بررسی سناریوهای محتمل ظهور جهانشهراسلامی با رویکرد آینده‌نگاری (نمونۀ موردی: شهر اصفهان )

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، گروه برنامه‌ریزی شهری، دانشکدۀ علوم جغرافیایی و برنامه‌ریزی، دانشگاه اصفهان.

2 دانشیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشکدۀ علوم جغرافیایی و برنامه‌ریزی دانشگاه اصفهان.

چکیده

شهر اصفهان با توجه به سوابق تاریخی و توانایی‌های طبیعی و سیاسی و اقتصادی و موقعیت راهبردی آن در کشور و منطقۀ خاورمیانه، از نظر نگارندگان بیش از کلان‌شهرهای کشور، قابلیت تبدیل‌شدن به جهانشهر اسلامی را دارد؛ اما با توجه به چالش‌های اقتصادی و سیاسی در سال‌های اخیر، به‌ویژه تحریم‌ها و رکودهای اقتصادی اخیر، این فرصت‌ها را با مخاطراتی مواجه کرده است که در این تحقیق سناریوهایی محتمل (طلایی، ایستا و فاجعه) را به‌عنوان جهانشهر اسلامی بررسی می‌کند. پژوهش مورد نظر از لحاظ هدف، کاربردی و با توجه به مؤلفه‌های مورد ‌‌بررسی، رویکرد حاکم بر آن روش توصیفی-تحلیلی است و از تکنیک پویش محیطی و دلفی برای شناسایی متغیر‌‌ها و شاخص‌‌ها استفاده ‌شده است. براساس منابع به‌دست‌آمده و نظر کارشناسان از متغیر شهر جهانی و شهر اسلامی، 51 متغیر به‌منظور شناسایی شهر جهانی اسلامی به‌دست آمد. متغیرهای شناسایی‌شده براساس سطح تأثیرگذاری دسته‌بندی و در نرم‌افزار میک‌مک درجهت محاسبات ماتریس تحلیل اثرات متقاطع جای‌گذاری شد. براین‌اساس، 16 متغیر شامل میزان رشد تولید ناخالص داخلی، پویایی بازار شهری، تنوع و رقابت‌پذیری قیمت کالاها، میزبانی شرکت‌های بزرگ بین‌المللی (500 شرکت برتر جهانی)، میزان جمعیت شهری، تعداد پروازهای مستقیم بین‌المللی، تعداد هتل‌های بزرگ، تعداد بازدیدکنندگان خارجی، تنوع تولید انرژی، ظرفیت جاذبۀ سایت‌های گردشگری، واقع‌شدن در مسیرهای اصلی حمل‌ونقلی، دخالت کم دولت در بازار و انجام امور نظارتی بر بازار، استقرار بانک‌‌های بین‌المللی، وجود بورس‌های بین‌المللی، تعداد دانشگاه‌های برتر و میزان سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی (FDI) به‌عنوان پیشران‌‌های کلیدی مؤثر بر تبدیل اصفهان به یک شهر جهانی به‌دست آمدند. از تحلیل این 16 متغیر، 3 سناریو برای 10 سال آیندۀ جهانشهر اصفهان پیش‌بینی شد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Expression the Possible Scenarios of the Islamic Globalcity with a Futuristic Approach (Case Study: Isfahan)

نویسندگان [English]

  • Hossein Kazemi 1
  • Jamal Mohammadi 2
1 PhD student of Geography and Urban Planning, Department of Urban Planning, Faculty of Geographical Sciences and Planning, University of Isfahan, Iran.
2 Associate Professor, Department of Geography and Urban Planning, Faculty of Geographical Sciences and Planning, University of Isfahan, Iran.
چکیده [English]

According to the writers, the city of Isfahan has the ability to become an Islamic global city, considering its historical records and natural, political and economic capabilities and its strategic position in the country and the Middle East region. But due to the economic and political challenges in recent years, especially the sanctions and recent economic recessions, these opportunities have been faced with risks that in this research possible scenarios (golden, stagnant and catastrophic) are examined as the Islamic globalcity. This article is for reviewing and defining the Islamic global city and identifying the indicators of the Islamic global city and Analysis of possible scenarios (golden, static and catastrophic) of Isfahan as an Islamic global city. For this purpose, it examines the most important factors affecting the emergence of Isfahan as an Islamic city in the world and analyzes the possible scenarios of Isfahan in a futuristic way.This research is applied in terms of purpose and according to the studied components, the approach is the descriptive-analytical method And environmental and Delphi scanning technique has been used to identify variables and indicators. Based on the obtained sources and experts' opinions, out of 168 variables of global city and Islamic City, 51 variables were obtained to identify the global Islamic City. The identified variables were categorized based on the level of impact and placed in Mick Mac software for cross-impact analysis matrix calculations. Finally, 16 variables including GDP, urban market dynamics, diversity and competitiveness of commodity prices, hosting large international companies (top 500 global companies), urban population, number of international direct flights, number of large hotels, Number of foreign visitors, diversity of energy production, attraction capacity of tourist sites, location in main transportation routes, low government interference in the market and market supervision, establishment of international banks, existence of international stock exchanges, number of top universities and the amount of foreign direct investment (FDI) were obtained As effective key drivers of Isfahan's transformation into a global city. From the analysis of these 16 variables, 3 scenarios were predicted for the next 10 years in Isfahan global city

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islamic global city
  • world city
  • Isfahan city Possible scenarios
  • Futuristic approach

مراجع

احدنژاد، محسن؛ حاضری، صفیه؛ مشکینی، ابوالفضل؛ پیری، عیسی. (1397). شناسایی عوامل کلیدی مؤثر بر شکوفایی شهری با رویکرد آینده‌نگاری (مطالعۀ موردی: کلان‌شهر تبریز)، فصلنامۀ پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی (واحد مرودشت)، دورۀ نهم، شمارۀ 32، صص 30-15.https://www.magiran.com/paper/1820588
اسکندری‌نسب، محمد؛ نادری بنی، عباس؛ حسینوند شکری، روح ا... . (1397). بررسی تطبیقی امکان تحقق همزمان دکترین ام‌القرای جمهوری اسلامی و شهر جهانی در مورد شهر تهران»، ماهنامۀ آفاق علوم انسانی، سید امیر موسوی(صاحب امتیاز)، سال سوم، شمارۀ 12، فروردین 1397، صص 65-45.https://www.magiran.com/paper/1835821
امیراحمدیان، بهرام؛ صالحی دولت‌آباد، روح ا... . (1395). ابتکار جادۀ ابریشم جدید چین (اهداف، موانع و چالش‌ها)، فصلنامۀ مطالعات روابط بین‌الملل، دانشگاه آزاد اسلامی (واحد تهران مرکزی)، سال نهم، شمارۀ 36، صص 34-9.https://www.magiran.com/paper/1681252
بمات، نجم‌الدین. (1393). شهر اسلامی، محمدحسین حلیمی، منیژه اسلامبولچی، تهران: سازمان چاپ و انتشارات.https://www.gisoom.com/book/11021471
پوراحمد، احمد؛ قرخلو، مهدی؛ موسوی، سیروس. (1390). بررسی مفاهیم و شاخص‌های نظریۀ شهر جهانی»، فصلنامۀ باغ نظر، پژوهشکدۀ هنر، معماری و شهرسازی(نظر)، سال هشتم، شمارۀ 16، صص 42-29.https://www.sid.ir/paper/125592/fa
حبیبی، ماندانا؛ مجتبی‌زاده، حسین. (1398). خوانش ادراکی شهروندان منطقۀ 20 شهر تهران از ویژگی‌های شهر اسلامی. فصلنامۀ جغرافیا، انجمن علمی جغرافیای ایران، دورۀ هفدهم، شمارۀ 6، صص 156-138.https://www.sid.ir/paper/387852/fa
دانشور، فاطمه؛ صابری، حمید. (1400). آینده‌پژوهی راهبردی کلان‌شهر اصفهان (بر مبنای آنالیز چالش‌ها با مدل علت و معلولی). مجلۀ جغرافیا و توسعۀ فضای شهری، دانشگاه فردوسی مشهد، دورۀ هشتم، شمارۀ 1، صص 164-145.https://jgusd.um.ac.ir/article_40510_dc6df91354d03e85faef61c59cdad20e.pdf
رئیسی، محمدمنان. (1395). اندازۀ مطلوب شهر و حومه از منظر فقه شیعی، فصلنامۀ مدیریت شهری، پژوهشکده مدیریت شهری و روستایی، دورۀ سوم، شمارۀ 43، صص 20-7.https://www.magiran.com/paper/1556551
رئیسی، محمدمنان. (1397). معماری و شهرسازی مطابق با سبک زندگی اسلامی، از تشریح وضع مطلوب تا تحلیل وضع موجود، انتشارات دانشگاه قم.https://www.gisoom.com/book/
سلاورزی زاده، محمد؛ شیخی، حجت؛ گلدوستی، زینب. (1399) شناسایی و تحلیل عوامل مؤثر بر توسعه شهری با رویکرد آینده نگاری (مطالعه موردی: شهر ایلام)، مجله پژوهش های جغرافیای انسانی، دانشگاه تهران، دوره 53، شماره 4، صص 1508-1401.https://www.magiran.com/paper/2384795
لاریجانی، محمدجواد. (1369). مقولاتی در استراتژی ملی، تهران: مرکز ترجمه و نشر کتاب.https://www.gisoom.com/book/
مردانی، سیده زهرا. (1394). طبقه‌بندی آرای متفکران مطالعات شهر اسلامی»، فصلنامۀ باغ نظر، پژوهشکدۀ هنر، معماری و شهرسازی(نظر)،  دورۀ دوازدهم، شمارۀ 35، صص 72-65. http://ensani.ir/fa/article/
مرکز آمار ایران. (1398). جایگاه اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی استان‌های کشور 1398-1394.https://amar.org.ir/statistical-information
نقی‌زاده، محمد. (1390). شهر آرمانیِ اسلام یا فضای حیات طیبه، تهران: نشر شهر.https://www.gisoom.com/book/
نقی‌زاده، محمد. (1394). الگو مبانی، ارکان صفات و اصول شهر اسلامی، نشریۀ فیروزه اسلام: پژوهۀ معماری و شهرسازی اسلامی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز،  سال اول، شمارۀ 1، صص 80-63.http://ensani.ir/fa/article/
 
Alderson, A. S., & Beckfield, J., (2004), »Power and position in the world city system«. The American Journal of Sociology, 109(4), 811–851.https://doi.org/10.1086/378930
Armanuos, R.b., Rashed, A.Y., Abou-Liela., M.S(2013). »A Study Of Future Sustainable Urban Development Scenarios For World Capital Cities As An Introduction To Study Scenarios Of The Egyptian Capital City 2050«. Journal of Engineering Sciences, Assiut University, 41 (1), 235-255.https://www.researchgate.net/publication/345417752
A.T. Kearney Institution annual report 2016 & 2020. https://www.kearney.com
Choo, C. W. (1993). Environmental scanning: Acquisition and use of information by chief executive officers in the Canadian telecommunications industry. Ph. D. dissertation. University of Toronto. Retrieved Jan.1,2010 fromhttp://choo.fis.utoronto.ca/FIS/ResPub/choo.diss.pdf
Falahat, s., (2014) Re-imaging the City, DOI 10.1007/978-3-658-04596-8, Springer Fachmedien Wiesbaden.
https://link.springer.com/book/10.1007/978-3-658-04596-8
Global city annual report 2016 & 2020.  https://www.kearney.com/global-cities
Godet. M., (2008) Strategic Foresight, Lipsor Working Paper ,France , Paris.http://www.laprospective.fr/dyn/traductions/2dunod-unesco-strategic-foresight-ext-veng.pdf
Grunebaum, Gustav E. von. ‘Die Islamische Stadt’. Saeculum 6 (1955): 138–53. ———. Islam: Essays in the Nature and Growth of a Cultural Tradition. London: Routledge and Kegan Paul, 1955.https://www.amazon.com/Islam-Essays-Nature-Cultural-Tradition-ebook/dp/
Habova, Antonina. (2015). “Silk Road economic belt: pivot to Eurasia or China’s way of foreign policy”. China’s Marshall Plan, Vol, VIII (1).http://www.tksi.org/JOURNAL-KSI/PAPER-PDF-2015/2015-1-10.pdf
Hussain, O. A., Zaidi, F., & Rozenblat, C., (2018), Analyzing diversity, strength and centrality of cities using networks of multinational firms. Networks and Spatial Economics. https://doi.org/10.1007/s11067-018-9428-8.
Malcais, William (1921). Les corps de metiers et la cite islamique. Revue international de sociologie 28.https://www.persee.fr/doc/crai_0065-0536_1928_num_72_1_75567
Mori Memorial Foundation (2020). Global Power City Index (GPCI)..( https://www. https://mori-m-foundation.or.jp/english/index.shtml)
Morris, AE.J. (1994). History of Urban Form. before the industrial revolutions. 3'" ed.
Harlow, Essex, England: Longman Scientific & Technical: New York: Wiley.https://www.routledge.com/History-of-Urban-Form-Before-the-Industrial Revolution/Morris/p/book/9780582301542
Neuman W. (2007) Social research methods, 6thed. Upper Saddle River, NJ: Pearson Education, London.https://www.amazon.com/Social-Research-Methods-Qualitative-Quantitative/dp/0205615961
Raymond, Andre (2008). The Spatial Organization of the City. In: R. Holod, A. Petruccioli, A. Raymond, eds. The City in Islamic World. Vol. I. Leiden, Boston: BRILL. 47-70.https://brill.com/display/book/edcoll/9789047442653/Bej.9789004162402.i-1500_003.xml
Raymond, Andre (2005). Urban Life and Middle Eastern Cities, the traditioual Arab city. In: YoussefM.Choueiri, ed. A companwn to the History of the Middle East. Malden, MA: Blackwell Pub. Ltd. 207-226.https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/9780470996423.ch12
Saoud, R., (2001) Introduction to the Islamic city, foundation for scince technology and civilization, Researcher and Writer for the Foundation for Science Technology and Civilisation.https://www.muslimheritage.com/uploads/ACF2B02.pdf
Sassen, S. (2001). The global city (2nd ed.). Princeton NJ: Princeton University Press. https://press.princeton.edu/books/paperback/9780691070636/the-global-city
Sassen, S. (Ed.). (2002). Global networks, linked cities. London: Routledge.https://www.amazon.com/Global-Networks-Linked-Cities-Saskia/dp/0415931630
Taylor, P. J. (2004). World city network: A global urban analysis. London: Routledge. https://www.routledge.com/World-City-Network-A-global-urban-analysis/Taylor Derudder/p/book/9781138843578
Wang, D. D., (2019), Performance assessment of major global cities by DEA and Malmquist index analysis. Computers, Environment and Urban Systems, 77, Article 101365. https://doi.org/10.1016/j.compenvurbsys. 101365.
Wang, D., Du, z, Wu., (2020) Ranking global cities based on economic performance and climate change mitigation. Sustainable Cities and Society.https://doi.org/10.1016/j.scs.2020.102395.
جغرافیا و آمایش شهری منطقه‌ای
دوره 12، شماره 45
دی 1401
صفحه 129-156

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 12 اسفند 1400
  • تاریخ بازنگری: 30 مهر 1401
  • تاریخ پذیرش: 07 آبان 1401

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار