landscapes and biological complexes around wetlands are among the areas that, despite the interdependence and interaction between their inhabitants and the wetland and benefiting from the diverse services of this natural ecosystem, have received less attention in approaches to conservation and restoration of wetlands; In such a way that attention and emphasis on the quantitative and biological dimensions of the wetland has caused the neglect of the needs of the communities around the wetland and the quality aspects of their lives. In the long run, this not only has little effect on the protection and rehabilitation of wetlands, but can also pose a serious threat to wetland-dependent biological communities; Therefore, it is necessary to adopt a holistic approach that pays attention to all the quantitative and qualitative dimensions in a perspective at the same time and is effective in responding to the needs of societies. The present study uses descriptive-analytical method and through library studies to pursue the feasibility of using an in-depth ecological model to improve the quality of the landscape of the biological complexes around the wetlands; In this regard, first the concepts and basics of the eight deep ecology were collected through library studies and then the proposed model based on the eight main bases of the deep ecology was presented. The model was used for feasibility in Sarakhieh village located on the edge of Shadegan wetland in Khuzestan province. The results show that the in-depth ecological model, based on its main foundations, provides recommendations and values ​​for the proper use of the environment in the form of three components of knowledge, planning and implementation of conservation and development plans and monitoring and stakeholder participation that creates a balanced relationship. Man and nature and while responding to environmental needs, by providing solutions in the field of ecotourism, environmental education, showing the style and lifestyle of wetland communities, etc. in the economic growth of society, preserving and reviving cultural-spiritual values ​​effective bedrock It is located and thus improves the quality of the landscape of the biological communities around the lagoon.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Wetland
  • Bio-Complexes
  • Qualitative Promotion
  • Deep Ecology
بمانیان، محمدرضا؛ احمدی، فریال. (1393). شاخص‌های طراحی منظر پایدار بر مبنای رویکرد اکولوژی منظر، همایش ملی معماری و منظر شهری پایدار، مشهد: مهراز شهر. https://www.civilica.com/Paper-ARCHCONF01-ARCHCONF01_086.html
تقوایی، سید حسن. (1391). معماری منظر درآمدی بر تعریف‌ها و مبانی نظری. تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
حاج‌غنی، مهدیه؛ احمدی، فریال. (1394). مروری بر ادبیات اکولوژی منظر. مجلۀ منظر، پژوهشکدۀ هنر، معماری و شهرسازی نظر، سال هفتم شمارۀ 32، صص 65-60. http://www.manzar-sj.com/article_15014.html
رحیمی‌بلوچی، لیلا؛ ملک‌محمدی، بهرام. (1392). ارزیابی ریسک‌های محیط‌زیستی تالاب بین‌المللی شادگان براساس شاخص‌های عملکرد اکولوژیک. مجلۀ محیط‌شناسی، دانشگاه تهران، سال سی‌ونهم، شمارۀ 1، صص 101-112. https://www.sid.ir/fa/Journal/ViewPaper.aspx?ID=195327
فهیمی، عزیزالله؛ مشهدی، علی. (1390). ارزش ذاتی و ارزش ابزاری در فلسفه محیط‌زیست (از رویکرد‌های فلسفی تا راهبردهای حقوقی). فصلنامۀ علمی-پژوهشی، دانشگاه قم، سال یازدهم، شمارۀ 1. صص 216-195. https://www.sid.ir/fa/Journal/ViewPaper.aspx?ID=123143
مهندسین مشاور پندام. (1381). محیط طبیعی بوم‌سازگان تالاب شادگان، از مجموعه گزارش‌های مطالعات مدیریت زیست‌محیطی تالاب شادگان، پروژۀ بهسازی آبیاری ایران، وزارت جهاد کشاورزی.
 
Ambrosius, W. 2005. A Debate on the Role of Humans in the Environment”. UW-L Journal of Undergraduate Research VIII. University of wisconsin Lacrosse, Pp:1-8. https://ogur.org/deepecologyadebate.pdf
 Barnhill, David Landis & Gottlieb, Roger, S. 2001. Deep ecology and world religions: new essays on sacred ground. Albany: State University of New York Press. https://sites.google.com/site/zxmnc88jsgd3/kaory7jba234bbHYAB2103
Bookchin, M. 1987. Social ecology versus deep ecology: a challenge for the ecology movement”. Green Perspectives, Institute for Social Ecology, 4(5), 1-22. http://dwardmac.pitzer.edu/Anarchist_Archives/bookchin/socecovdeepeco.html
Callicott ,J. Baird & Frodeman, Robert.2009.”Encyclopedia of Environmental Ethics and Philosophy”. USA:Macmillan Reference. https://www.amazon.com/Encyclopedia-Environmental-Ethics-Philosophy-set/dp/0028661370
Comberti,C.,Thornton,T.F., Echeverria,V.Wyllie & Patterson, T.2015.” Ecosystem services or services to ecosystems? Valuing cultivation and reciprocal relationships between humans and ecosystems”. Global Environmental Change.Volume 34.Pp: 247-262. Elsevier Science Publishers. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0959378015300145
Devall, Bill & Sessions , George .1985.”Deep ecology : living as if nature mattered”, United States:Gibbs Smith. Sage Publications, Inc. https://www.jstor.org/stable/26161821?seq=1
Drengson,A.1995.”The Deep Ecology Movement”.The Trumpeter .Journal of Ecosophy. Vol. 12, No.3Elsevier Science Publishers B.V., Amsterdam.Pp: 61-79.  https://www.jstor.org/stable/24882167?seq=1
Ferrer Montaño, Orlando José.2006. “Ecology for Whom ? Deep Ecology and the Death of Anthropocentrism " . Opción, Volume 22, No. 50 Pp181 – 197. Universidad del Zulia Maracaibo, Venezuela. https://www.researchgate.net/publication/26462199_Ecology_for_Whom_Deep_Ecology_and_the_Death_of_Anthropocentrism
Fox,Warwick.1984.”Deep Ecology:A new philosophy of our Time?”The Ecologist 14(5,6). Macmillan Reference USA , Pp:194-200. https://philpapers.org/rec/FOXDEA-2
Gardiner,Anne Barbeau.2007.”Deep Ecology and the the Culture of Death”.Life and Learning XVII:Proceedings of the Seventeenth University Faculty for Life Conference at Villanova University. www.uffl.org/vol17/GARDINER07.pdf
HOY,T.2000.”Toward a naturalistic political theory:Aristotle, Hume, Dewey,  evolutionary biology,and deep ecology”.London:Preager. https://books.google.com/books/about/Toward_a_Naturalistic_Political_Theory.html?id=zBmDAAAAMAAJ
Lister, N. M.1994.” Biodiversity Conservation Planning in Canada”. Doctoral Comprehensive Examination: Waterloo, Ontario: School of Urban and Regional Planning, Faculty of Environmental Studies, University of Waterloo.
Masnavi,M.R.2013.”Environmental Sustainability and Ecological Complexity : Developing an Integrated Approach to Analyse the Environment and Landscape  Potentials to Promote Sustainable Development”.International Journal of Environmental.Research.Volume7.NO4.Pp:995-1006.University of Tehran. https://ijer.ut.ac.ir/article_683_433e42e8e1a171c18739396ef30e23bf.pdf
Naess, Arne. 1986. ‘‘The Deep Ecology Movement: Some Philosophical Aspects.’’ Philosophical Inquiry 8.Pp:10–31. Philosophy Documentation Center. https://ijer.ut.ac.ir/article_683_433e42e8e1a171c18739396ef30e23bf.pdf
Naess, Arne. 1989. “Ecology,Community,and Lifestyle: Outline of an Ecosophy”. Translated: David Rothenberg. New York: Cambridge University Press.  https://www.cambridge.org/core/books/ecology-community-and-lifestyle/62B63AA34792877E2EA0269585645C46
Naess,Arne.2010.“The Ecology of Wisdom”.edited by Alan Drengson, and Bill Devall, United States of America:Counterpoint. https://www.amazon.com/Ecology-Wisdom-Writings-Arne-Naess-ebook/dp/B003XKN6BO
Rothenberg,D.,1987.”A Platform of Deep Ecology”.Boston University .Boston. Massachusetts.Volume 7.NO 3.Pp:185-190. https://link.springer.com/article/10.1007/BF02233590
Sessions,G.1995.”DEEP ECOLOGY FOR TWENTY-FIRST CENTURY ” . London: Shambhala. https://www.amazon.com/Deep-Ecology-Twenty-First-Century-Environmentalism/dp/1570620490
Sessions,George.2014.”Deep Ecology,New Conservation,and the Anthropocene Worldview” . The Trumpeter.Volume30, Number2 Athabasca University,Canada , Pp106-114. http://trumpeter.athabascau.ca/index.php/trumpet/article/view/1404/1658
Taghvaei,Hassan,2008.”Tacit Knowledge and Deep Ecology:A Hermeneutic Approach to the Concept of Tacit Environmental Knowledge in Landscape Architecture”.Environmental Sciences, ENVIRONMENTAL SCIENCES RESEARCH INSTITUTE, SHAHID BEHESHTI UNIVERSITY, Vol.6,No.1,Pp111-122. https://www.sid.ir/en/Journal/ViewPaper.aspx?ID=142895
Udall,Stewart L.1963.”The Quiet Crisis ”.United States:Gibbs Smith.  https://www.amazon.com/Quiet-Crisis-Classic-Reprint/dp/1331438691
UNEP (2001). Partow, H.The Mesopotamian Marshlands: Demise of an  Ecosystem.Early Warning and Assessment Technical Report, UNEP/DEWA/TR.01-3 Rev. 1.Division of Early Warning and AssessmentUnited Nations Environment Programme Nairobi , Kenya. https://books.google.com/books/about/Mesopotamian_Marshlands.html?id=otNNMwAACAAJ
Welker,Chelsea L.2013.”Rithinking Deep Ecology:from critique to synthesis”. For the Degree of Master of Arts Colorado State University. Advisor: Bradley J. Macdonald. https://mountainscholar.org/handle/10217/80295