شناسایی و تحلیل عوامل کلیدی مؤثر بر توسعه مسکن اجتماعی با تأکید بر آینده‌نگاری (مورد شناسی: شهر ایلام)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه ایلام

2 دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه ایلام

چکیده

هم اکنون مسئله تامین مسکن به عنوان کلیدی ترین مسئله در شهرهای جهان سوم مطرح می باشد. ‌رشد ‌شتابان ‌شهرنشینی،‌ نبود‌ منابع‌ کافی‌، ضعف‌ مدیریت ‌و‌ نبود‌ برنامه ریزی ‌جامع ‌مسکن ‌در‌ کشورهای‌ در حال‌ توسعه،‌ دسترسی‌ گروه‌های‌کم‌ درآمد ‌به‌ مسکن ‌مناسب ‌را ‌به‌ معضلی ‌جدی ‌تبدیل ‌کرده ‌است‌. هدف اصلی این پژوهش شناسایی عوامل کلیدی موثر بر توسعه مسکن اجتماعی شهر ایلام با رویکرد آینده­ نگاری است. این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و از نظر ماهیت توصیفی- تحلیلی مبتنی بر مطالعات کتابخانه­ای و پایش محیطی است که با استفاده از مطالعات موجود در زمینه توسعه مسکن اجتماعی، هفت شاخص(سیاسی، اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی، جمعیتی، کالبدی- فضایی، زیست­محیطی و کلان)، انتخاب، طبقه­بندی و تدوین شده است. همچنین جامعه آماری پژوهش، شهر ایلام و نمونه آماری آن 30 نفر از کارشناسان و متخصصان امر برنامه­ریزی شهری و منطقه­ای می باشد. تجزیه و تحلیل داده­ها با به کارگیری نرم­افزارهای میک­مک و سناریو ویزارد انجام شده است که پس از بررسی میزان و چگونگی تاثیرگذاری این عوامل بر یکدیگر بر وضعیت توسعه مسکن اجتماعی شهر ایلام، 10 عامل کلیدی(رشد شهرنشینی، حاشیه نشینی، نرخ تورم، سیاست های تامین مسکن، کیفیت مسکن، رویکرد محله محوری و توسعه پایدار محلی، طرح های توسعه شهری، میزان خانوار فاقد مسکن، قیمت زمین و مسکن، بافت فرسوده) که بیشترین نقش را در وضعیت آینده توسعه مسکن اجتماعی شهر ایلام دارند، انتخاب شدند. سپس با استفاده از قابلیت های نرم افزار سناریو ویزارد 2 سناریوی قوی، 1772 سناریوی ضعیف و 10 سناریوی باورکردنی استخراج شد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Identification and Analysis of Key Factors Affecting the Development of Social Housing with Emphasis on Foresight (Case Study: Ilam City)

نویسندگان [English]

  • Mohammad Selaverzizadeh 1
  • Hojat Sheykhi 1
  • Shahin Hatami 2
1
2
چکیده [English]

Housing is currently the most important issue in Third World cities. Rapid growth of urbanization, lack of sufficient resources, weak management and lack of a comprehensive housing planning in developing countries have caused the access of low-income groups to affordable housing to become a serious problem. The main purpose of this study is to identify the key factors affecting the development of social housing in Ilam with a foresight approach. Regarding its objectives, this research is a kind of applied one with descriptive-analytical nature based on library studies and environmental monitoring. Besides, using the existing studies on social housing development, seven indicators (political, economic, socio-cultural, demographic, physical-spatial, environmental and macro) have been selected, classified and compiled. Moreover, the statistical population of the study is the city of Ilam and its statistical sample is 30 experts and specialists in urban and regional planning. Data analysis was performed using Mick Mac software and Scenario Wizard. After examining the extent and how these factors affect each other on the development of social housing in Ilam, 10 key factors (urban growth, marginalization, inflation, housing policies, housing quality, neighborhood-centered approach and sustainable local development, urban development plans, the amount of homeless households, land and housing prices, urban decay) which have the most significant role in the future status of social housing development in Ilam were selected. Afterawards, using the capabilities of Scenario Wizard software, 2 strong scenarios, 1772 weak scenarios and 10 plausible scenarios were extracted.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Development
  • Social Housing
  • Foresight
  • Ilam City
احدنژاد، محسن، حاضری، صفیه، مشکینی، ابوالفضل، پیری، عیسی(1397)، شناسایی عوامل کلیدی مؤثر بر شکوفایی شهری با رویکرد آینده نگاری(مطالعة موردی: کلان شهر تبریز)، پژو هش و برنامه ریزی شهری، سال 9، شماره 32، صص 30- 15. http://jupm.miau.ac.ir/article_2756_64b5ced4acae32cb2b6cd16040ad8672.pdf
اسدی، صالح، مشکینی، ابوالفضل، علوی، سیدعلی، قائد رحمتی، صفر(1399)، تبیین سناریوهای مسکن گروه های آسیب پذیر شهری(مطالعه موردی: کلان شهر تهران)، پژوهش های‌جغرافیای‌انسانی، دوره 52، شماره 3، صص 871- 888. https://jhgr.ut.ac.ir/article_78186.html
بذرافشان، جواد، شایان، محسن و سجاد بازوند(1396)، «ارزیابی عوامل تأثیرگذار پایداری مسکن در مناطق روستایی شهرستان زریندشت»، جغرافیا و برنامه ریزی، دوره 21، شماره 62، صص 59- 41. https://dx.doi.org/10.22059/jurbangeo.2020.293363.1201
حاتمی، شهین(1399)، شناسایی و تجزیه و تحلیل عوامل کلیدی توسعه مسکن اجتماعی با تأکید بر آینده پژوهی شهری(مطالعه موردی: شهر ایلام) ، پایان نامه کارشناسی ارشد رشته جغرافیا و برنامه ریزی شهری ، استاد راهنما دکتر حجت شیخی ، دانشگاه ایلام.
حکیمی، هادی، زاد ولی، فاطمه و شاهرخ زادولی خواجه(1395)، بررسی رابطة بین کیفیت مسکن و سرمایة روان شناختی در سکونتگاههای غیررسمی(مطالعة موردی: محلة یوسف آباد تبریز)، پژوهشهای جغرافیای برنامه ریزی شهری، دوره 4، شماره 1، 134- 117. https://jurbangeo.ut.ac.ir/article_58124.html
جعفری، فیروز و عادل شری زاده(1397)، شناسایی عوامل کلیدی مؤثر بر قیمت مسکن با رویکرد آینده نگاری مورد پژوهی: کلانشهر تبریز، نشریة جغرافیا و برنامه ریزی، سال 23، شماره 67، صص 89- 67. https://geoplanning.tabrizu.ac.ir/article_8751.html
زیاری، کرامت الله، پوراحمد، احمد، حاتمی نژاد، حسین و اکبر محمدی(1395)، برنامه ریزی مسکن گروه های کم درآمد شهری با تأکید بر توانمندی مالی و خط فقر مسکن (جمعیت شهری استان کردستان)»، پژوهشهای جغرافیای انسانی، دوره 48، شماره 2،  صص 226- 211. https://jhgr.ut.ac.ir/article_51219.html
زیاری، کرامت الله، پوراحمد، احمد، حاتمی نژاد، حسین و اکبر محمدی(1398)، «بررسی ویژگی های اقتصادی مسکن و برآورد نرخ سودآوری و بهره وری عوامل تولید مسکن(مطالعة موردی: سنندج)»، پژوهشهای جغرافیای انسانی، دوره 51، شماره 3، صص 586- 571. https://jhgr.ut.ac.ir/article_51258.html
زندحسامی، حسام، شهرام فر، شیوا(1395)، شناسایی ابعاد مؤثر بر آینده نگاری برنامه ریزی شهری با رویکرد اقتصادی(مطالعة موردی: تو سعة پایدار شهر قزوین)، اقتصاد و مدیریت شهری، سال 4، شماره 3، صص 73- 57. URL: http://iueam.ir/article-1-462-fa.html
شری زاده، علی، روستایی، شهریور، حکیمی، هادی(1398)، شناسایی عوامل کلیدی مؤثر بر وضعیت آینده برنامه ریزی مسکن اقشار کم درآمد کلان شهر تبریز با رویکرد آینده پژوهی، پژوهش و برنامه ریزی شهری، دوره 10، شماره 38، صص 39- 50. http://jupm.miau.ac.ir/article_3711_b081bd0a2b82fceec8357631fea8fa00.pdf
شیخی، حجت(1397)، تحلیل توانهای محیطی برای توسعه شهری(مطالعه موردی: شهر ایلام)، پژوهش های جغرافیای انسانی، دوره 50، شماره 1. صص 127- 144. https://jhgr.ut.ac.ir/article_59312.html
علی پور، سمیه، مشکینی، ابوالفضل و محسن احدنژاد روشتی(1399)، رتبه بندی شاخص های کمی و کیفی مسکن با استفاده از مدل تصمیم گیری  ELECTRE III(نمونة مورد مطالعه: محلات شهر کرج)، جغرافیا و برنامه ریزی، سال 24، شماره 71، صص 295- 273. https://journals.tabrizu.ac.ir/article_10540.html
فرقانی، محمدباقر و محمدعلی صحرایی(1371)، برنامه ریزی مسکن: نمونة موردی تهران، پایان نامة کارشناسی ارشد، استاد راهنما: زهره عبدی دانشپور، رشتة برنامه ریزی شهری و منطقه ای، دانشگاه شهید بهشتی.
مسعودی راد، ماندانا، ابراهیم زاده، عیسی و مجتبی رفیعیان(1394)، سنجش پایداری مسکن در سیاست های مسکن اجتماعی ایران(مطالعة موردی: مسکن استیجاری هزاردستگاه شهر خرم آباد)، پژوهش های جغرافیای برنامه ریزی شهری، دوره 3، شماره 4، صص 465- 447. https://jurbangeo.ut.ac.ir/article_57412.html
محمدی ده چشمه، پژمان(1397)، ارزیابی سیاست های دولتی تأمین مسکن در مورد گروه های کم درآمد شهری(مطالعة موردی: شهر سامان)، جغرافیا (برنامه ریزی منطقه ای)، دوره 8، شماره 2، صص 291- 277. http://www.jgeoqeshm.ir/article_61520.html
مهندسان مشاور بعد تکنیک(1392)، مطالعات بازنگری طرح جامع، اداره کل راه و شهرسازی استان ایلام.
وارثی، حمیدرضا، محمدی، جمال و محمدرضا جعفری ندوشن(1397)، ارزیابی شاخص های مسکن بومی در محله های شهر میبد با تأکید بر عوامل مؤثر بر شکل گیری مسکن بومی،  پژوهشهای جغرافیای برنامه ریزی شهری، دوره 6، شمارة 1، صص، 213- 197. https://jurbangeo.ut.ac.ir/article_68487.html
نیکزاد، علی(1396)، برآورد نیاز مسکن اقشار کم درآمد در 25 سال آینده، مدیریت شهری، دوره 16، شماره 48، 326- 315. http://ijurm.imo.org.ir/article-1-1958-fa.html
هزارجریبی، جعفر و زینب امامی غفاری(1398)، بررسی تحولات سیاست گذاری رفاهی مسکن در ایران(1392- 1358)، برنامه ریزی رفاه و توسعة اجتماعی، دوره 11، شماره 38، 120- 76. https://qjsd.atu.ac.ir/article_10344.html
Bocarejo, J., Gomeza, I., Portilla, I., Meléndez, D., Gómez, A., & Rivera, C. (2017). Access as a
Determinant Variable in the Residential Location Choice of Low-Income Households in Bogotá.
Transportation Research Procedia, 25, 5121–5143. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2352146518300462
Burke, T. and K. Hulse, (2008): What foresight! Understanding Australia’s housing future. Institute for Social Research. Swinburne University of Technology, 41, pp: 325-333. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S001632870800205X
Chan, A. P. C., & Adabre, M. A. (2019). Bridging the Gap between Sustainable Housing and Affordable Housing: The Required Critical Success Criteria (CSC). Building and Environment, 151(15), 112-125. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0360132319300356
Dufva, M., Könnölä, T., & Koivisto, R. ,2015,  Multi-layered foresight: Lessons from regional foresight in Chile. Futures, 73, 100-111.  https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0016328715001196
Godet, M. and P. Durance, (2011): Strategic Foresight for Corporate and Regional Development, UNOD -UNESCO - Fondation Prospective et Innovation. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0360132319300356
Hansson, A. (2017). Promoting Planning for Housing Development: What Can Sweden learn From Germany? Land Use Policy, 64, 470–478. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0264837716301995
Magruk, A., 2015, Innovative classification of technology foresight methods. chnological and Economic Development of Economy, (4), 211-213. https://www.ceeol.com/search/article-detail?id=74466
Kiruthigan, K., & Thirumaran, K. (2019). Effects of Urbanization on Historical Heritage Buildings in umbakonam, Tamilnadu, India. Frontiers of Architectural Research, 8, 94–105. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S209526351830061X
Shahli, F., Hussain, M., Tukiman, I., & Zaidin, N. (2014). The Importance Aspects of Landscape Design on Housing Development in Urban Areas. Singapore, 311–315. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2212670814002085
Sokolov, A., & Chulok, A. (2016). Priorities for future innovation: Russian S&T Foresight 2151. Futures, 21, 12-52.  https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0016328715001688
Xu, C., Liu, M., An, S., Chen, J. M., & Yan, P. (2007). Assessing the Impact of Urbanization on Regional Net Primary Productivity in Jiangyin County, China, Journal of Environmental Management, 85, 597- 606. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0301479706002696